Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στο παρόν βιβλίο συγκεντρώνονται μελέτες και δοκίμια του συγγραφέα από την υπερ-εικοσαετή ενασχόλησή του με ζητήματα της κρίσιμης δεκαετίας 1940-1950. Οι μελέτες αυτές διακρίνονται σε δημοσιευμένες και αδημοσίευτες και έχουν υποστεί μερική αναθεώρηση και συμπλήρωση. Καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα: τη Μάχη της Κρήτης και τον ανταρτοπόλεμο στην Πίνδο, όψεις των εμφύλιων συγκρούσεων, τόσο της Κατοχής όσο και του ολοκληρωτικού Εμφυλίου πολέμου 1946-1949, θέματα μεταπολεμικής διαχείρισης της μνήμης και αναπαραστάσεων της περιόδου στη μαζική κουλτούρα, βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισ...

Η μελέτη εξετάζει τη συγκρότηση και την ανάπτυξη αντάρτικων στρατών κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων, καλύπτοντας ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Εστιάζεται στις πιο εμβληματικές περιπτώσεις εμφάνισης ανταρτών (από την Αμερικανική Επανάσταση μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κίνα, την Κούβα, την Αλγερία, το Βιετνάμ, το Αφγανιστάν και το Ιράκ), καθώς και στους τρόπους με τους οποίους επιχείρησαν να τους αντιμετωπίσουν οι εκάστοτε κυρίαρχες δυνάμεις. Διατρέχοντας τις θεωρητικές προσεγγίσεις του ανταρτοπολέμου, δίνει έμφαση στην ιστορικότητά του και στις ποικίλες ε...

Η εμπειρία των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμού ήταν καθοριστική για τα εθνικά κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση των τριών μεγάλων ηπειρωτικών αυτοκρατοριών, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Ο "σύντομος" ελληνικός Μεσοπόλεμος (1922-1940) χαρακτηρίστηκε από τις προσπάθειες ομογενοποίησης ενός εθνοτικά και πολιτισμικά ετερόκλητου πληθυσμιακού συνόλου, καθώς και από τις απόπειρες αντιφατικών μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων. Συνδυάζοντας προσεγγίσεις ερευνητών από διαφορετικά πεδία, αφετηρίες και σκοπιές, οι μελέτες αυτού του τόμου ανιχνεύουν τη ρευστότητα που χαρακτήριζε την εποχή εκείνη...

Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η αποτύπωση της δράσης του ΕΔΕΣ - της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης μετά το ΕΑΜ. Η δράση του ΕΔΕΣ, της μεγαλύτερης μη αριστερής αντιστασιακής οργάνωσης στην περίοδο της Κατοχής, εμφανιζόταν μεταπολιτευτικά να απασχολεί εντελώς περιστασιακά την ιστορική επιστήμη, κυρίως σε συνάρτηση προς την αντίστοιχη του ΕΑΜ. Η εξέταση της συγκρότησης και ανάπτυξής του μπορεί να συνεισφέρει στην κατανόηση των τομών και των ρήξεων που χαρακτήρισαν αυτή την περίοδο και στην ανανέωση της ευρύτερης συζήτησης για τον κοινωνικό και πολιτικό μετασχ...

O ναζισμός εξακολουθεί να απασχολεί τον σημερινό κόσμο με πολλούς τρόπους. Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται η παρουσίαση ορισμένων όψεών του που σχετίζονται με τον εσωτερισμό, τον φυλετικό μυστικισμό, τον παγανιστικό χαρακτήρα των SS, την υιοθέτηση θεωριών συνωμοσίας και την απόπειρα να εμφανισθεί ως μια μορφή θρησκείας. Πρόκειται για μια νέα μυθολογία που καλλιεργήθηκε σταδιακά γύρω από το ναζιστικό φαινόμενο και διαδόθηκε ευρέως τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στην αλματώδη ανάπτυξη του διαδικτύου και της ποπ κουλτούρας στις διάφορες εκδοχές της (κινηματογράφος, μουσική, κόμικ...

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε καθοριστικός για την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας. Η αναζήτηση των λόγων που προκάλεσαν το ξέσπασμα του πολέμου έχει οδηγήσει κατά καιρούς σε έντονες διαμάχες στη δημόσια σφαίρα, ενώ οι μεταπολεμικές προσεγγίσεις πρόσφεραν ευκαιρίες ανατροφοδότησης της ευρύτερης συζήτησης. Η βία που ασκήθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις και τους συμμάχους τους εναντίον των αντίπαλων στρατιωτικών δυνάμεων αλλά και του άμαχου πληθυσμού της κατεχόμενης Ευρώπης αποτέλεσε το θέμα του διεθνούς επιστημονικού συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 16 και 17 Αυγού...

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε καθοριστικός για την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας. Η αναζήτηση των λόγων που προκάλεσαν το ξέσπασμα του πολέμου έχει οδηγήσει κατά καιρούς σε έντονες διαμάχες στη δημόσια σφαίρα, ενώ οι μεταπολεμικές προσεγγίσεις πρόσφεραν ευκαιρίες ανατροφοδότησης της ευρύτερης συζήτησης. Η βία που ασκήθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις και τους συμμάχους τους εναντίον των αντίπαλων στρατιωτικών δυνάμεων αλλά και του άμαχου πληθυσμού της κατεχόμενης Ευρώπης αποτέλεσε το θέμα του διεθνούς επιστημονικού συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 16 και 17 Αυγού...

"H δράση του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα κατά την περίοδο της Κατοχής ως ηγέτη του ΕΔΕΣ, μιας από τις σημαντικότερες αντιστασιακές οργανώσεις, έχει αποτυπωθεί σε πολλές ιστορικές μελέτες Ελλήνων και ξένων ερευνητών. Ο ίδιος ο Ζέρβας αποπειράθηκε να καταγράψει τα απομνημονεύματά του για την περίοδο 1941-1945 σε σειρά δημοσιευμάτων των εφημερίδων Ακρόπολις (1949-1950) και Απογευματινή (1957). Οι αναφορές αυτές, αν και διατηρούν τη σημασία τους, παρέμειναν ανολοκλήρωτες, καθώς καλύπτουν τμήμα μόνο της παρουσίας του Ζέρβα στο βουνό. Επιπλέον ενέχουν και το στοιχείο της χρονικής...

Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί επεξεργασμένη έκδοση της διδακτορικής διατριβής του συγγραφέα και αναφέρεται στην γενικότερη προβληματική γύρω από την ιστορία της ελληνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε. Υπό την έννοια αυτή, φιλοδοξεί να συνεισφέρει στην εκτεταμένη συζήτηση γύρω από τα χαρακτηριστικά του ένοπλου αγώνα κατά την περίοδο της Κατοχής, που έχει αναχθεί τα τελευταία έτη σε ένα από τα κεντρικά πεδία αντιπαράθεσης στην ιστοριογραφία της περιόδου. Όπως μαρτυρά και ο τίτλος του βιβλίου, στόχος του είναι η διερεύνηση των διαδικασιών συγκρότησης τ...

Σήμερα το ποδόσφαιρο συνιστά σημαντική δραστηριότητα του ελεύθερου χρόνου, συμπυκνώνει σύνθετες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές λειτουργίες και συγκροτεί έναν ιδιαίτερο χώρο διαπραγμάτευσης νοήματος, συγκρότησης και επιτέλεσης ταυτότητας και έκφρασης συλλογικής δράσης. Ο "βασιλιάς των σπορ" αποτελεί το πιο δημοφιλές άθλημα στις περισσότερες χώρες του κόσμου, και οι ποδοσφαιρικές συναντήσεις προσελκύουν χιλιάδες θεατές στις κερκίδες των γηπέδων και εκατομμύρια θεατών στους δέκτες των τηλεοράσεων. Το ποδόσφαιρο μπορεί να ιδωθεί και ως ένα πολιτισμικό κάτοπτρο μιας κο...

Έχουν περάσει 63 χρόνια από τη στρατιωτική λήξη του εμφυλίου πολέμου, της πιο τραγικής και πολυαίμακτης πολεμικής αναμέτρησης της Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας. Στην πολιτική επιστήμη Εμφύλιος χαρακτηρίζεται ο πόλεμος κατά τον οποίο μέρη εντός της ίδιας κοινωνίας ή εθνικότητας μάχονται το ένα το άλλο διεκδικώντας τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας ασκώντας παρατεταμένη βία με συμβατικά ή όχι μέσα. Στην ελληνική περίπτωση οι εμπόλεμοι ήταν αφενός ο Εθνικός Στρατός στον οποίο επιστρατεύτηκαν Έλληνες πολίτες με τακτική στρατολογία με την υποστήριξη της κυβέρνησης υπό τον Θ...

Τα κείμενα που δημοσιεύονται εδώ φιλοδοξούν να ξαναδιαβάσουν την εθνεγερσία του 1821, μέσα από την τρέχουσα, τραγική συγκυρία του 2012, δηλαδή τη συγκυρία της χρεωκοπίας και των μνημονίων. Όμως, δεν ανιχνεύουν καθησυχαστικές αντιστοιχίες, ανάμεσα στο 1821 και το 2012, γιατί αυτό και μόνο θα παραχάρασσε τόσο τη σημερινή όσο και την τότε επαναστατική συγκυρία· αλλά και δεν ομνύουν στην κυρίαρχη εθνική αφήγηση, γιατί αυτό και μόνο θα συνιστούσε μια βαθιά καθεστωτική επιλογή, δηλαδή μια απόλυτα παρασιτική διαδικασία. Τα κείμενα αυτά διακινδυνεύουν, αξιοποιώντας τα πρόσφατα επισ...

Η διαδικασία της αφήγησης δομείται, όπως έχει δείξει ο Gerard Genette, στη βάση της θεμελιακής διάκρισης του "χρόνου της ιστορίας", της φυσικής δηλαδή διαδοχής των γεγονότων, και του "χρόνου της αφήγησης", που γίνεται αντιληπτός ως "η ακολουθία των γλωσσικών σημείων που αναπαριστά τα γεγονότα αυτά". Το κομβικό σημείο για την κατανόηση της αφήγησης ως διαδικασίας είναι η αποκρυπτογράφηση της έννοιας του "λόγου" (discourse). Ως "λόγος" δε νοείται απλώς η διατύπωση της ομιλίας, αλλά ταυτόχρονα και ένα "σώμα γνώσεων" και επιπλέον ένα "σύστημα στρατηγικών επικοινωνίας", με τι...

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα υστέρα από την άρνηση του Μεταξά να υποκύψει στο τελεσίγραφο το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση από την ελληνοαλβανική μεθόριο και την κατάληψη στρατηγικών σημείων του ελληνικού εδάφους. Η Ελλάδα εισερχόταν κατά αυτόν τον τρόπο στην περιπέτεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος είχε ξεκινήσει 14 μήνες νωρίτερα με την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων στην Πολωνία. Βασικός στόχος της ελληνικής διπλωματίας ήταν η αποφυγή της εμπλοκής σε μια πολεμική περιπέτεια. Παρά, ωστόσο, τις προσπάθειες για αποτροπή...

"Τα δέκα τεύχη της σειράς "Οι μεγάλες δίκες", που εγκαινιάζεται σήμερα, είναι αφιερωμένα σε ισάριθμες δίκες από την ελληνική και παγκόσμια ιστορία που συγκλόνισαν στην εποχή τους. Από τη δίκη του Σωκράτη τον 4ο αιώνα π.Χ. έως τη δίκη του Μπελογιάννη τον 20ό αιώνα αναλύονται δίκες-ορόσημα για τα δικαστικά χρονικά. Για πρώτη φορά παρουσιάζονται στο αναγνωστικό κοινό εκτεταμένα πρακτικά των δικών, το κατηγορητήριο και οι απολογίες των κατηγορουμένων, οι καταθέσεις των μαρτύρων κατηγορίας και υπεράσπισης, καθώς και οι ετυμηγορίες. Ειδικοί επιστήμονες αναλύουν και σχολιάζουν το...

Η μελέτη του τοπικού στις επιστήμες της Λαογραφίας, της Ανθρωπολογίας και της Ιστορίας έχει αποδώσει πολύπλευρη και συνολική γνώση για την κοινωνία και τον πολιτισμό της μικρής κλίμακας, με την προϋπόθεση ότι οι προσεγγίσεις δεν αντιμετωπίζουν τις κοινωνίες αυτές ως κλειστά και αυτόνομα συστήματα, αλλά ως επί μέρους σύνολα, τα οποία διαμορφώνονται στη βάση των ενδογενών οικονομικών, κοινωνικών παραγόντων και δυναμικών τους, καθώς και των αντίστοιχων εξωγενών παραγόντων που λειτουργούν σε εθνικό - κεντρικό επίπεδο. Το ενδιαφέρον για τη μελέτη της τοπικής διάστασης υπαγορε...

Τα μαθήματα ελευθερίας, αξιοπρέπειας, και αλληλεγγύης που διαπερνούν (και) τις σελίδες των "Στιγμών ΙΙΙ", δημιουργούν στον αναγνώστη τους την αίσθηση ότι ο Λεωνίδας Κύρκος θέλει να μας υπενθυμίσει με τον δικό του τρόπο ότι πολιτική χωρίς ανθρωπιά είναι αδιανόητη.

"Οι "Στιγμές Ι" είχαν ευτυχή πορεία. Η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε σχετικά γρήγορα και είχα από πολλούς/πολλές, γνωστούς και άγνωστους, φιλικές κρίσεις, συγκινητικές εκδηλώσεις, που μου πρόσφεραν μεγάλη χαρά. Όλους όσους βρήκαν κάποιο ενδιαφέρον και αφιέρωσαν λίγο από το χρόνο τους για να διαβάσουν το ταπεινό πόνημά μου και να στοχαστούν, τους ευχαριστώ βαθιά. Οι "Στιγμές" στάθηκαν το μέσο για να στηθούν γέφυρες ανάμεσα σε λησμονημένες φιλίες, να ζεσταθούν παλιοί δεσμοί και να ζωντανέψουν μνήμες από ανταμώματα, κοινές εμπειρίες, όνειρα και ελπίδες, όλα αυτά που ύφαναν έναν ανε...

Τα εννέα κείμενα που αποτελούν τον παρόντα τόμο προέρχονται από τις αντίστοιχες ανακοινώσεις στο Συνέδριο στη μνήμη του Στάθη Δαμιανάκου με τίτλο "Αγροτική κοινωνία-λαϊκός πολιτισμός", που έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από 25 έως 27 Μαΐου του 2005. Η επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου, μετά την έκδοση των πρακτικών σε ψηφιακή μορφή, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση δύο συλλογικών τόμων, έναν για την αγροτική κοινωνία και έναν για τον λαϊκό πολιτισμό, όπου θα δημοσιεύονταν ορισμένες εισηγήσεις με βάση ένα συγκεκριμένο σκεπτικό και συγκεκριμένους θεματικούς άξον...

Ποιος ήταν ο πραγματικός ρόλος που διαδραμάτισαν οι δωσίλογοι κατά τη διάρκεια της κατοχής και ποιες οι σχέσεις τους με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό; Είναι ο δωσιλογισμός ένα μονοδιάστατο φαινόμενο; Ή μήπως πρέπει να ερευνηθεί στις διάφορες εκφάνσεις του, όπως αυτές εκδηλώθηκαν σε διαφορετικές περιοχές της χώρας αλλά και στο πλαίσιο των ομάδων που κινήθηκαν στη βάση εθνοτικών, πολιτικών και ιδεολογικών κριτηρίων; Πώς εντάχτηκαν οι δωσίλογοι στη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία και ποια ήταν τα κριτήρια με τα οποία η μια πλευρά κατηγορούσε την αντίπαλη για δωσιλογισμό και πρ...