Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Εκατό χρόνια μετά τη σημαντικότερη επανάσταση του 20ού αιώνα, μοιάζει σα να έχουν περάσει ολόκληροι αιώνες. Και όμως, αυτή, σημάδεψε ανεξίτηλα τη σύγχρονη ιστορία και οι συνέπειές της θα συνεχίσουν να γίνονται αισθητές για πολλές δεκαετίες - τουλάχιστον. Παραμένει δε, πάντα, υψίστης σημασίας η προσπάθεια να φωτιστεί το πώς και γιατί μια επανάσταση, που σάλπιζε την πιο ριζική απελευθέρωση, μεταβλήθηκε σε ολοκληρωτισμό και δικτατορία πάνω στους ίδιους τους εργαζόμενους. H "Γένεση του ολοκληρωτισμού", του Κώστα Παπαϊωάννου, που εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, το 1959,...

Τα κείμενα που δημοσιεύονται σε αυτόν τον μικρό τόμο ανήκουν στα πρώιμα γραπτά του συγγραφέα - με εξαίρεση τη μελέτη του για τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα, που αποτελεί έργο της "ωριμότητάς" του, στα 35 χρόνια του (!). Ο "θνήσκων Σωκράτης" αποτελεί μάλιστα το πρώτο δημοσιευμένο κείμενο του συγγραφέα [Νέα Εστία, 1942). Ο Παπαϊωάννου ήταν μόλις δεκαοκτώ χρονών όταν το έγραψε. Ο προβληματισμός του πάνω στον αρχαιοελληνικό φιλοσοφικό "κένταυρο", Σωκράτη και Πλάτωνα, θα συνεχιστεί μερικά χρόνια αργότερα, με την έκδοση ενός εκτενέστερου κειμένου, στο οποίο αποπειράται μια αποτίμηση του...

Το δοκίμιο αυτό -σύντομη περιγραφή της απονέκρωσης του μαρξισμού στις διάφορες διαδοχικές της φάσεις- αποτελεί ένα σχόλιο των βαθιά αληθινών και πάντοτε επίκαιρων τούτων λόγων. Αν η σκέψη κλώθει τη μνήμη, όπως μας το δίδαξε ο Πλάτων, η εργασία τούτη είναι απόλυτα δικαιολογημένη αυτόν τον καιρό που ελλοχεύει η αμνησία. Αν δε η νέα γενιά βρει σ' αυτήν την εργασία κάποιους επιπλέον λόγους για να υποδεχτεί με χλεύη τη λογοδιάρροια των απατεώνων που μόλις τώρα ξεμασκαρεύτηκαν και να τολμήσει να αναζητήσει τον εαυτό της ως τα έσχατα όρια του αναγκαίου και σωτήριου σκεπτικισμού τ...

Έξι αιώνες μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, ένας Έλληνας από την Αίγυπτο, παίρνοντας το όνομα του Καλλισθένη, του συντρόφου του μεγάλου Μακεδόνα, συγκέντρωσε σε μια ενιαία αφήγηση όλα τα όνειρα που το όνομα του Αλέξανδρου είχε απελευθερώσει στην ελληνιστική Ανατολή. Μέσω της λατινικής μετάφρασης του Ιουλίου Βαλέριου (4ος αιώνας) και εκείνης του αρχιερέα Λέοντα (10ος αιώνας), το "Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου", έγινε γνωστό σε όλους τους λαούς της Ευρώπης και αναπαράχθηκε σε πολλές γλώσσες, φτάνοντας μέχρι την Ισλανδία. Παρομοίως, και οι ανατολικοί λαοί μετέγραψαν στις γλώσσε...

Ο Λένιν, που παραθέτει με θαυμασμό "τις τόσο ορθές και σημαντικές θέσεις του Κάουτσκι", θα τις ωθήσει μέχρι τις ακραίες τους συνέπειες, απορρίπτοντας, δίχως να το αντιλαμβάνεται, όλη τη μαρξιστική θεωρία της ταξικής συνείδησης και αντικαθιστώντας την με μια θεωρία θεμελιωδώς ιδεαλιστική περί "ανεξαρτησίας" της ιντελιγκέντσιας: Η σοσιαλιστική συνείδηση γεννιέται από φιλοσοφικές, ιστορικές, οικονομικές θεωρίες, τις οποίες επεξεργάστηκαν οι μορφωμένοι εκπρόσωποι των κατεχουσών τάξεων, οι διανοούμενοι. Οι ιδρυτές του επιστημονικού σοσιαλισμού, οι Μαρξ και Ένγκελς, ήταν και οι...

Η αρχαία τέχνη αγνοούσε την υποκειμενικότητα. Η έννοια του μυστηρίου, της εσωτερικότητας, της αγωνίας και συνακόλουθα ο κόσμος της ελπίδας και της μεταμόρφωσης παρέμεναν για τους Έλληνες ένας τομέας σχεδόν απαγορευμένος. Έτσι, οι ωραιότερες μορφές του ελληνισμού φαντάζουν βυθισμένες μέσα σ' έναν απρόσωπο κόσμο.... το έργο αυτών των πρόδρομων αιώνων συνίσταται ακριβώς στο να φέρει τον "ψυχικό" άνθρωπο των ελληνο-ρωμαϊκών πορτραίτων στο κατώφλι της πνευματικής εσωτερικότητας των βυζαντινών εικόνων και ψηφιδωτών. ...Ο ελληνισμός μπόρεσε να δείξει τις πραγματικές του δυνατότ...

Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς έρχεται με την παρούσα έκδοση να τιμήσει τον Κώστα Παπαϊωάννου, πολιτικό φιλόσοφο, διανοούμενο και καθηγητή με ευρωπαϊκή καταξίωση και έναν από τους πιο λαμπρούς καθηγητές του Πανεπιστημίου μας τη δεκαετία του '50. Με μια σύντομη επισκόπηση του έργου του διακρίνουμε σχηματικά τρεις θεματικές περιόδους: την περίοδο του "Ουμανισμού" 1942-1960, την περίοδο του "Διαλόγου Marx-Hegel" 1954-1970 και την περίοδο του "Λενινισμού" 1970-1981. Είναι ακριβώς την πρώτη περίοδο και ιδιαίτερα τη δεκαετία 50-60, που ο Κώστας Παπαϊωάννου διερευνώντας τη σχέση τ...

Ένα άγνωστο κείμενο του Κώστα Παπαϊωάννου, γραμμένο γύρω στο 1950, το οποίο εκδίδεται για πρώτη φορά. Πρόκειται για τη σχέση των μαζών με την ιστορία, και πιο συγκεκριμένα, για το ρόλο της "επαναστατικής μάζας" στην ιστορική διαδρομή. Ίσως ένα από τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα του Κ. Παπαϊωάννου, το οποίο παραμένει καταπληκτικά επίκαιρο και θα ήθελε να αποτελέσει έναν αντίποδα στην αντίληψη περί "μαζικής κοινωνίας" και "εξέγερσης των μαζών" του Γουστάβου Λε Μπον και του Ορτέγα Υ Γκασέτ. Για τον Παπαϊωάννου η λεγόμενη μαζική κοινωνία δεν είναι παρά μια κοινωνία απόλυτης υποταγ...

Ο "Χέγκελ" του Παπαϊωάννου θεωρήθηκε ως "ένα μικρό αριστούργημα". Πρόκειται για ένα κείμενο που συνδυάζει τρία στοιχεία: αποτελεί μια εισαγωγή στο έργο του Χέγκελ, ένα φιλοσοφικό δοκίμιο, και ένα κείμενο με λογοτεχνική αξία, όσο κι αν αφορά στη φιλοσοφία. Ο "Χέγκελ" είναι ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τον μεγάλο φιλόσοφο και όχι μια βιογραφία, μια απλή παράθεση αποσπασμάτων από τα έργα του ή μια κριτική παρουσίαση των απόψεων που έχουν διατυπωθεί σχετικά με τα τελευταία. Δίνοντας τη δική του ερμηνεία στο εγελιανό έργο, ο Παπαϊωάννου θεωρεί δευτερεύουσα τη μελέτη της ίδιας της...