Μπενβενίστε Ρίκα
Benveniste Rika
Η Ρίκα Μπενβενίστε γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1959. Σπούδασε Ιστορία στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και έκανε το διδακτορικό της στη μεσαιωνική ιστορία στη Σορβόννη (Ρaris, Ρantheon-Sorbonne). Δίδαξε στο τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σήμερα είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Μεσαιωνικής Ευρώπης στο τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Μελέτες της για τα δικαστικά αρχεία της μεσαιωνικής Γαλλίας, την ιστορική ανθρωπολογία και τις σχέσεις εβραίων και χριστιανών στη μεσαιωνική Δύση έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται επίσης η εβραϊκή ιστοριογραφία και η ιστορία του Ολοκαυτώματος. Το 2015 τιμήθηκε με το "Κρατικό ειδικό βραβείο σε λογοτέχνη του οποίου το βιβλίο προάγει σημαντικά το διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα" για το έργο της "Αυτοί που επέζησαν. Αντίσταση, εκτόπιση, επιστροφή. Θεσσαλονικείς Εβραίοι στη δεκαετία του 1940", εκδόσεις Πόλις.
Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, λαογραφία, κοινωνική ανθρωπολογία
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2003)
Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα
Συλλογικό έργο
Ecole Francaise d'Athenes Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών-Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Περιοδικό Μνήμων (2015)
Η σχέση της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία ενδυναμώθηκε ιδιαίτερα στο β΄ μισό του 20ού αιώνα, όταν και εξ αιτίας των συνθηκών που επικράτησαν στο εσωτερικό της χώρας (Εμφύλιος, Δικτατορία 1967-1974) ένας μεγάλος αριθμός από Έλληνες διανοούμενους βρέθηκε στη Γαλλία. Ανάμεσά τους και ιστορικοί που σπούδασαν και σταδιοδρόμησαν σε γαλλικά πανεπιστήμια. Οι επιρροές που δέχτηκαν από τη γαλλική ιστοριογραφία και από τη γαλλική κουλτούρα γενικότερα σφράγισαν το έργο τους. Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης οι περισσότεροι και περισσότερες από αυτούς επέστρεψαν στην Ελλάδα, ίδρυσ...
Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή
Συλλογικό έργο
Βάνιας (1998)
Ο τόμος περιλαμβάνει τα κείμενα: - Ρίκα Μπενβενίστε, "Η ιστορία των Εβραίων της Ελλάδας κατά τη γερμανική Κατοχή" - Μπάρμπαρα Αξιοπούλου-Σπένγκλερ, "Αλληλεγγύη και βοήθεια προς τους Εβραίους της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής 1941-1945" - Σούζαν-Σοφία Σπηλιώτη, "Μια υπόθεση της πολιτικής και όχι της δικαιοσύνης: η δίκη του Μέρτεν (1957-59) και οι ελληνο-γερμανικές σχέσεις" - Ελένη Χαϊδιά, "Οι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης: από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στις αίθουσες των ειδικών δικαστηρίων" - Mark Mazower, "Οι συνέπειες του Διωγμού των Εβραίων για...
Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή
Συλλογικό έργο
Βάνιας (1998)
Ο τόμος περιλαμβάνει τα κείμενα: - Ρίκα Μπενβενίστε, "Η ιστορία των Εβραίων της Ελλάδας κατά τη γερμανική Κατοχή" - Μπάρμπαρα Αξιοπούλου-Σπένγκλερ, "Αλληλεγγύη και βοήθεια προς τους Εβραίους της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής 1941-1945" - Σούζαν-Σοφία Σπηλιώτη, "Μια υπόθεση της πολιτικής και όχι της δικαιοσύνης: η δίκη του Μέρτεν (1957-59) και οι ελληνο-γερμανικές σχέσεις" - Ελένη Χαϊδιά, "Οι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης: από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στις αίθουσες των ειδικών δικαστηρίων" - Mark Mazower, "Οι συνέπειες του Διωγμού των Εβραίων για...
Μεσαιωνική Δύση
Duby Georges 1919-1996
Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού - Μνήμων (1988)
Είναι απόλυτα αλαζονικό και πιθανόν άχρηστο να παρουσιάσει κανείς τον Georges Duby, τον ιστορικό του Μεσαίωνα. Σ' αυτού του είδους τα πορτραίτα υπάρχει πάντα κάτι από τους παλιούς πανηγυρικούς λόγους ή, χειρότερα ακόμη, κάτι από τους επικήδειους που με παγώνει αλλά και μ' ενοχλεί, γιατί υπονοεί ότι αυτός ο νους έφερε σε πέρας τις έρευνές του, ικανοποίησε τις περιέργειές του, σταμάτησε να παράγει. Στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει τίποτα απ' όλα αυτά. Μια, πάντα σχετική, βέβαια, οικειότητα με έναν τέτοιο ερευνητή, μου επιτρέπει να διαβεβαιώσω ότι ο Duby ακολουθεί την πορεία...
Λούνα
Μπενβενίστε Ρίκα
Πόλις (2017)
Στο βιβλίο αυτό, η βιογραφία της Λούνας ανοίγει ένα μονοπάτι για να ξανασκεφτούμε τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης στην πόλη τους, τη Shoah, τη φτώχεια και τα ανάποδα μεταπολεμικά χρόνια. Επειδή ήταν φτωχή, αγράμματη και γυναίκα, τα ίχνη της εύκολα χάνονται ανάμεσα στους αφανείς της ιστορίας. Αρχειακά τεκμήρια, καταγεγραμμένες μαρτυρίες, φωτογραφίες και προσωπικές αναμνήσεις συναρμόζονται ως ισότιμες "πηγές" που καλούν σε ίση κριτική διάθεση. Εισβάλλουμε στον κόσμο και στη σιωπή των αφανών με λέξεις που δεν είναι δικές τους, γιατί τα λόγια τους δεν ακούστηκαν, πάρα πολλές φο...
Λεονάρντο και Μακιαβέλι
Boucheron Patrick
Πόλις (2019)
Η σκηνή εκτυλίσσεται στο Ουρμπίνο, στο δουκικό ανάκτορο, στα τέλη Ιουνίου του 1502. Τρεις είναι οι βασικοί χαρακτήρες που συναντιούνται και ανακαλύπτει ο ένας τον άλλο. Ο πρώτος είναι είκοσι επτά χρονών και έχει μόλις εγκατασταθεί στο παλάτι, με τέτοια τόλμη και τόσο θράσος που ο πάταγος της φήμης του αντηχεί ήδη σε όλη την Ιταλία. Ο Καίσαρας Βοργίας είναι ο ισχυρός άνδρας, ο νέος ηγεμόνας στην Κεντρική Ιταλία - ορισμένοι μάλιστα τον αποκαλούν ηγεμόνα της νέας εποχής. Ο δεύτερος πρωταγωνιστής της σκηνής βρίσκεται εδώ ως παρατηρητής, απεσταλμένος της Σινιορίας (Signoria) της...
Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας 1933-2002
Συλλογικό έργο
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών (2004)
Αντικείμενο του συνεδρίου μας υπήρξε ο αναστοχασμός επί των διαδρομών της ιστοριογραφίας της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας. Η σπουδή της ιστορίας και η καλλιέργεια του ιστορικού λόγου υπήρξαν θεμελιώδη και προσδιοριστικά στοιχεία της πνευματικής ζωής που αναπτύχθηκε στο ελληνικό κράτος από τη χαραυγή της ανεξαρτησίας του. Οι πραγματικές ιδεολογικές και κοινωνικές ανάγκες στις οποίες ανταποκρίθηκε η ιστοριογραφία ως διανοητικός παράγοντας της συγκρότησης του ελληνικού εθνικού κράτους πρόσθεσαν στην ακαδημαϊκή της υπόσταση και σοβαρές κοινωνικές λειτουργίες οι οποίες βρίσκον...
Η ποινική καταστολή της νεανικής εγκληματικότητας τον 19ο αιώνα, 1833-1911
Μπενβενίστε Ρίκα
Σάκκουλας Αντ. Ν. (1994)
Η Μεσόγειος
Συλλογικό έργο
Αλεξάνδρεια (1990)
Σ' αυτό το βιβλίο τα καράβια αρμενίζουν· τα κύματα επαναλαμβάνουν το τραγούδι τους· οι αμπελουργοί κατηφορίζουν από τους λόφους των Cinque Terre στη γενοβέζικη Ριβιέρα· στην Προβηγκία και στην Ελλάδα τινάζουν τα δέντρα για να πέσουν οι ελιές· στην ήρεμη λιμνοθάλασσα της Βενετίας ή στα κανάλια της Τζέρμπα οι ψαράδες τραβούν τα δίχτυα τους· οι ξυλουργοί κατασκευάζουν βάρκες ίδιες με κείνες του χθες... Και για μια ακόμη φορά κοιτάζοντάς τους βρισκόμαστε εκτός χρόνου. Το ταξίδι στη Μεσόγειο είναι μια συνάντηση με πράγματα πολύ παλιά, που είναι όμως ακόμη ζωντανά και συνυπάρχ...
Η ιστορία είναι μια σύγχρονη λογοτεχνία
Jablonka Ivan
Πόλις (2017)
Το βιβλίο του Ιβάν Ζαμπλονκά αποτελεί πρόταση για το πώς να κάνουμε ιστορία στον 21ο αιώνα, αφήνοντας στην άκρη ψευδή διλήμματα σχετικά με τον αμιγώς μυθοπλαστικό ή επιστημονικό χαρακτήρα της ιστορίας. Χωρίς ποτέ να παραιτείται από τις μεθοδολογικές δεσμεύσεις της ιστορικής έρευνας, ο Ζαμπλονκά υποστηρίζει ότι η ιστορία, όπως και οι κοινωνικές επιστήμες γενικότερα, είναι συμβατές με τη λογοτεχνική δημιουργία. Το βιβλίο του φέρνει στο φως τις συνθήκες υπό τις οποίες η ιστορία μπορεί να επινοήσει νέες μορφές λόγου, κείμενα που προάγουν τις γνώσεις για το παρελθόν, ευνοώντας ε...
Η γεύση του αρχείου
Farge Arlette
Νεφέλη (2004)
Το δοκίµιο της ιστορικού Arlette Farge για το "πώς κάνουµε ιστορία" εκκινεί από τον στοχασµό πάνω στην εµπειρία του αρχείου και την καθηµερινότητα της έρευνας. Με οδηγό την αντίληψη του Μισέλ Φουκώ για τον χαρακτήρα του αρχείου, η Arlette Farge προτείνει µια νηφάλια ισορροπία ανάµεσα στην κοινωνική ιστορία και σε εκείνες τις προσεγγίσεις που, αφενός εκλαµβάνουν τους λόγους του αρχείου ως γεγονότα και αφετέρου, φέρνουν στο προσκήνιο τις τεχνικές µε τις οποίες οι ιστορικοί προσδίδουν πλοκή στο αρχειακό υλικό. Το αρχείο έχει γούστο, έχει µια οµορφιά που προκαλεί την επιθυµία ό...
Εβραϊκή ιστορία και μνήμη
Συλλογικό έργο
Πόλις (1998)
Ο συλλογικός αυτός τόμος θίγει ζητήματα σχέσεων μνήμης και ιστορίας, με αφετηρία στοχασμού το κορυφαίο γεγονός φρίκης της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ου αιώνα, τη γενοκτονία των Ευρωπαίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας. Σήμερα, πάνω από πενήντα χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την αποκάλυψη της ύπαρξης και της φύσης των στρατοπέδων εξοντώσεως, η συζήτηση γύρω από τα θέματα αυτά έχει αναζωπυρωθεί διεθνώς περισσότερο από ποτέ. Πώς προσεγγίζεται το γεγονός της οργανωμένης αυτής γενοκτονίας από την άποψη της ιστοριογραφίας, της διδασκαλίας του σ...
Εβραϊκές κοινότητες ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, 15ος-20ός αιώνας: Οικονομία, κοινωνία, πολιτική, πολιτισμός
Συλλογικό έργο
Ισνάφι (2016)
Ο τόμος διερευνά τις πολλαπλές όψεις της ιστορίας των εβραϊκών κοινοτήτων από τον 15ο έως τον 20ό αιώνα στον ελλαδικό χώρο και την Ελλάδα, στην Ευρώπη, τη Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Η ιστορία των εβραϊκών κοινοτήτων αποτέλεσε θέμα του διεθνούς συνεδρίου που συνδιοργανώθηκε από το Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και την Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων στις 21-23 Μαΐου 2015. Οι πολιτισμικές ταυτότητες των εβραϊκών κοινοτήτων, η εβραϊκή λογοτεχνική παραγωγή, οι εβραϊκές κοινότητες του ελλαδικού χώρου, οι επιχειρήσεις και τα δίκτυα, η Κατοχή, η Αντίστασ...
Διαδρομές και τόποι της μνήμης
Αλεξάνδρεια (1999)
Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Περιέχονται τα κείμενα: - "Από τον Α΄στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο" - "Από τη "Μεγάλη Κρίση" στο "Μεγάλο Πόλεμο"" - "Η αμηχανία των Δυτικών Δημοκρατιών" - "Η αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου" - "Ξένες προπαγάνδες" - "Η κατάκτηση της Δύσης" - "Η μάχη της Αγγλίας" - "Επιχείρηση "Μπαρμπαρόσα"" - "Η Ευρώπη του Χίτλερ" - "Η είσοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο" - "Πόλεμος και οικονομία" - "Ο πόλεμος στην Αφρική και τη Μεσόγειο" - "Οι συγκρούσεις που έκρ...