Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Κωνσταντίνος Σάθας υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς του νέου ελληνισμού, θέτοντας τις βάσεις για την ανάπτυξη των Βυζαντινών και Μεσαιωνικών σπουδών στη χώρα μας. Οι έρευνές του έφεραν στο φως αρκετές αφανείς και συνάμα "αποκλίνουσες" όψεις της ελληνικής ιστορίας, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη μιας αδελφότητας μυημένων "εθνικών" στον Μυστρά του 15ου αιώνα, καθοδηγούμενη από τον φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό - Πλήθωνα, τον ρόλο που διαδραμάτισαν λόγιοι αρχαιολάτρες stratioti (ή Στρατιώτες) στη Δύση στα χρόνια μετά την Άλωση, καθώς επίσης και τη δράση μιας μυστηρ...

Αν υπάρχει κάποιο έθνος στον κόσμο που μπορεί να υπερηφανεύεται για την ευγενική του καταγωγή, αναντίρρητα αυτό είναι το ελληνικό. Η αίγλη που περιβάλλει αυτή την καταγωγή εξαγοράστηκε με σειρά μαρτυρίων και το δίπλωμα της ευγένειάς της είναι γραμμένο με αίμα. Εναντίον του έθνους αυτού ξέσπασαν φοβερές καταιγίδες, σηκώθηκαν άγρια και απειλητικά κύματα και ο μαρτυρικός αυτός λαός καταδιώχτηκε, υποδουλώθηκε, κατοίκησε μέσα σε ερείπια, κολύμπησε μέσα σε αίματα. Αλλά ο ήλιος του Ελληνισμού, που κρύφτηκε για μια στιγμή από τα ζοφερά εκείνα νέφη, δεν άργησε να ανατείλει, να...

Στο περισπούδαστο αυτό σύγγραμμά του, ο κορυφαίος ιστορικός μας Κ. Ν. Σάθας στηριγμένος σε ανεξερεύνητες ως την εποχή του και εξονυχιστικά εξηλεγμένες πηγές, εξιστορεί γλαφυρά όλους ανεξαίρετα τους αιματηρούς αγώνες του υπόδουλου Γένους από την άλωση της Πόλης (1453) ως τη στιγμή που θαμποχάραξε πια η ελπίδα της Λευτεριάς (1821). Και αποδείχνει με αδιάσειστα και λεπτομερή στοιχεία, ότι και ο "απόδημος" και "ο εν αυτή τη κοίτη του παραμείνας Ελληνισμός" διατήρησε επί 4 περίπου αιώνες άσβηστη τη φλόγα της αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού. "Αμέσως ανακύψας ο Ελληνισμός ούτος κα...

Ο Κωνσταντίνος Σάθας (βλ. αρ. 71 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών) δημοσίευσε πρώτος τα τέσσερα σημαντικότερα έργα (δύο τραγωδίες, μία κωμωδία και ένα ποιμενικό δράμα) της κρητικής λογοτεχνίας: την Ερωφίλη, τον Ζήνωνα, τον Στάθη και τον Γύπαρι (ή Πανώρια) του Γεωργίου Χορτάτση, από κώδικες της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας (πρώτος ο Σάθας αναφέρει τον όρο ''Κρητικόν θέατρον''). Ωστόσο, η σημασία του βιβλίου δεν περιορίζεται στη δημοσίευση ακέραιου του κειμένου τεσσάρων αριστουργημάτων της κρητικής λογοτεχνίας (1570-1669). Οι κριτικές παρατηρήσεις του ("ψιλαί υποθέσεις...

Η "Τουρκοκρατούμενη Ελλάς" συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα έργα του Κωνσταντίνου Σάθα. Όπως υποδηλώνει ο τίτλος του, το δοκίμιο αυτό είναι στρατευμένο στην ιστορική τεκμηρίωση της φαντασιακής συνέχειας των απελευθερωτικών αγώνων των Ελλήνων μετά την 'Αλωση, που κορυφώθηκαν με την Επανάσταση του 1821. Η πολιτική χρήση της ιστορίας από τον Σάθα ενσαρκώνει την νομοτέλεια την Μεγάλης Ιδέας και στηρίζει ηθικά τους συγχρόνους του Έλληνες σε μία δύσκολη συγκυρία, στο τέλος της ατυχούς Κρητικής Επανάστασης (1866-69). Δεν είναι τυχαίο ότι το βιβλίο τελειώνει με την προσφιλή πεποίθη...

Οι "Διατριβαί" του Κ. Σάθα φέρνουν στο φως α) αίτημα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Μάλτας προς την κυβέρνηση των επαναστατημένων Ελλήνων για παραχώρηση βάσης στην Ελλάδα, β) ένα σχέδιο για τη διανομή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που εκπόνησε ο πρωθυπουργός της Ισπανίας καρδινάλιος Ιούλιος Αλβερόνη (Alberoni) το 1730, και γ) μία έμμετρη βιογραφία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (έως την καταστροφή του Γαρδικίου το 1812) στα ελληνικά από τον τυφλό Αλβανό ποιητή Χατζή Σεχρέτη (γεν. στο Δέλβινο), από χειρόγραφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Το Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου...

Η πρωτότυπη αλλά σχεδόν αγνοημένη μελέτη του Κωνσταντίνου Σάθα πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Εστία" τόμ. ΙΘ΄-Κ΄ (1885). Η εργασία αυτή αποτελεί αξιοσημείωτη συμβολή στη μελέτη των μισθοφορικών στρατιωτικών σωμάτων που έλαβαν την ονομασία stradioti, και προσφέρει αφορμή για έρευνα και εμβάθυνση. Ο Σάθας περιγράφει την προσωπική ταυτότητα και το κοινωνικό προφίλ (χριστιανοί ορθόδοξοι, ελληνόφωνοι, αλβανόφωνοι κλπ.), τους τόπους προέλευσης, τα έθιμα και τις πολεμικές τακτικές των "στρατιωτών" ιππέων (αλλά και πεζών και κουρσάρων) καθώς και τα κράτη της χριστιανικής Δύσης τα...

Ο Κ. Σάθας δημοσιεύει εδώ τέσσερα σημαντικά ανέκδοτα τεκμήρια της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού: α) τα "Ανδραγαθήματα Μερκούριου Μπούα" (ενός αντιπροσωπευτικού τύπου stradioto), ποίημα του Ζακύνθιου Τζάνε Κορωναίου (Βενετία 1519), β) το "Ρεμπελιό των ποπολάρων" του 'Αγγελου Σουμάκη, την εξιστόρηση της σημαντικότερης πολιτικής εξέγερσης στις βενετοκρατούμενες ελληνικές χώρες, στη Ζάκυνθο το 1628, γ) το "Χρονικό του (Ζακύνθιου νοτάριου Ιωάννη) Μάτεση", ένα ημερολόγιο των εξελίξεων του τελευταίου βενετοτουρκικού πολέμου (1684-1699), και δ) το "Θρήνος εις Κρήτην" και το στιχούργ...

Ο Κ. Σάθας δημοσιεύει εδώ τέσσερα σημαντικά ανέκδοτα τεκμήρια της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού: α) τα "Ανδραγαθήματα Μερκούριου Μπούα" (ενός αντιπροσωπευτικού τύπου stradioto), ποίημα του Ζακύνθιου Τζάνε Κορωναίου (Βενετία 1519), β) το "Ρεμπελιό των ποπολάρων" του 'Αγγελου Σουμάκη, την εξιστόρηση της σημαντικότερης πολιτικής εξέγερσης στις βενετοκρατούμενες ελληνικές χώρες, στη Ζάκυνθο το 1628, γ) το "Χρονικό του (Ζακύνθιου νοτάριου Ιωάννη) Μάτεση", ένα ημερολόγιο των εξελίξεων του τελευταίου βενετοτουρκικού πολέμου (1684-1699), και δ) το "Θρήνος εις Κρήτην" και το στιχούργ...