Δάλλας Γιάννης 1924-2020
Dállas Giánnis
Ο Γιάννης Δάλλας γεννήθηκε το 1924 στη Φιλιππιάδα. Ποιητής, νεοελληνιστής και μεταφραστής έργων της αρχαίας γραμματείας. Σπούδασε κλασική φιλολογία στην Αθήνα. Υπηρέτησε στη μέση και στην ανώτατη εκπαίδευση (καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου). Eξέδωσε δεκατρείς ποιητικές συλλογές από τις οποίες οι δέκα πρώτες περιέχονται στη συγκεντρωτική τους επανέκδοση "Ποιήματα 1948-1988" (Νεφέλη, 1990) και οι τρεις επόμενες είναι οι: "Αποθέτης" (1993), "Στοιχεία ταυτότητας" (1999) και "Γεννήτριες" (2004). Επίσης σειρά συγκεντρωτικών μελετημάτων ("H δημιουργική δεκαετία στην ποίηση του Βάρναλη" και "Κωνσταντίνος Θεοτόκης, κριτική σπουδή μιας πεζογραφικής πορείας"), φιλολογικές εκδόσεις των πεζών του Κωνσταντίνου Θεοτόκη (Διηγήματα, Oι σκλάβοι στα δεσμά τους), των συνθετικών συλλογών του K. Βάρναλη ("Σκλάβοι πολιορκημένοι" και "Tο φως που καίει") και των έργων του A. Κάλβου ("Ωδαί", "H Ιωνιάς", "Oι Ψαλμοί του Δαβίδ"). Δημοσίευσε ακόμη δύο κριτικά βιβλία γύρω από το θέμα της ποιητικής και το θέμα του κλασικισμού του Κάλβου και άλλα τέσσερα για την ποίηση του Καβάφη (από τα οποία, τα σημαντικότερα είναι τα: "Καβάφης και ιστορία" και "Ο Καβάφης και η δεύτερη σοφιστική"). Αρκετά δοκίμια που αναφέρονται σε θέματα και κείμενα της παλαιότερης, της μεσοπολεμικής και της μεταπολεμικής λογοτεχνίας ("Εποπτείες A΄", 1954, "Υπερβατική Συντεχνία", 1958, "Πλάγιος λόγος", 1989, "Ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης", 1997, "Ευρυγώνια", 2000, "Μανόλης Αναγνωστάκης - Ποίηση και ιδεολογία", 2000). Tο 2002 κυκλοφόρησε στις εκδόσεις "Άγρα" το βιβλίο του "Σκαπτή ύλη - Από τα σολωμικά μεταλλεία". Είναι επίσης συστηματικός μεταφραστής των αρχαίων λυρικών και των Αλεξανδρινών ποιητών: "Αρχαίοι λυρικοί" ("Χορικολυρικοί", "Μελικοί", "Ελεγειακοί", "Ιαμβογράφοι"), τα "Επιγράμματα" του Καλλίμαχου και "Tα δημώδη των αρχαίων" και "Αττικά συμποτικά", 2001). Τιμήθηκε με τη διάκριση του πρώτου Κρατικού Βραβείου Κριτικής και Δοκιμίου (1987) και του Μεγάλου Βραβείου Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του (1999).
Στίχοι βάρβαροι και άλλα ποιήματα
Μαρτζώκης Στέφανος
Ωκεανίδα (2000)
Στην παρούσα επιλογή ποιημάτων τού, λησμονημένου σήμερα, ιταλοελληνικής καταγωγής ποιητή Στέφανου Μαρτζώκη (1855-1913) έγινε προσπάθεια να συνδυαστεί το υποκειμενικό και αισθητικό με το αντικειμενικό και γραμματολογικό κριτήριο. Ταλαντευόμενος ο Μαρτζώκης ανάμεσα στον εκπρόθεσμο ρομαντισμό και τον ιδιόμορφο κλασικισμό του, και όντας στο περιθώριο του κυρίαρχου λογοτεχνικού κλίματος, άργησε να κρυσταλλώσει το προσωπικό ποιητικό στίγμα του - στη γνωστότερη και καλύτερη ενότητα ποιημάτων του, τους Στίχους βάρβαρους. Αλλά με την ενότητα αυτή ο Μαρτζώκης ξεπέρασε τους ρομαντικο...
Μια πόλη, ένας συγγραφέας
Συλλογικό έργο
Μίνωας (2001)
[...] Αστικές και ημιαστικές διαδρομές στην Ελλάδα - πλήν Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης - αποτυπώνονται στα πρωτότυπα κείμενα 33 σύγχρονων πεζογράφων και ποιητών που δημοσιεύτηκαν στην "Ελευθεροτυπία" σε συνέχειες ("Βιβλιοθήκη", 3.11.00 - 20.06.01). Πριν στεγαστούν στο ανά χείρας βιβλίο, δεκατρία από αυτά τα πεζά μεταφράστηκαν στα γερμανικά για το περιοδικό "Lettre International" (τ. 55, Δεκέμβριος 2001).
Τα δημώδη των αρχαίων. Αττικά συμποτικά
Γαβριηλίδης (2001)
Τα δημώδη των αρχαίων. Αττικά συμποτικά
Γαβριηλίδης (2001)
Άγγελος Σικελιανός 50 χρόνια από το θάνατό του
Συλλογικό έργο
Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών (2002)
Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Νάνος Βαλαωρίτης, "Ο Σικελιανός όπως τον γνωρίσαμε" - Βιβέτ Τσαρλαμπά - Κακλαμάνη, "Οι ομιλίες του Άγγελου Σικελιανού: Θεματολογία, προβληματική και απήχηση" - Γιάννης Ρηγόπουλος, "Από τον Θεό ρυθμιστή Απόλλωνα της Ολυμπίας στον non finito του Ροντέν" - Γιάννης Δάλλας, "Η ρητορική ως ποιητική στο έργο του Σικελιανού" - Αγορή Γκρέκου, "Τα πρώτα νεανικά ποιήματα του Άγγελου Σικελιανού: 1902-1905" - Αθηνά Βογιατζόγλου, "Γιατί βαθιά μου δόξασα" - Κώστας Φωτεινός, "Η "αντίσταση" ως ιδεολογία και ποιητική πράξη στο Σικελιανό" - Ερατοσθένης Γ....
Η πόλις άδουσα
Συλλογικό έργο
Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων (2002)
Υπάρχει μια ιδιομορφία σ' αυτή τη συλλογή. Οι συγγραφείς που περιλαμβάνει δεν προέκυψαν από το επιλεκτικό ή αξιολογικό κριτήριο του γραμματολόγου ή του ειδικού ερευνητή· συνεπώς, οι πιθανές ελλείψεις ή απουσίες δεν υπονοούν καμία απορριπτική κρίση. Στο ανθολόγιο εκπροσωπούνται οι συγγραφείς που έλαβαν μέρος στη "Συνάντηση Ηπειρωτών Λογοτεχνών", τον Αύγουστο του 2000, στα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας. Η συνάντηση οργανώθηκε από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και άλλους τοπικούς φορείς, που είχαν και την ευθύνη της επιλογής των συνέδρων. Ανάμεσα στα πολλά και ενδιαφέροντα ζητήματα πο...
Σκαπτή ύλη
Δάλλας Γιάννης 1924-
Άγρα (2002)
Σκαπτή ύλη είχε ονομαστεί στην αρχαιότητα η χρυσοφόρα φλέβα του Παγγαίου. Σκαπτή ύλη είναι, στην περίπτωση που μελετούμε, μεταφορικά και η ύλη που ανορύσσει από τα δικά του μεταλλεία ο Σολωμός. Και σκαπτή πρέπει να είναι και η σπουδή αυτού του έργου : μία ανασκαφή του κριτικού μελετητή πάνω στα ίχνη της πρωταρχικής ανασκαφής του ποιητή. Τέτοια είναι, για τα κείμενα της ωριμότητάς του, η διαδικασία της παραγωγής του, και η σωστή τους αποτίμηση. Είναι ό,τι καμινεύεται από τον ποιητή και αναμοχλεύεται από τον ερευνητή στα Αυτόγραφα. Όχι μόνον ό,τι λαγαρίζει και ως ύλη καθαράς...
Η αρχαία ελληνική και βυζαντινή γραμματεία στον σύγχρονο κόσμο
Συλλογικό έργο
Διεθνές Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών Ρόδου (2002)
[...] Ο πολύπλευρος χαρακτήρας του θέματος που επιλέχθηκε γι' αυτό το συνέδριο και ποικιλία των προοπτικών από τις οποίες θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί αποτελούν και την απόδειξη της ζωτικότητας του και ελπίζουμε πως οι συζητήσεις γι' αυτά τα προβλήματα θα συνεχιστούν. Δύσκολα θα μπορούσε να βρεθεί ένας χώρος για μια τέτοια ανταλλαγή ιδεών πιο κατάλληλος από το Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών της Ρόδου. Η ζωντανή παρουσία της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Αρχαίας Ελλάδας και του Βυζαντίου στον σύγχρονο κόσμο θα αποτελέσει αναμφιβόλως μέρος του εν εξελίξει προγράμμ...
Η σημασία και η χρήση ενός συμβόλου
Δάλλας Γιάννης 1924-
Γαβριηλίδης (2003)
Η σπουδή αυτού του δοκιμίου αφορμάται από την ανακοίνωση ενός λανθάνοντος βαρναλικού κειμένου που τιτλοφορείται Επιστολή Μαϊμούς (1923-1924) και που μία πρόχειρη, αποκαθαρμένη από τις διαγραφές (και εν μέρει οικονομικότερη) μορφή είχε δημοσιευτεί στη Διανόηση (Φεβρ. 1925). Πρόκειται για μια σπουδή που μελετά τη σημασία του συμβολισμού της "μαϊμούς", όπως προεκτείνεται και ολοκληρώνεται στη δεύτερη ανακοίνωση: εννοώ του "Τρίτου Μέρους" της "διοθρωμένης" (1927-1930), και μετά "ξαναπλασμένης", έκδοσης της συλλογής Το φως που καίει (1932/1933). Ο αναγνώστης συνεπώς καλείται να...
Για τον Χριστιανόπουλο
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (2003)
[...] Τα κείμενα για την ποίηση του Χριστιανόπουλου καλύπτουν χρονική περίοδο, η οποία κατά τι υπερβαίνει το ήμισυ ενός αιώνα (1950-2002). Ανεξαρτήτως των κειμένων που επιλέξαμε, ένα ποσοτικό συμπέρασμα είναι δυνατόν να σκιαγραφηθεί: Με την πάροδο του χρόνου ο ουσιαστικός κριτικός λόγος υποκαθίσταται από έναν επιφανειακότερο δημοσιογραφίζοντα λόγο. Αξιόλογα κριτικά και φιλολογικά κείμενα γράφονται και σήμερα· "επιδερμικές" προσεγγίσεις επιχειρούνταν και στη δεκαετία του 1950, αλλά -ως γνωστόν- οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Η σύνταξη ενός τόμου με κριτικά κείμεν...
Χορικολυρικοί
Άγρα (2003)
Από όλες τις μορφές του αρχαίου λυρισμού η χορική ποίηση είναι η πιο σύνθετη και πιο εξελιγμένη. Είναι ποίηση ομαδική: τραγουδιέται και εκτελείται ρυθμικά από τη συντεταγμένη ομάδα ενός χορού, με τη συνοδεία λύρας. Και στη συνοδεία αυτού του οργάνου οφείλει την ονομασία της από τους Αλεξανδρινούς ως "λυρική". Πού οφείλεται η προσήλωση ενός μεταφραστή, που ενεργεί ως δευτερογενής δημιουργός -δηλαδή και αυτός ως ποιητής-, στα σωζόμενα αποσπάσματα του έργου των αρχαίων λυρικών; Στην ιδιαιτερότητα εκείνων των αιώνων που χαρακτηρίζονται ως αρχαϊκοί, την ευαισθησία και τη σημασί...
Γεννήτριες
Δάλλας Γιάννης 1924-
Τυπωθήτω (2004)
Περιεχόμενα: - Το Ασκληπιείο του χρόνου - Σκηνικά της νύχτας: Πάει καιρός.., Γήινες νύχτες, Εκμαγείο της νύχτας, Δεύτερος νόστος - Οι πόθοι μας σε καθημερινή ανάληψη: Τα καθημερινά, Τρικυμία, Αμφιλύκη, Αυτή η γάτα, Δυο περστατικά, Η μαγική μονάδα, Δυο είδωλα, Των Αγίων Πάντων, Εικόνα δίπτυχη, Το σχήμα της απουσίας, Πέρα από την ιστορία - Οι τύποι των ήλων: Μνήμη αναξεργύρωτη, Κρατηθείτε.., Με την ψυχλη στο ζύγι, Σκηνές του '73, Βροχή και αίμα στάζοντας, Είπε ο τρομοκράτης, Μεταπολίτευση στην Καβάλα, Εύνοστοι φίλοι, Μετά το πέρασμα του παγοθραυστικού, Σπαράγματα από...
Στο ρεύμα του ποταμού
Δάλλας Γιάννης 1924-
Γαβριηλίδης (2004)
Τα κείμενα αυτού του τόμου είναι τα πάρεργα ενός ποιητή. Γραμμένα τα περισσότερα μέσα στη δεκαετία του '50 και μερικά περιστασιακά και υστερόγραφα, του '60, σφραγισμένα από την παράδοση του λόγου και από τις επίκαιρες ροπές, είναι δημοσιευμένα, επώνυμα και ελάχιστα ψευδώνυμα, στα περιοδικά της εποχής ("Φιλολογική Πρωτοχρονιά", "Νέοι Ρυθμοί", "Νέα Πορεία", "Ηπειρωτικές Σελίδες", "Ηπειρωτική Εστία", "Ενδοχώρα", "Νέα Εστία", "Η λέξη"). Η συγκέντρωσή τους και η αναδιάταξή τους ανεξάρτητα από τη χρονολογική σειρά σ' αυτή την έκδοση έγινε για να υπηρετηθεί ο κύριος άξονας που τον...
Χρονοδείκτες
Δάλλας Γιάννης 1924-
Γαβριηλίδης (2004)
Μακριά από μένα κάθε ιδέα για ημερολόγια. Τα περισσότερα απολογίες αζήτητες και άλλα νάρκισσοι: φριχτά επιμύθια, πληχτική διανόηση -τα γνωστά και τα δηλωμένα. Κι όμως υπήρχε τόσος βρασμός ζωής σ' εκείνες τις κρίσιμες ώρες μας, όπως τις ξεφυλλίζει τώρα ο χρονοδείκτης. Όχι η κρεβατοκάμαρα, αλλά η εξαγορά της ψυχής μες στην πλήθουσα αγορά με τα γυμνά της κατάστιχα. Εκεί χτυπήθηκα με δικούς και εκεί διασταυρώθηκα με τους ξένους.
Μελικοί
Άγρα (2004)
O 7ος αιώνας π.X. είναι ο αιώνας που ο λυρισμός παίρνει από τα άλλα είδη την πρωτοβουλία να εκπροσωπήσει εξ υπαρχής αυτός την ποίηση, χιλιετηρίδες χιλιετηρίδων ύστερα από την προκοινοτική κραυγή του δέους του πρωτόγονου, προς την οποία με άλλα δεδομένα μοιάζει να ανταποκρίνεται η ρήση του πολιτισμένου ατόμου του καιρού μας πως κι η ποίηση δεν είναι κατά βάση παρά η ανάπτυξη ενός επιφωνήματος. Ο λυρισμός, ως γλώσσα του αισθήματος, γίνεται στους ΜΕΛΙΚΟΥΣ, πρώτη φορά, η δεσπόζουσα της ποίησης και μέσα από την ποίηση η δεσπόζουσα της πρόσληψης του κόσμου. Ένας λυρισμός που πέφ...