Σφενδουράκης Σπύρος
Sfendourákis Spýros
Ο Σπύρος Σφενδουράκης γεννήθηκε το 1965 στο Αγρίνιο και μεγάλωσε στον Βόλο και στο Μαρούσι. Σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου πήρε και το διδακτορικό του. Εργάστηκε για μια δεκαετία ως Λέκτορας και Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών και σήμερα είναι Καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας στο Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Έχει επιμεληθεί και μεταφράσει τουλάχιστον είκοσι επιστημονικά εγχειρίδια και βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης, τα περισσότερα σε θέματα εξελικτικής βιολογίας και οικολογίας. Επιπλέον του επιστημονικού του έργου, τον ενδιαφέρει πολύ η διάδοση της επιστήμης στο ευρύ κοινό, ιδίως όσον αφορά την εξέλιξη. Η "Μελέτη ζωής" αποτελεί την πρώτη του ποιητική συλλογή.
Μελέτη ζωής
Σφενδουράκης Σπύρος
Εκδόσεις Βακχικόν (2020)
Σε κάθε στάση πιο κοντά το άγνωστο το τέρμα Μα να προλάβω μια στιγμή στο χώμα να πατήσω Στο πευκοδάσος να χωθώ χωρίς να με προσέξουν "Μην ξεχαστείς", μου γράφουνε οι βελόνες μες στο δέρμα Σ’ αναπολήσεις παιδικές που φέρνει η μυρωδιά τους Κένταυρους που θαυμάζουνε το γάβγισμα της φώκιας Κουκουναριές που τρίζουνε και ρίχνουνε το μάννα "Βιάσου", φωνάζει ο κότσυφας και κρύβεται στους βάτους Γι’ άλλη δουλειά σας ήθελα, πεύκα μου αγαπημένα Θα βάλω στη ρητίνη σας τον φόβο του θανάτου Κι εσείς φροντίστε να γενεί κόκκινο κεχριμπάρι Που θα το βρούνε πλάσματα από γυαλί...
Εξέλιξη
Futuyma Douglas J.
Utopia (2019)
Έχει τεκμηριωθεί διεξοδικά ότι όλοι οι γνωστοί οργανισμοί κατάγονται από έναν μοναδικό αρχαίο κοινό πρόγονο. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα χαρακτηριστικά των οργανισμών, με όλη την εκπληκτική ποικιλομορφία τους, είναι αποτέλεσμα εξέλιξης. Ανατομικά και κυτταρικά χαρακτηριστικά, βιοχημικές, μοριακές, νευρικές και αναπτυξιακές διαδικασίες, κύκλοι ζωής και οικολογικές σχέσεις - όλα μπορούν να εξεταστούν υπό το διπλό πρίσμα του σύγχρονου μηχανισμού (του τρόπου λειτουργίας) και της ιστορίας τους (πώς και γιατί κατέληξαν έτσι). Οι τομείς της οργανισμικής βιολογίας, μεταξύ των οποίων η...
Εξέλιξη
Futuyma Douglas J.
Utopia (2019)
Έχει τεκμηριωθεί διεξοδικά ότι όλοι οι γνωστοί οργανισμοί κατάγονται από έναν μοναδικό αρχαίο κοινό πρόγονο. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα χαρακτηριστικά των οργανισμών, με όλη την εκπληκτική ποικιλομορφία τους, είναι αποτέλεσμα εξέλιξης. Ανατομικά και κυτταρικά χαρακτηριστικά, βιοχημικές, μοριακές, νευρικές και αναπτυξιακές διαδικασίες, κύκλοι ζωής και οικολογικές σχέσεις - όλα μπορούν να εξεταστούν υπό το διπλό πρίσμα του σύγχρονου μηχανισμού (του τρόπου λειτουργίας) και της ιστορίας τους (πώς και γιατί κατέληξαν έτσι). Οι τομείς της οργανισμικής βιολογίας, μεταξύ των οποίων η...
Η μουσική ως βιολογία
Purves Dale
Κάτοπτρο (2019)
Η καθολικότητα των μουσικών φθόγγων συναρπάζει από πολύ παλιά φιλοσόφους, επιστήμονες, μουσικούς και ακροατές. Γιατί οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βρίσκουν ορισμένους συνδυασμούς φθόγγων σύμφωνους και άλλους διάφωνους; Γιατί συνθέτουμε μουσική χρησιμοποιώντας λίγες μόνο κλίμακες από τα δισεκατομμύρια των δυνατών κλιμάκων; Γιατί διαφορετικά συγκροτημένες κλίμακες γεννούν διαφορετικά συναισθήματα; Γιατί οι κλίμακες περιλαμβάνουν τόσο λίγες νότες; Στο παρόν βιβλίο, ο Dale Purves υποστηρίζει ότι η βιολογία προσφέρει απαντήσεις σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα, για τα οποία η συμβατ...
Η μουσική ως βιολογία
Purves Dale
Κάτοπτρο (2019)
Η καθολικότητα των μουσικών φθόγγων συναρπάζει από πολύ παλιά φιλοσόφους, επιστήμονες, μουσικούς και ακροατές. Γιατί οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βρίσκουν ορισμένους συνδυασμούς φθόγγων σύμφωνους και άλλους διάφωνους; Γιατί συνθέτουμε μουσική χρησιμοποιώντας λίγες μόνο κλίμακες από τα δισεκατομμύρια των δυνατών κλιμάκων; Γιατί διαφορετικά συγκροτημένες κλίμακες γεννούν διαφορετικά συναισθήματα; Γιατί οι κλίμακες περιλαμβάνουν τόσο λίγες νότες; Στο παρόν βιβλίο, ο Dale Purves υποστηρίζει ότι η βιολογία προσφέρει απαντήσεις σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα, για τα οποία η συμβατ...
Το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης
Wilson Edward - Osborne
Κάτοπτρο (2016)
Πώς προέκυψε το ανθρώπινο γένος και γιατί διατηρείται στη ζωή σε έναν πλανήτη σαν τον δικό μας; Κατέχουμε μια ειδική θέση στο Σύμπαν, και το πεπρωμένο μας ορίζει να υπάρχουμε σε αυτό; Προς τα πού οδεύουμε ως είδος και, ίσως το πιο δύσκολο ερώτημα, γιατί; - "Η ανθρωπότητα εμφανίστηκε από μόνη της, μέσω μιας σειράς επάλληλων συμβάντων κατά την εξέλιξη. Δεν είμαστε προκαθορισμένοι να εκπληρώσουμε κάποιον σκοπό· ούτε έχουμε να δώσουμε λόγο σε οποιαδήποτε δύναμη πέρα από τον εαυτό μας. Θα μας σώσει μόνο η σοφία που βασίζεται στην αυτεπίγνωση, και όχι η ευλάβεια. Δεν θα υπάρξε...
Το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης
Wilson Edward - Osborne
Κάτοπτρο (2016)
Πώς προέκυψε το ανθρώπινο γένος και γιατί διατηρείται στη ζωή σε έναν πλανήτη σαν τον δικό μας; Κατέχουμε μια ειδική θέση στο Σύμπαν, και το πεπρωμένο μας ορίζει να υπάρχουμε σε αυτό; Προς τα πού οδεύουμε ως είδος και, ίσως το πιο δύσκολο ερώτημα, γιατί; - "Η ανθρωπότητα εμφανίστηκε από μόνη της, μέσω μιας σειράς επάλληλων συμβάντων κατά την εξέλιξη. Δεν είμαστε προκαθορισμένοι να εκπληρώσουμε κάποιον σκοπό· ούτε έχουμε να δώσουμε λόγο σε οποιαδήποτε δύναμη πέρα από τον εαυτό μας. Θα μας σώσει μόνο η σοφία που βασίζεται στην αυτεπίγνωση, και όχι η ευλάβεια. Δεν θα υπάρξε...
Η ιστορία του ανθρώπινου σώματος
Lieberman Daniel E.
Κάτοπτρο (2015)
Γιατί έχει σημασία το εξελικτικό παρελθόν του ανθρώπου για το παρόν και το μέλλον του; - Γιατί σήμερα νοσούμε από άγνωστες στο παρελθόν ασθένειες, όπως ο διαβήτης τύπου 2, η κατάθλιψη, η καρδιοπάθεια, η τερηδόνα, η οστεοπόρωση, η πλατυποδία, η χρόνια αϋπνία, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η μυωπία, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τόσες άλλες; - Γιατί ενώ έχουμε αποκτήσει υψηλότερα, μακροβιότερα και υγιέστερα σώματα, νοσούμε περισσότερο; - Γιατί παχαίνουμε εύκολα και αδυνατίζουμε δύσκολα; - Γιατί λέμε ότι οι περισσότεροι τύποι καρκίνου είναι νόσοι της σύγχρονης ευμάρε...
Η ιστορία του ανθρώπινου σώματος
Lieberman Daniel E.
Κάτοπτρο (2015)
Γιατί έχει σημασία το εξελικτικό παρελθόν του ανθρώπου για το παρόν και το μέλλον του; - Γιατί σήμερα νοσούμε από άγνωστες στο παρελθόν ασθένειες, όπως ο διαβήτης τύπου 2, η κατάθλιψη, η καρδιοπάθεια, η τερηδόνα, η οστεοπόρωση, η πλατυποδία, η χρόνια αϋπνία, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η μυωπία, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τόσες άλλες; - Γιατί ενώ έχουμε αποκτήσει υψηλότερα, μακροβιότερα και υγιέστερα σώματα, νοσούμε περισσότερο; - Γιατί παχαίνουμε εύκολα και αδυνατίζουμε δύσκολα; - Γιατί λέμε ότι οι περισσότεροι τύποι καρκίνου είναι νόσοι της σύγχρονης ευμάρε...
Γράμματα σε έναν νέο επιστήμονα
Wilson Edward - Osborne
Κάτοπτρο (2014)
Την εποχή που η επιβίωση του είδους μας και του υπόλοιπου έμβιου κόσμου συνδέεται αλληλένδετα, και περισσότερο από ποτέ, με την κατανόηση της επιστήμης από μέρους μας, ο μεγάλος βιολόγος E.O. Wilson συγκέντρωσε στο παρόν βιβλίο το απόσταγμα 60 χρόνων έρευνας και διδασκαλίας, για να το προσφέρει στους φοιτητές, νέους και παλιούς μαζί. Σε όλη τη θρυλική σταδιοδρομία του, ο Wilson αποκόμισε μια βαθιά γνώση ή, καλύτερα, μια φιλοσοφία των όσων απαιτούνται για μια επιτυχημένη επιστημονική σταδιοδρομία. Στο βιβλίο καταθέτει όχι μόνο τις πρακτικές συμβουλές του για το πώς μπορεί να...
Εξέλιξη
Συλλογικό έργο
Utopia (2012)
Η "Εξέλιξη" των Barton, Briggs, Eisen, Goldstein και Patel συγκαταλέγεται μεταξύ των καλυτέρων συγγραμμάτων εξελικτικής βιολογίας, διεθνώς, και αποτελεί εγχειρίδιο διδασκαλίας του εν λόγω αντικειμένου σε ορισμένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια του κόσμου, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται τα Harvard University, Massachusetts Institute of Technology, Stanford University, Cambridge University, Oxford University, University of British Columbia, University of Edinburgh, University of Washington, University of Copenhagen, κ.ά. Είναι ένα νέο βιβλίο εξελικτικής βιολογίας το οπο...
Νησιώτικη βιογεωγραφία
Whittaker J. Robert
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2009)
Νησιωτική βιογεωγραφία είναι η μελέτη της κατανομής και της δυναμικής των διαφόρων ειδών στα νησιωτικά περιβάλλοντα. Λόγω της απομόνωσής τους από τα ηπειρωτικά είδη, που παρουσιάζουν μεγαλύτερη εξάπλωση, τα είδη των απομακρυσμένων νησιών προσφέρουν εξαιρετικές ευκαιρίες για την εμφάνιση νέων μορφών, αλλά ταυτοχρόνως αποτελούν και εστίες εξαφάνισής τους. Όπως είναι ευνόητο, επιστήμονες από πολύ διαφορετικούς τομείς, όπως η οικολογία, η βιολογία διατήρησης και η εξελικτική βιολογία, τα μελετούν εντατικά. Το βιβλίο αυτό είναι το μόνο πρόσφατα γραμμένο εγχειρίδιο που ασχολε...
Η ανάπτυξη της βιολογικής σκέψης
Mayr Ernst
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2008)
Κορυφαίος εξελικτικός βιολόγος, ο Έρνστ Μάυρ, "ο Δαρβίνος του εικοστού αιώνα", όπως τον αποκαλούσαν, ήταν ίσως ο μόνος επιστήμονας που θα μπορούσε να θέσει και να εκπληρώσει με επιτυχία έναν τόσο φιλόδοξο στόχο: να περιγράψει και να αναλύσει διεξοδικά την εξέλιξη των ιδεών στη βιολογία, από τις πρώτες θεωρητικές ερμηνείες του έμβιου κόσμου, που διατυπώθηκαν ήδη στην αρχαιότητα, ως τις πιο πρόσφατες επιστημονικές αντιπαραθέσεις και τα τελευταία πορίσματα της βιολογικής έρευνας. Ο Μάυρ δίνει έμφαση στην ιστορία των επιστημονικών προβλημάτων και εννοιών. Παρακολουθεί τα με...
Η ανάπτυξη της βιολογικής σκέψης
Mayr Ernst
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2008)
Κορυφαίος εξελικτικός βιολόγος, ο Έρνστ Μάυρ, "ο Δαρβίνος του εικοστού αιώνα", όπως τον αποκαλούσαν, ήταν ίσως ο μόνος επιστήμονας που θα μπορούσε να θέσει και να εκπληρώσει με επιτυχία έναν τόσο φιλόδοξο στόχο: να περιγράψει και να αναλύσει διεξοδικά την εξέλιξη των ιδεών στη βιολογία, από τις πρώτες θεωρητικές ερμηνείες του έμβιου κόσμου, που διατυπώθηκαν ήδη στην αρχαιότητα, ως τις πιο πρόσφατες επιστημονικές αντιπαραθέσεις και τα τελευταία πορίσματα της βιολογικής έρευνας. Ο Μάυρ δίνει έμφαση στην ιστορία των επιστημονικών προβλημάτων και εννοιών. Παρακολουθεί τα με...
Εξελικτική οικολογία
Pianka Eric R.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2006)
Κατά μία έννοια, η οικολογία είναι η αρχαιότερη επιστήμη: Ο πρωτόγονος άνθρωπος όφειλε να είναι δεινός φυσιογνώστης για να μπορεί να επιβιώνει. Ως σύγχρονη επιστήμη, όμως, η οικολογία εμφανίστηκε κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα στα ελληνικά πανεπιστήμια, μάλιστα, άρχισε να διδάσκεται μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ένα από τα συγγράμματα που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη οικολογία ως αυτοτελές επιστημονικό πεδίο, προβάλλοντας την εξελικτική της διάσταση, είναι η "Εξελικτική Οικολογία" του Eric. R. Pianka. Η έκδοση αυτή είναι σημαντική για την ελληνική βιβλιογραφία,...
Το μέλλον της ζωής
Wilson Edward - Osborne
Σύναλμα (2002)
Το Μέλλον της Ζωής του Ε. Ο. Wilson είναι το πλέον επίκαιρο και σημαντικό βιβλίο έως τώρα ενός από τους πιο σημαντικούς επιστήμονες στον κόσμο. Είναι ένα φλογερό κάλεσμα για άμεση και αποφασιστική δράση για να σωθεί η βιολογική κληρονομιά της Γης και ένα σχέδιο για να επιτευχθεί αυτή η διάσωση. Σήμερα συνειδητοποιούμε ότι ο κόσμος μας είναι πολύ πιο πλούσιος από ό,τι εκτιμούσαμε στο παρελθόν. Όμως, λεηλατείται τόσο πολύ από την ανθρώπινη δραστηριότητα που τα μισά από τα είδη ίσως εξαφανιστούν στο τέλος του αιώνα μας. Αυτές οι δύο αντιτασσόμενες αλήθειες - το απρόσμενο μεγα...
Εραστές πολεμιστές
Salmon Catherine
Σύναλμα (2002)
Οι ερωτικές νουβέλες και η πορνογραφία είναι βιομηχανίες με παγκόσμιο τζίρο πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στο Εραστές Πολεμιστές, η Κάθριλ Σάλμον και ο Ντόναλντ Σάιμονς δείχνουν πώς αντικατοπτρίζονται οι διαφορετικές επιλεκτικές πιέσεις που διαμόρφωσαν τη σεξουαλική ψυχολογία των ανδρών και των γυναικών κατά την εξελικτική πορεία του ανθρώπου στις έντονες διαφορές των δύο αυτών ειδών. Πιο συγκεκριμένα, οι συγγραφείς αναλύουν μια νέα υποκατηγορία ερωτικής λογοτεχνίας, γραμμένη από και για γυναίκες, τα «μυθιστορήματα σλας» -ο όρος "σλας" προέρχεται από την αγγλική λέξη γ...
Ο Δαρβίνος και η γένεση της σύγχρονης εξελικτικής σκέψης
Mayr Ernst
Σύναλμα (2001)
Στο βιβλίο αυτό με έντονο το βιογραφικό και το κοινωνιολογικό στοιχείο ο Ερνστ Μάυρ παρουσιάζει το πως αναδύθηκε η σύγχρονη εξελικτική σκέψη μέσα από την ιδεολογική περιπέτεια του ίδιου του Δαρβίνου και τη μετέπειτα πορεία των ριζοσπαστικών του θεωριών. Ναι, θεωριών και όχι θεωρίας, αφού, όπως με πειστικό τρόπο δείχνει ο συγγραφέας, η "δαρβινική θεωρία" είναι στην πραγματικότητα πέντε διακριτές και, εν πολλοίς ανεξάρτητες μεταξύ τους θεωρίες: για την εξέλιξη των οργανισμών, την κοινή τους προόελευση, τον πολλαπλασιασμό των ειδών, τη βαθμιαία μεταβολή τους και τη φυσική επιλ...
Η τριπλή έλικα
Lewontin Richard C.
Σύναλμα (2001)
[...] Στο βιβλίο "Η τριπλή έλικα: Γονίδιο, οργανισμός και περιβάλλον" ο Lewontin, τόσο ως επιστήμονας όσο και ως κριτικός, προσφέρει μια περιεκτική, προσιτή αφήγηση, βάσει του τι έχει διδαχθεί από τη δουλειά του, όσον αφορά στη βιολογία και τη σημασία της τελευταίας για τις ανθρώπινες σχέσεις. Στην πορεία, σχολιάζει κριτικά μερικές συνηθισμένες και βασανιστικές παρανοήσεις οι οποίες παραπλανούν και καθυστερούν την κατανόηση της βιολογίας. Κεντρικό μήνυμα αυτού του βιβλίου είναι ότι εάν συνεχίσουμε να θεωρούμε τα γονίδια, τους οργανισμούς και το περιβάλλον ξεχωριστές οντότητ...