Ρίκου Ελπίδα
Η Ελπίδα Ρίκου είναι απόφοιτος του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Από το 1986 έως το 1997 σπούδασε στο Παρίσι Κοινωνική Ανθρωπολογία (D.E.A., Paris V) και Κοινωνική Ψυχολογία (D.E.A.και Doctorat, E.H.E.S.S.), συνεργάστηκε σε έρευνες γύρω από τις κοινωνικές παραστάσεις (C.N.R.S., A.N.R.S.) και παρακολούθησε σεμινάρια σχετικά με την ψυχανάλυση και τη θεραπεία μέσω τέχνης. Το 2006 ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (Η’ εργαστήριο ζωγραφικής). Από το 1997 δίδαξε μαθήματα κοινωνικής ψυχολογίας και ανθρωπολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών σπουδών στην Επικοινωνία και τα ΜΜΕ του Τμήματος ΕΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας. Από το 2007 διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου τα μαθήματα "Ανθρωπολογία και Ψυχολογία" και "Ανθρωπολογία και Τέχνη". Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά. Είχε την επιστημονική επιμέλεια και έγραψε την εισαγωγή και το επίμετρο για το βιβλίο του Marc Auge "Για μια ανθρωπολογία των σύγχρονων κόσμων" (εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1999). Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα στρέφονται σήμερα στις σχέσεις τέχνης και ανθρωπολογίας, στις κοινωνικές παραστάσεις και στην ανθρωπολογία του σώματος.
Αξία
Νήσος (2018)
Ο τόμος αυτός αποτελεί αρχείο και ενθύμιο του εργαστηρίου της "Αξίας", ενός συλλογικού πρότζεκτ μεταξύ τέχνης, ανθρωπολογίας και πολιτισμικής θεωρίας. Περιλαμβάνει θεωρητικά κείμενα, καλλιτεχνικά έργα, συζητήσεις και πρότζεκτ. Το εργαστήριο πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2013 στο πλαίσιο της ΑΒ4 Agora, της τέταρτης Μπιενάλε της Αθήνας. Τα υλικά του τόμου απηχούν την προβληματική του εργαστηρίου επιχειρούν δηλαδή να διερευνήσουν διαφορετικές όψεις της αξίας σε εκείνη τη συγκυρία της οικονομικής κρίσης που είθισται να παραλληλίζεται με μια ευρύτερη κρίση αξιών.
Μια άλλη ζωή: Ανθρώπινες ροές / Άγνωστες οδύσσειες
Συλλογικό έργο
Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (2016)
Η έκδοση αυτή αφηγείται ελλειπτικά ένα βαθύ τραύμα της σύγχρονης ιστορίας, αυτό της δεξιάς προσφυγικής κρίσης και της εξαναγκασμένης μετακίνησης πληθυσμών με προορισμό την Ευρώπη, που γεννούν Ανθρώπινες Ροές και αναπόφευκτα Άγνωστες Οδύσσειες. Μέσα από το βλέμμα είκοσι έξι φωτογράφων, στην πλειοψηφία τους Ελλήνων και ενεργών φωτοδημοσιογράφων, εκφράζεται η αγωνιώδης ανάγκη για μια αξιοπρεπή, ασφαλή Άλλη Ζωή.
Φωνές
Συλλογικό έργο
Νήσος (2016)
Οι Φωνές είναι μια ομάδα εικαστικών καλλιτεχνών και κοινωνικών επιστημόνων που διερευνούν από κοινού τρόπους με τους οποίους οι ήχοι που παράγονται από ζωντανά σώματα μετατρέπονται σε ύλη για σκέψη και καλλιτεχνικό έργο. Μας απασχολούν οι αισθητηριακές και αισθητικές ποιότητες της φωνής, η σύνδεσή της με το σώμα που την παράγει ή η απόσπασή της από αυτό, οι πολλαπλοί τρόποι μορφοποίησής της μέσα από τεχνικές και τεχνολογίες, η αμοιβαία διαμόρφωση φωνής και περιβάλλοντος χώρου, η φωνή ως μέσο συγκρότησης και διαχείρισης κοινωνικών σχέσεων. Οι Φωνές επεξεργάζονται σημεία σύγκ...
Ανθρωπολογία και σύγχρονη τέχνη
Συλλογικό έργο
Αλεξάνδρεια (2013)
Ανθρωπολογία και εικαστικές τέχνες: συμπαράθεση δραστηριοτήτων και αναφορών που επιφυλάσσει, ίσως, κάποιες εκπλήξεις στον αναγνώστη. Δεν πρόκειται για μια εισαγωγή στη μελέτη της "πρωτόγονης" τέχνης, με την οποία συνδέεται συνήθως η ανθρωπολογία, ούτε για μια εγκυκλοπαιδικού τύπου συγκριτική παρουσίαση της τέχνης μη δυτικών πολιτισμών. Η συλλογή έχει στόχο να αναδείξει τη στροφή του ερευνητικού ενδιαφέροντος των ανθρωπολόγων, από τη δεκαετία του 1980 και μετά, προς κάθε είδους διασυνδέσεις μεταξύ εικαστικών τεχνών και ανθρωπολογίας. Δίνεται έμφαση στη σύγχρονη τέχνη, κυρίως...
Υλικός πολιτισμός
Συλλογικό έργο
Αλεξάνδρεια (2013)
Είναι ο υλικός κόσμος "επιφανειακός", "εφήμερος", και ως εκ τούτου καταδικασμένος να συγκαλύπτει και να συσκοτίζει ό,τι θεωρείται "ουσιαστικό", "αληθινό" και "αιώνιο"; Είναι άψυχος" και "παθητικός", στον αντίποδα της οντότητας του "ανθρώπου", που είναι "ζωντανός" και "ενεργητικός"; Τότε, πώς μπορεί ένα έργο τέχνης να "δρα": να καθηλώνει, να συγκινεί, να προκαλεί συναισθήματα στο θεατή του; Και γιατί απευθυνόμαστε σε μια μηχανή ή σε ένα αυτοκίνητο δίνοντας του συχνά όνομα και παρακαλώντας το να μη χαλάσει όταν βρισκόμαστε στη μέση του πουθενά; Πώς γίνεται να υπάρχουν "έξυπνα...
Το εύρος του έργου του Γεωργίου Βιζυηνού, Παλαιότερες αναγνώσεις και νέες προσεγγίσεις
Συλλογικό έργο
Σοκόλη (2012)
Η ειδολογική ευρύτητα των κειμένων του Βιζυηνού εκτείνεται από τη φιλοσοφική και την παιδαγωγική μελέτη ως τη λογοτεχνία (ποιήματα, διηγήματα κλπ.). Η διημερίδα "Το εύρος του έργου του Γ. Βιζυηνού: παλαιότερες αναγνώσεις και νέες προσεγγίσεις", τα πρακτικά της οποίας βρίσκονται στον παρόντα τόμο, εστίασε σε όλες αυτές τις πτυχές του έργου και, όπως πιστεύουμε, έδωσε τη δυνατότητα καλύτερης κατανόησης του έργου του, στη βάση των ποικίλων ερμηνευτικών προσεγγίσεων, φιλολογικών (θεωρητικών, ιστορικών, κριτικών και συγκριτολογικών) και διεπιστημονικών.
Όψεις ανθρωπολογικής έρευνας
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Πατάκη (2011)
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε να πληθαίνουν τα δείγματα της "πολυ-τοπικής" εθνογραφίας και στην Ελλάδα. Η επανεξέταση των εννοιών του "χώρου" και του "τόπου" στην εθνογραφική έρευνα έχει ενθαρρύνει τη μετακίνηση από καθιερωμένα, κλασικά πλέον είδη ανθρωπολογικής έρευνας προς νέες, κινητές και ρευστές κατασκευές της εθνογραφίας. Το άνοιγμα προς τις έρευνες της μετανάστευσης και άλλων μετακινούμενων πληθυσμών, που δημιουργούν εικόνες πολιτισμικής διαφοράς στη σύγχρονη Ελλάδα, έχει καθιερώσει νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της συγκρότησης εθνοτικών ταυτοτήτων και...
Αναφορά / Αναπαράσταση
Συλλογικό έργο
Futura (2011)
Πόσο εφικτή είναι μια αναπαράσταση; Πόσο τα υπολείμματα του πραγματικού, οι αφηγήσεις και τα ιστορικά τεκμήρια επηρεάζουν τη διαχείριση της μνήμης; Όποιες κι αν είναι οι απαντήσεις, 24 καλλιτέχνες δημιουργούν με τόλμη, ειλικρίνεια και ελευθερία τη διαδρομή που θα οδηγήσει σ' αυτές. Έργα: Νίκος Αλεξίου, Άννα Ανταλουδάκη, Μπάμπης Βενετόπουλος, Μωρίς Γκανης, Σίμης Γκατένιο, Γιάννης Γρηγοριάδης, Ειρήνη Ευσταθίου, Θοδωρής Ζαφειρόπουλος, Γιάννης Θεοδωρόπουλος, Απόστολος Καραστεργίου, Γιώργος Λάππας, Δέσποινα Μεϊμάρογλου, Κυριάκος Μορταράκος, Κώστας Μπασάνος, Δημήτρης Ξόν...
Όψεις ανθρωπολογικής έρευνας
Συλλογικό έργο
Ελληνικά Γράμματα (2009)
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε να πληθαίνουν τα δείγματα της "πολυ-τοπικής" εθνογραφίας και στην Ελλάδα. Η επανεξέταση των εννοιών του "χώρου" και του "τόπου" στην εθνογραφική έρευνα έχει ενθαρρύνει τη μετακίνηση από καθιερωμένα, κλασικά πλέον είδη ανθρωπολογικής έρευνας προς άλλες νέες, κινητές και ρευστές κατασκευές της εθνογραφίας. Το άνοιγμα προς τις έρευνες της μετανάστευσης και άλλων μετακινούμενων πληθυσμών, που δημιουργούν εικόνες πολιτισμικής διαφοράς στη σύγχρονη Ελλάδα, έχει καθιερώσει νέες μεθοδολογικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της συγκρότησης εθνοτικών ταυτοτήτ...