Βαρβιτσιώτης Τάκης 1916-2011
Varvitsiótis Tákis
Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης (1916-2011), ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λυρικούς ποιητές της μεταπολεμικής περιόδου (παρόλο που πρωτοεμφανίστηκε στην ποίηση το 1936), γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και εργάστηκε ως δικηγόρος. Την πρώτη του ποιητική εμφάνιση την έκανε σε ηλικία είκοσι ενός ετών, στο πρωτοποριακό περιοδικό "Μακεδονικές Ημέρες", με την εκδοτική ομάδα του οποίου συνδέθηκε στενά. Έκτοτε, αφιερώθηκε στην ποίηση με πάθος και συνέπεια. Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές "Φύλλα ύπνου" (1949), "Επιτάφιος" (1951), "Χειμερινό ηλιοστάσιο" (1955), "Το ξύλινο άλογο" (1955), "Αλφαβητάριο" (1955), "Η γέννηση των πηγών" (1959), "Το πέπλο και το χαμόγελο" (1963), "Η μεταμόρφωση" (1971), "Η φθινοπωρινή σουίτα και άλλα ποιήματα" (1975), "Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία" (1977), "Η Άννα της απουσίας" (1979), "Ενωμένα χέρια" (1980), "Καλειδοσκόπιο (1983), "Η ατραπός" (1984), "Fragmenta, ή Η βλάστηση των ορυκτών" (1985), "Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους, μαζί με το Δοξαστικό της ελευθερίας" (1986), "Ακόμα ένα καλοκαίρι" (1987), "Φαέθων" (1992), "Η θαυμαστή αλιεία" (1993), "Νήματα της Παρθένου" (1997), "Άρωμα ενός κομήτη" (1997), "Όχι πια δάκρυα" (1998), "Τα δώρα των Μάγων" (1999), "Άτριον" (2000), "Όμως το χιόνι πάντα μένει" (2002), "Μικρά ερωτικά εγκώμια" (2002) και τις συγκεντρωτικές εκδόσεις "Σύνοψη Α΄ (1941-1957)" (1980), "Σύνοψη Β΄ (1958-1972)" (1981), "Σύνοψη Γ΄ (1973-1979)" (1988) και "Ποιήματα, 1941-2002" (2003). Το 2010 συγκέντρωσε μια τελευταία συλλογή με ανέκδοτα ποιήματά του, τα οποία εξέδωσε με τίτλο "Υδατόσημα" (Μπίμπης Στερέωμα, 2010). Για τους νεότερους ομοτέχνους του ο Τάκης Βαρβιτσιώτης αποτελούσε σημείο αναφοράς, υπήρξε ο τελευταίος επιζών ποιητής της παλιάς λογοτεχνικής παράδοσης της Θεσσαλονίκης και της λογοτεχνικής συντροφιάς του φαρμακείου του Ν.Γ. Πεντζίκη, συνεργάτης των θρυλικών περιοδικών "Μακεδονικές Ημέρες", "Κοχλίας" και "Μορφές". Η ποίησή του ήταν λυρική, ενορατική, μυστικιστική, στα βήματα του νεοσυμβολισμού, με επιρροές και από τους υπερρεαλιστές ποιητές Πολ Ελυάρ και Πιερ Ρεβερντύ. Δοκιμιογράφος και μεταφραστής, άφησε πολλές μεταφράσεις, κυρίως γάλλων, ισπανών και λατινοαμερικανών ποιητών, μεταξύ των οποίων οι Μποντλέρ, Λόρκα, Απολλιναίρ, Μαλαρμέ, Νερούδα και Ελυάρ. Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, ο Τάκης Βαρβιτσιώτης υπήρξε από τους πιο πολυ-βραβευμένους ποιητές. Είχε τιμηθεί με το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα, το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Ουράνη, το Βραβείο Ποίησης του Δήμου Θεσσαλονίκης, το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων, το Χρυσό Μετάλλιο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, καθώς και με άλλες πολλές διακρίσεις. Ήταν μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών και επισκέφθηκε ως επίσημος προσκεκλημένος τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου διάβασε ποιήματά του και έδωσε διαλέξεις σε διάφορα πανεπιστήμια (Χάρβαρντ, Πρίνστον, Γέιλ, Μπάφαλο, Καλιφορνία, κ.ά.). Επίσης επισκέφθηκε με πρόσκληση του Υπουργείου Πολιτισμού τη Ρουμανία και την Ισπανία. Έλαβε μέρος σε πολλά συνέδρια της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών, σε φεστιβάλ και άλλες διεθνείς συναντήσεις ως εκπρόσωπος της Ελλαδας. Οι πιο πρόσφατες μεγάλες διεθνείς διακρίσεις που του απονεμήθηκαν είναι: το Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης Φερνάρντο Ριέλο στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Νέα Υόρκη, 1988), ο τίτλος και το παράσημο του Ιππότη του Γαλλικού Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας (1989) και το ευρωπαϊκό Βραβείο Χέρντερ από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1994) με την αιτιολογία ότι "ο Τάκης Βαρβιτσιώτης είναι ένας εκπρόσωπος εκείνης της πλειάδας των Ελλήνων ποιητών που έχει συμβάλει μ' έναν τρόπο ζωτικό και απρόοπτο στην παγκόσμια λογοτεχνία της εποχής μας, και το πλούσιο ποιητικό έργο του αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της σύγχρονης ελληνικής λυρικής ποίησης, βρίσκοντας αναγνώριση και έξω από την πατρίδα του". Το Μάρτιο του 1995 εκλέγεται μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Μιχαήλ Εμινέσκου που εδρεύει στη Ρουμανία, στις 23 Νοεμβρίου 1995 του απονέμεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χρυσό μετάλλιο τιμής για τη μεγάλη συμβολή του στα ευρωπαϊκά γράμματα, ύστερα από πρόταση της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών, και στις 26 Οκτωβρίου του ίδιου του έτους του απονέμεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας τα διάσημα του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος. Στις 15 Μαρτίου 1997 του απονέμεται εκ μέρους του Ιταλικού Κράτους στη Ραγκούλα της Σικελίας, και σε επίσημη τελετή που έγινε στο κυβερνείο της πόλης αυτής, το Διεθνές Βραβείο "Ίμπλα: μία γέφυρα για την Ευρώπη". Τον Οκτώβριο του 1997 του απονέμεται το Αριστείο της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών από το Ίδρυμα Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού. Στις 10 Ιουνίου 1998 το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας του απονέμει Χρυσό Μετάλλιο Τιμής. Στις 3 Δεκεμβρίου 1998 εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έφυγε από τη ζωή στη γενέτειρά του στις 31 Ιανουαρίου 2011, σε ηλικία 95 ετών.
Ο Μανόλης Αναγνωστάκης ανθολογεί
Παπατσώνης Τάκης Κ. 1895-1976
Μεταίχμιο (2019)
Ο μεγάλος ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης διάλεξε έργα 22 συνολικά ποιητών (μεταξύ των οποίων και οι: Νικηφόρος Βρεττάκος, Νίκος Γκάτσος, Άρης Δικταίος, Νίκος Εγγονόπουλος, Οδυσσέας Ελύτης, Ανδρέας Εμπειρίκος, Τάκης Παπατσώνης, Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σαραντάρης, Γιώργος Σεφέρης) από τη μοντέρνα σύγχρονή του ποιητική παραγωγή και τα ηχογράφησε προκειμένου να αναμεταδοθούν από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Ηρακλείου Κρήτης σε 20 εκπομπές. Η πολύτιμη αυτή ανθολόγηση εκδίδεται για πρώτη φορά σε μορφή βιβλίου συνοδευμένη από τη συνέντευξη που έδωσε ο Μανόλης Αναγνωστάκης στον Γιώ...
Ξένων αιμάτων τρύγος
Συλλογικό έργο
Γαβριηλίδης (2014)
Η παρούσα Ανθολογία είναι το αποτέλεσμα μιας σκέψης που γεννήθηκε στο μυαλό του ανθολόγου το 2012 προκειμένου να υποστηρίξει εμπράκτως και σε καθημερινή βάση την ποιητική δημιουργία και να εμπλουτίσει την ποιότητα των αναρτήσεων στο νέο μέσο κοινωνικής δικτύωσης που μπήκε ορμητικά στη ζωή μας, το facebook. Έτσι, λοιπόν, κάθε πρωί, ο ανθολόγος, φορώντας το προσωπείο του χαρτοκόπτη, αναρτά ένα ποίημα που καλύπτει την αναγνωστική του απαίτηση και προσδοκία και το συνοδεύει με μία εικόνα εξωφύλλου του βιβλίου από το οποίο προέρχεται, με φωτογραφία του ποιητή ή της ποιήτριας και...
Ποιητικές συνομιλίες
Συλλογικό έργο
Οδός Πανός (2012)
Στις περισσότερες περιπτώσεις το βασικό κίνητρο είναι ο θαυμασμός για το έργο των ξένων, έργο εμβληματικό, που μπόρεσε να εκφράσει, με όρους αξιώσεων, κάποιες πρωταρχικές, πανανθρώπινες καταστάσεις, αποτελώντας σημείο αναφοράς για τους επερχόμενους. Όμως δεν είναι ο θαυμασμός ή η εκλεκτική συγγένεια τα μοναδικά ερεθίσματα- κάποτε είναι και η ίδια η ζωή των δημιουργών, ο μύθος που την περιέβαλε, ή, ακόμα συχνότερα, η ιδεολογία που καθοδήγησε τα βήματα τους. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι μπορεί να συναντάμε, σε συλλογές και ανθολογίες, ποιήματα για ποιητές άγνωστους ή ελάχισ...
Quasi una fantasia
Βαρβιτσιώτης Τάκης 1916-2011
Μπίμπης Στερέωμα (2011)
Η τελευταία ποιητική συλλογή του Τάκη Βαρβιτσιώτη με είκοσι πέντε, τα περισσότερα ολιγόστιχα, ποιήματα. Τυπωμένη λίγες μέρες πριν φύγει για το μεγάλο ταξίδι, Φεβρουάριος του 2011. Είναι ποιήματα που γράφτηκαν το 2004. Φαίνεται πως μετά το 2004 ο Βαρβιτσιώτης δεν έγραψε άλλα ποιήματα. Σε πολλά από τα ποιήματα της συλλογής ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει τη στάση και φιλοσοφία του ογδονταοχτάχρονου τότε Βαρβιτσιώτη γύρω από τη ζωή και τον θάνατο. Στη συλλογή υπάρχουν και δύο ποιήματα παλιότερης σοδειάς, που ανήκουν στη συγκεντρωτική έκδοση "Ποιήματα 1941-2002". Τα συμ...
Οι θεμελιωτές της ποίησης στη Θεσσαλονίκη
Συλλογικό έργο
Ινόνια (2010)
Ο Γιώργος Μοσχίδης διαβάζει ποίηση των 12 κορυφαίων ποιητών της Θεσσαλονίκης, όπως τιμητικά επιλέγει και καταγράφει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Ο Γιώργος Μοσχίδης και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος γνωρίστηκαν έφηβοι το 1950 στην Θεσσαλονίκη. Τρία χρόνια αργότερα, παρουσίασαν στο αμφιθέατρο της Σχολής Βαλαγιάννη μια βραδιά αφιερωμένη στους κορυφαίους ποιητές της Θεσσαλονίκης. Η σημερινή προσπάθεια είναι συμπληρωμένη με μεταγενέστερο υλικό, μουσικές νότες, μελωδίες και εμπειρία μισού και πλέον αιώνα. Οι ποιητές παραμένουν οι ίδιοι, χωρισμένοι, από το 1957, σε τέσσερις τριάδες: τ...
Τα ποιήματα του 2008
Συλλογικό έργο
Κοινωνία των (δε)κάτων (2009)
Όπως έχει επισημανθεί και στους δύο προηγούμενους τόμους, "Τα ποιήματα του 2006" και "Τα ποιήματα του 2007", πρόθεση των συντελεστών του καθιερωμένου, πλέον, ετήσιου εγχειρήματος, των ανθολόγων και του επιμελητή, είναι να προκύψει ένα "σώμα" όσο γίνεται πιο αντιπροσωπευτικό του σημερινού ποιητικού μας γίγνεσθαι. Στο οποίο συμμετέχουν και συμβάλλουν όχι μόνο γνωστοί και καταξιωμένοι ποιητές, αλλά και νέοι, λιγότερο γνωστοί ή και, προσώρας, άγνωστοι, που με τα δημοσιευμένα δείγματα της δουλειάς τους οι ανθολόγοι διέγνωσαν ποιότητα, νέα αντίληψη των πραγμάτων και ευαισθησία....
Ο διάπλους του καθρέφτη
Βαρβιτσιώτης Τάκης 1916-2011
Αρμός (2008)
"Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης είναι ένας εκπρόσωπος εκείνης της πλειάδας των Ελλήνων ποιητών που πρόσφεραν μια ζωτική και ανέλπιστη συμβολή στην παγκόσμια λογοτεχνία της εποχής μας, και το πλούσιο ποιητικό έργο του έξοχου αυτού λυρικού αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της σύγχρονης νεοελληνικής ποίησης, βρίσκοντας αναγνώριση και 'έξω από την πατρίδα του'". [Από το σκεπτικό της κριτικής επιτροπής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που απένειμε στον Τάκη Βαρβιτσιώτη το Διεθνές Βραβείο Γκόντφριντ φον Χέρντερ, 1994]. "Εάν ο Σολωμός είναι ιδρυτής της νεοελληνικής ποίησης, ο Παλαμάς ο γεν...
Εκλογή ποιημάτων
Reverdy Pierre 1889-1960
Αρμός (2007)
[...] Για να ανακεφαλαιώσω θα μπορούσα να ονομάσω τον Ρεβερντύ έναν μάρτυρα της ποίησης, θα 'θελα ακόμα να εκφράσω την έκπληξή μου για την αδικία που του έχει γίνει από τους συγχρόνους του και από τους ιστορικούς της λογοτεχνίας, άσχετα κι αν ο ίδιος επεζήτησε να μείνει ένας άγνωστος ποιητής έχοντας για μόνη επικοινωνία του με τον κόσμο, το άνοιγμα ενός ωοειδούς φεγγίτη, "Θεέ μου, βοήθησε να μείνω ένας άγνωστος ποιητής". Όσον αφορά τη σημασία και την απήχηση που μπορεί να έχει το έργο του Ρεβερντύ στην Ελλάδα, θέλω να σημειώσω πως αν η ελληνική ποίηση δεν έπαψε ποτέ να ε...
Ανθολογία ποιημάτων
Lorca Federico García 1898-1936
Κοροντζής (2006)
"Μα τι να σου πω για την ποίηση; Τι να σου πω γι' αυτά τα σύννεφα, γι' αυτόν τον ουρανό; Να τα κοιτάζω, να τα κοιτάζω, και τίποτα άλλο. Καταλαβαίνεις πως ένας ποιητής δεν μπορεί να πει τίποτα για την ποίηση. Ας τ' αφήσουμε αυτά για τους κριτικούς και τους δασκάλους. Μα ούτε εσύ, ούτε εγώ, ούτε κανείς ποιητής δεν ξέρει τι είναι ποίηση. Είναι εκεί!! Κοίταξε!! Έχω τη φωτιά στα χέρια μου, το ξέρω και δουλεύω τέλεια μαζί της, μα δεν μπορώ να μιλήσω γι' αυτή χωρίς να κάνω φιλολογία. Καταλαβαίνω όλες τις ποιητικές τέχνες. Θα μπορούσα να μιλήσω γι' αυτές αν δεν άλλαζα γνώμη κάθε...
Το μήνυμα των ποιητών
Συλλογικό έργο
Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη (2004)
Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, μετά από πρόταση του κ. Μανόλη Καρέλλη, ειδικού συμβούλου κατά την περίοδο εκείνη του Δημάρχου Ηρακλείου κ. Γιάννη Κουράκη, για θέματα της Βικελαίας και πολιτισμού, οργάνωσε για το χρονικό διάστημα από 7 Μαΐου έως 4 Ιουνίου 2003 εκδήλωση λόγου με τίτλο "Το μήνυμα των ποιητών". Στην εκδήλωση έλαβαν μέρος η ποιήτρια κ. Ρούλα Κακλαμανάκη και οι ποιητές κ. Τάκης Βαρβιτσιώτης, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Κωστής Παπαγεωργίου και Μανόλης Πρατικάκης. Στον παρόντα τόμο, δημοσιεύονται οι σημαντικές ομιλίες των πέντε ποιητών, οι παρουσιάσεις που...
Μικρά ερωτικά εγκώμια
Βαρβιτσιώτης Τάκης 1916-2011
Αρμός (2002)
"Υπάρχει μιά παράξενη ενότητα στην ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα από την εποχή του Κωνσταντίνου Καβάφη, που της χάρισε τους τίτλους ευγένειας. Οι πιο μεγάλες μορφές, Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος, έχουν κοινό γνώρισμα την ανανέωση των αρχαίων μύθων, έναν τρόπο να περιζώνουν το αντικείμενο, είτε φανερά, είτε με το όνειρο και την εκμετάλλευση της καθημερινότητας, δηλαδή με την ιστορία καθώς συντελείται. Αυτή την παγκοσμιότητα, όμως, κανένας άλλος δεν την λαμπρύνει καλύτερα από όσο ο Τάκης Βαρβιτσιώτης στο άφθονο έργο του που δημοσίευσε ίσαμε σήμερα. Τη σύγχρονη Ελλάδα με τους σπαρ...
Όμως το χιόνι πάντα μένει
Βαρβιτσιώτης Τάκης 1916-2011
Ίνδικτος (2002)
Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης είναι ένας εκπρόσωπος εκείνης της πλειάδας των Ελλήνων ποιητών που πρόσφεραν μια ζωτική και ανέλπιστη συμβολή στην παγκόσμια λογοτεχνία της εποχής μας, και το πλούσιο ποιητικό έργο του έξοχου αυτού λυρικού αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της σύγχρονης νεοελληνικής ποίησης, βρίσκοντας αναγνώριση και "έξω από την πατρίδα του". [Από το σκεπτικό της κριτικής επιτροπής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που απένειμε στον Τάκη Βαρβιτσιώτη το Διεθνές Βραβείο Γκόντφριντ φον Χέρντερ 1944]. [...]
Εκλογή ποιημάτων
Lorca Federico García 1898-1936
Εκδοτική Θεσσαλονίκης (2001)
"Μα τι να σου πω για την Ποίηση; Τι να σου γι' πω αυτά τα σύννεφα, γι' αυτό τον ουρανό; Να τα κοιτάζω, να τα κοιτάζω, να τα κοιτάζω και τίποτ' άλλο. Καταλαβαίνεις πως ένας ποιητής δεν μπορεί να πει τίποτα για την Ποίηση· ας τ' αφήσουμε αυτά στους κριτικούς και τους δασκάλους. Μα ούτε εσύ, ούτε εγώ, ούτε κανένας ποιητής, δεν ξέρουμε τι είναι Ποίηση. Είναι εκεί! κοίταξε. Έχω τη φωτιά μέσα στα χέρια μου, το ξέρω και δουλεύω τέλεια μαζί της, μα δεν μπορώ να μιλήσω γι' αυτή χωρίς να κάνω φιλολογία. Καταλαβαίνω όλες τις ποιητικές τέχνες. Θα μπορούσα να μιλήσω γι' αυτές, αν δεν άλ...
