Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Kotzioúlas Giórgos
Γιώργος Κοτζιούλας (1909-1956). Ο Γιώργος Κοτζιούλας γεννήθηκε στην Πλατανούσα (Ραψίστα) της Ηπείρου. Ο πατέρας του ήταν ταχυδρομικός διανομέας. Τέλειωσε το Δημοτικό σχολείο στη γενέτειρά του, το Σχολαρχείο στο Καλέντζι Ιωαννίνων και το Γυμνάσιο στην Άρτα. Το 1926 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παράλληλα με τις σπουδές του εργαζόταν ως διορθωτής και μεταφραστής σε αθηναϊκά περιοδικά και εφημερίδες. Λόγω των δύσκολων συνθηκών εργασίας του προσβλήθηκε από φυματίωση το 1934, αρρώστια που τον ταλαιπώρησε στην υπόλοιπη ζωή του. Νοσηλεύτηκε για μικρά χρονικά διαστήματα στην Πάρνηθα, την Πεντέλη και την Αθήνα, κυρίως όμως έμενε σε φίλους, καθώς συχνά παρέμενε άστεγος. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά διώχτηκε λόγω της αριστερής του δράσης και το 1940 επέστρεψε στη γενέτειρά του. Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην εθνική αντίσταση και έδρασε στον ΕΛΑΣ, όπου οργάνωσε το καλλιτεχνικό τμήμα και πήρε μέρος στην ίδρυση του θιάσου "Λαϊκή Σκηνή", με τον οποίο περιόδευσε στα ελληνικά χωριά. Στην Αθήνα επέστρεψε το 1945, παντρεύτηκε και απέκτησε ένα γιο. Πέθανε στην Αθήνα από καρδιακή προσβολή. Στο χώρο των γραμμάτων πρωτοεμφανίστηκε το 1924 με τη δημοσίευση στίχων στην "Ηπειρωτική Ηχώ" των Ιωαννίνων, καθοριστική όμως για την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία ήταν η εμφάνισή του στο περιοδικό "Μπουκέτο". Ακολούθησαν συνεργασίες του με περιοδικά όπως η "Οικογένεια", η "Πνοή", τα "Ελληνικά Γράμματα", η "Νέα Εστία", ο "Λόγος", ο "Ρυθμός", τα "Νεοελληνικά Γράμματα", η "Πνευματική Ζωή", τα "Νέα Φύλλα", η "Ποιητική Τέχνη". Το 1932 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο "Εφήμερα". Ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία, το δοκίμιο, την κριτική και το θέατρο (την περίοδο του αγώνα του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου έγραψε θεατρικά έργα για το θίασο της Λαϊκής Σκηνής ("Ξύπνα ραγιά", "Ο κομματάρχης", "Το πρόστιμο του δασικού"). Η ποίηση του Γιώργου Κοτζιούλα τοποθετείται χρονικά στην ανανεωτική ποίηση του μεσοπολέμου, στην ουσία όμως συνεχίζει την παράδοση της αμέσως προηγούμενής του ποιητικής γενιάς κινούμενη στα χνάρια του νεοσυμβολισμού και του νεορομαντισμού όπως εκφράστηκαν μέσα από την παραδοσιακή στιχουργική ποιητών όπως ο Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο Κώστας Καρυωτάκης και ο Τέλλος Άγρας. Η γραφή του ακολούθησε μια εξελικτική πορεία από το πνεύμα της νοσηρότητας και της ειρωνικής διάθεσης σε ένα ρεαλιστικότερο και πιο βιωματικό κλίμα, κυρίως μετά την ένταξή του στον ΕΛΑΣ και την στράτευσή του στην κομμουνιστική ιδεολογία. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Γιώργου Κοτζιούλα βλ. Γιώργος Παιδαρος, "Κοτζιούλας Γιώργος", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 9, Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. [1968], Κώστας Στεργιόπουλος (επιμέλεια), "Γιώργος Κοτζιούλας", στο "Η ελληνική ποίηση· η ανανεωμένη παράδοση", Σοκόλης, 1980, Αλέξανδρος Αργυρίου, "Κοτζιούλας Γιώργος", στο "Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό", τ. 5, Εκδοτική Αθηνών, 1986. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Κριτικά Α΄: Η ασυλία του πνεύματος
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δρόμων (2020)
Ο Γιώργος Κοτζιούλας ήταν εκτός από λογοτέχνης και σημαντικός κριτικός. Ο Α΄ τόμος των κριτικών του με τον τίτλο "Η ασυλία του πνεύματος" περιέχει κριτικά σημειώματα γενικά και ειδικά: δοκίμια και μελέτες για θέματα που απασχόλησαν τη νεοελληνική κριτική, άρθρα για θεωρητικά προβλήματα και λογοτεχνικά ζητήματα, επιφυλλίδες, κριτικά χρονογραφήματα και σχόλια για πολιτισμικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής του. Οι κριτικές αυτές, που προσεγγίζουν τα πρόσωπα και τα ζητήματα μέσα από τη δική του ματιά, παρέχουν πληροφορίες και ερμηνείες, άγνωστες πολλές φορές, συμβάλλοντας...
Αντάρτες
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Ασίνη (2019)
Οι "Αντάρτες" είναι ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό κείμενο του Γ. Κοτζιούλα: νουβέλα αλλά και απομνημόνευμα, λογοτεχνικό έργο άλλα και μαρτυρία, ψυχογράφημα αλλά και χρονικό. Στους "Αντάρτες" περιγράφεται μια ιστορία που βασίζεται σε γεγονότα που διαδραματίσθηκαν στην Ήπειρο την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης. Ο Λάμπρος Βέργος (το προσωπείο του συγγραφέα) και οι συντοπίτες του παρακολουθούν την εμφάνιση των πρώτων αντάρτικων ομάδων στην περιοχή· γίνονται μάρτυρες της τιμωρίας του προδότη, της ενέδρας και της αψιμαχίας με τους ιταλούς κατακτητές, της παράλληλης οργάνωσης...
Με τον κόμπο στο λαιμό και άλλα διηγήματα
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δρόμων (2018)
Ο Γιώργος Κοτζιούλας είναι γεννημένος αφηγητής. Χτίζει "με πέτρα και μ’ ασβέστη", με τα πιο απλά υλικά, τις ιστορίες του, και μας καλεί να συμμετάσχουμε σ’ αυτές, ισότιμα, ήρωες κι εμείς όπως κι ο ίδιος, όπως κι οι άλλοι του ήρωες. Φτωχοί άνθρωποι του λαού, στα ηπειρώτικα Τζουμέρκα, στους λαϊκούς και προσφυγικούς συνοικισμούς της Αθήνας, στα σανατόρια και τις φτωχές παράγκες της Πάρνηθας και της Πεντέλης, αποτελούν τα αγαπημένα του πρόσωπα. Οι καημοί και τα βάσανα, οι χαρές και οι λύπες, η αθωότητα και η πονηριά, τα αστεία και τα πειράγματά τους αποτελούν τα θέματά του. Αγά...
Δύσκολα χρόνια
Dickens Charles 1812-1870
Μαλλιάρης Παιδεία (2017)
Σχετικά με την αξία του Ντίκενς σαν κοινωνικού ιστορικού, ο κριτικός Τζων Ράσκιν είχε γράψει: "Ο Ντίκενς είναι από κάθε άποψη συνεπής τη βασική του τάση και στον βασικό του σκοπό, σε κάθε βιβλίο που έγραψε. Όλα τα έργα του, μα ιδιαίτερα τα "Δύσκολα Χρόνια", πρέπει να τα μελετήσουν με μεγάλη προσοχή όσοι ενδιαφέρονται για τα κοινωνικά προβλήματα. Θα βρουν πολλά μεροληπτικά, ίσως και άδικα φαινομενικά. Όμως, αν εξετάσουν όλα τα αποδεικτικά στοιχεία κι απ' την άλλη πλευρά, θα φανεί καθαρά πως η δική του η άποψη είναι σε τελευταία ανάλυση η σωστή, διατυπωμένη ωμά και με οξύτητα...
Πικρή ζωή και άλλα πεζογραφήματα
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δρόμων (2016)
Ο τόμος αυτός περιέχει μια σειρά ποικίλων πεζογραφημάτων, που μας ταξιδεύουν σε εποχές όχι τόσο μακρινές και μας φέρνουν σε άμεση επαφή με πρόσωπα και καταστάσεις που εύκολα αναγνωρίζουμε και σήμερα. Απεικονίζεται ρεαλιστικά η ζωή σαν αγώνας, σαν κωμωδία και φάρσα, σαν δράμα και τραγική μοίρα, σαν κραυγή και καταγγελία, σαν τραγούδι και ύμνος, σαν θέατρο και κινηματογράφος, σαν ποίηση... Ταξιδεύουμε με τα κείμενα αυτά στην ομορφιά της φύσης, στην αλήθεια της ιστορίας, στην ουσία της σκέψης, στη σκληρή πραγματικότητα των ανθρώπων, στην πόλη και στο χωριό... Κείμενα με ποικιλ...
Όταν ήμουν με τον Άρη
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δρόμων (2015)
Το βιβλίο αυτό αποτελεί μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο, που είναι σημείο αναφοράς στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία για την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης στην Ελλάδα (1941-1945). Η ολοκληρωμένη τούτη έκδοση, με την προσθήκη μαρτυριών και κειμένων που παραλείφθηκαν από την πρώτη εκδοτική παρουσίαση, προκαλεί πρόσθετο ενδιαφέρον, γιατί αποκαλύπτει και άλλα άγνωστα γεγονότα και πτυχές εκείνου του αγώνα. Ο Γιώργος Κοτζιούλας, που γνώρισε και έζησε από κοντά τον πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη, με τις αναμνήσεις και τις μαρτυρίες του, που γράφονται είτε κατά τη διά...
Ο Γιώργος Κοτζιούλας μεταφράζει και σχολιάζει αρχαίους Έλληνες ποιητές
Οδυσσέας (2015)
Ο Γιώργος Κοτζιούλας, εκτός από σημαντικός λογοτέχνης, ήταν φιλόλογος με γνώση κι αγάπη για την παράδοση και τη γλώσσα, που εκφράζονται τόσο στο πρωτότυπο έργο του όσο και σε μεταφράσεις ποιητικού και πεζού λόγου από την κλασική Γραμματεία. Εκδότες και προσωπικότητες, όπως ο Κάρολος Κουν, που εκτιμούσαν τη φιλολογική του δεινότητα και τη λογοτεχνική του φλέβα, ζήτησαν τις μεταφράσεις που περιέχονται στο βιβλίο αυτό και που, για διάφορους λόγους, παρέμειναν ανέκδοτες στο αρχείο του. Βούλησή του ήταν να τις αφιερώσει στον Άγγελο Σικελιανό που του δώρισε τις στερεότυπες εκδόσε...
Ο Γιώργος Κοτζιούλας μεταφράζει και σχολιάζει αρχαίους Έλληνες ποιητές
Οδυσσέας (2015)
Ο Γιώργος Κοτζιούλας, εκτός από σημαντικός λογοτέχνης, ήταν φιλόλογος με γνώση κι αγάπη για την παράδοση και τη γλώσσα, που εκφράζονται τόσο στο πρωτότυπο έργο του όσο και σε μεταφράσεις ποιητικού και πεζού λόγου από την κλασική Γραμματεία. Εκδότες και προσωπικότητες, όπως ο Κάρολος Κουν, που εκτιμούσαν τη φιλολογική του δεινότητα και τη λογοτεχνική του φλέβα, ζήτησαν τις μεταφράσεις που περιέχονται στο βιβλίο αυτό και που, για διάφορους λόγους, παρέμειναν ανέκδοτες στο αρχείο του. Βούλησή του ήταν να τις αφιερώσει στον Άγγελο Σικελιανό που του δώρισε τις στερεότυπες εκδόσε...
Θέατρο στα βουνά
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δρόμων (2014)
Το βιβλίο αυτό εμπεριέχει ιστορικά ντοκουμέντα, που αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας και σχολιασμού στη διεθνή βιβλιογραφία, γιατί αφορούν μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις αντάρτικου θεάτρου στα παγκόσμια χρονικά. Περιέχονται σ' αυτό θεατρικά έργα, εκθέσεις και ημερολόγια της ίδρυσης και λειτουργίας ενός θιάσου, της "Λαϊκής Σκηνής", ερασιτεχνών ηθοποιών-αγωνιστών της Εθνικής μας Αντίστασης 1941-45 που περιόδευε σε περιοχές της απελευθερωμένης Ελλάδας για να ψυχαγωγεί και να τονώνει το φρόνημα των αγωνιζόμενων Ελλήνων και να προβάλλει τον πολιτισμό στους χειμαζόμενους πνευματ...
Άπαντα
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δίφρος (2013)
[set] Στον τόμο αυτό, με ποιήματα από το 1943-1956, ο Κοτζιούλας ακολουθεί το δικό του μοναχικό δρόμο. Στην περίοδο αυτή, που προσδιορίζεται από την Εθνική Αντίσταση, τον εμφύλιο και την ήττα της αριστερής παράταξης με τα συνεπακόλουθά της, η ποίηση του Κοτζιούλα γίνεται πιο δυναμική, μαχητική, ρωμαλέα. Είναι η εποχή που ο ποιητής εντάσσεται στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και είναι από τους λίγους διανοούμενους που ακολουθούν τους αντάρτες, αντάρτης κι αυτός με την πένα του. Έχοντας λοιπόν προσωπική συμμετοχή ως ιδρυτής της "Λαϊκής Σκηνής" κι ως σύντροφος των πολεμιστών της αντίστασης ενά...
Άπαντα
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δίφρος (2013)
[set] Στον τόμο αυτό έχουν περιληφθεί αφηγήματα, κυρίως αυτοβιογραφικά. Ο Κοτζιούλας, ακολουθώντας την παράδοση του Παπαδιαμάντη, του Βιζυηνού κ.α., με το δικό του γλαφυρό τρόπο και τη χαρακτηριστική γραφή του φωτίζει καθημερινά περιστατικά της ελληνικής περιφέρειας και της ζωής της πατρίδας του. Πορεύεται σε μια ανανεωμένη ηθογραφία, που, πίσω από το πέπλο του λυρισμού της ιδιοσυστασίας του και της χαμηλής φωνής του, αναφαίνεται ξεκάθαρη η ρεαλιστική, σχεδόν πραγματιστική, παρουσίαση της ζωής. Η αφέλεια των ηρώων του και του ίδιου, που μπολιάζονται με τη σκληρή καθημ...
Άπαντα
Κοτζιούλας Γιώργος 1909-1956
Δίφρος (2013)
[set] Στον τόμο αυτό έχουν σταχυολογηθεί ποιήματα του Γ. Κοτζιούλα από το 1928-1942. Είναι η εποχή που ο Κοτζιούλας γνωρίζεται και συναναστρέφεται με ποιητές της λεγόμενης "γενιάς του '30" και της προηγούμενης. Βάζει κι αυτός τη δική του σφραγίδα και το προσωπικό του ύφος στην ποιητική σκηνή της εποχής. Ποικιλία θεμάτων! Έρωτες, απογοητεύσεις, κοινωνικοί αγώνες, προσδοκίες κι ελπίδες. "Πρόσωπα" δημόσια αλλά και βιοπαλαιστές, αστοί και αγρότες, παρελαύνουν με την πένα του Κοτζιούλα, άλλοτε δοξαστικά, υμνητικά κι άλλοτε σκωπτικά ή θρηνητικά. Ένας κόσμος που συνεχώς μετα...
Τα Αετόπουλα
Συλλογικό έργο
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2013)
Το αναγνωστικό "Τα Αετόπουλα" για τα παιδιά της Γ' και Δ΄ τάξης του Δημοτικού της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), της λεγόμενης "Κυβέρνησης του Βουνού", γράφτηκε μέσα στην Κατοχή από την παιδαγωγό Ρόζα Ιμβριώτη. Τις συνθήκες στις οποίες γράφτηκε περιγράφει η ίδια το 1962: "Με φώναξαν στην έδρα της ΠΕΕΑ: "Θα γράψεις το αναγνωστικό της Γ' και Δ΄ τάξης του Δημοτικού" μου λέει ο γραμματέας της παιδείας, Πέτρος Κόκκαλης. "Σε ένα μήνα πρέπει να είναι και τυπωμένο. Έχεις γράψει αναγνωστικά και θα τα βγάλεις πέρα"… Το αναγνωστικό "Αετόπουλα" γράφτηκε μέσα σε 17 μέ...
Δίστομο 10 Ιουνίου 1944: Το ολοκαύτωμα
Συλλογικό έργο
Σύγχρονη Έκφραση (2010)
... Το Σάββατο 10 Ιουνίου 1944 τα χιτλερικά στρατεύματα κατοχής, εφαρμόζοντας εμπράκτως τις αρχές του πολιτισμού του υπερανθρώπου και τις αξίες της αρείας φυλής, έγραψαν ακόμη μία αιματοβαμμένη σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το Δίστομο της Βοιωτίας γνώρισε την απερίγραπτη σφαγή και τον όλεθρο. Η σφαγή του Διστόμου έδειξε σε τι έσχατη θηριωδία οδηγεί τον άνθρωπο ο φασισμός και ο πόλεμος. Τ' αχνάρια από το αίμα των θυμάτων δείχνουν το πέρασμα της βαρβαρότητας. Το Δίστομο μένει στην Ιστορία για να θυμίζει τη φασιστική αγριότητα και να σηματοδοτεί το μέγεθος της χρεοκ...
Κυριακές μες στο χειμώνα
Συλλογικό έργο
Σοκόλη (2006)
Οι εκδόσεις Σοκόλη-Κουλεδάκη, εγκαινιάζοντας τη σειρά "Τετράδια Ανθολογίας", παρουσιάζουν μια κομψή κασετίνα, τις "Κυριακές μες στο χειμώνα", που περιέχει βιβλίο με ποιήματα των ποιητών του Μεσοπολέμου, σε ανθολόγηση του Σωτήρη Τριβιζά, και ένα CD με ποιήματα της ίδιας γενιάς μελοποιημένα από τον Δημήτρη Μαραμή. Ο Σωτήρης Τριβιζάς ανθολογεί γνωστούς ποιητές της γενιάς του Μεσοπολέμου, της γενιάς εκείνης που ο χαμηλόφωνος μουσικός της θρήνος, ο γεμάτος ευγένεια και αβρή μελαγχολία, εξακολουθεί να συγκινεί μέχρι σήμερα. Ανθολογούνται οι: Τέλλος Άγρας, Μίνως Ζώτος, Κ. Γ. Καρυ...
Η χαμηλή φωνή
Συλλογικό έργο
Νεφέλη (1990)
Η ανθολογία που ακολουθεί, με ανθολόγο τον ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, ανήκει σε μια ασυνήθιστη κατηγορία. Έχει τη μεγαλύτερη δυνατή ομοιογένεια. Περιλαμβάνει αποκλειστικά ελάσσονες ποιητές και μόνο με τα λυρικά τους ποιήματα. Οι δύο αυτοί αποκλεισμοί αφήνουν ελεύθερο το πεδίο για να φανεί η ανάπτυξη μιας ποίησης χαμηλόφωνης, που δεν μπορεί να κατηγορηθεί για μετριότητα και από την οποία δεν απουσιάζει το πάθος και η ένταση. Εξ' άλλου λυρικά ποιήματα έγραψαν και οι μείζονες ποιητές και στο έργο τους συχνά συναντάμε λυρικούς τόνους. Κάποτε μάλιστα ολόκληρο το έργο ποιητών μεί...