Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Theotókis Konstantínos
Θεοτόκης Κωνσταντίνος (1872-1923). Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε το 1872 στην Κέρκυρα, γιος του Μάρκου Θεοτόκη και της Αγγελικής Πολυλά, ανιψιάς του Ιάκωβου Πολυλά. Είχε δυο αδερφούς. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στο ιδιωτικό σχολείο Κοντούτη, στη συνέχεια φοίτησε για οχτώ χρόνια στο Εκπαιδευτήριο Καποδίστριας και τέλειωσε το γυμνάσιο το 1888. Μαθητής ακόμα έγραψε το σχολικό εγχειρίδιο Εγχειρίδιον προς κατασκευήν διαφόρων εκ χάρτου παιγνίων. Μέρος πρώτον : Το πτηνόν. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε και το ενδιαφέρον του για τις φυσικές επιστήμες και το 1884 σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών εξέδωσε με τον αδερφό του Κωνσταντίνο την εφημερίδα Ελπίς. Το 1887 εξέδωσε μια μελέτη για τον ηλεκτροχημικό τηλέγραφο και έστειλε μια μελέτη για το κυβερνώμενο αερόστατο στη Γαλλική Ακαδημία των Επιστημών που επαινέθηκε.Το 1889 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης για σπουδές φυσικομαθηματικών επιστημών. Η κοσμική και σπάταλη ζωή που επέλεξε τον οδήγησε δυο χρόνια αργότερα για συνέχιση των σπουδών του στη Βενετία. Εκεί σύναψε δεσμό με τη βαρώνη Ερνεστίνη φον Μάλοβιτς, δεκαεφτά χρόνια μεγαλύτερή του, από την οποία χώρισε προσωρινά κατόπιν παρέμβασης του πατέρα του τον ίδιο χρόνο, την παντρεύτηκε όμως δυο χρόνια αργότερα στη Βοημία. Ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του στον πύργο των Καρουσάδων. Τότε χρονολογείται και η έναρξη της βαθιάς φιλίας του με το Λορέντζο Μαβίλη, με τον οποίο πήρε μέρος στην κρητική επανάσταση και στον πόλεμο του 1897 και από τον οποίο υιοθέτησε το ενδιαφέρον του για τη σανσκριτική μυθολογία. Στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος έφυγε για σπουδές έξι μηνών στο Γκρατς της Αυστρίας, όπου ήρθε σε επαφή με τη σκέψη του Μαρξ και του Νίτσε και στράφηκε προς τις θεωρητικές επιστήμες. Το 1895 εξέδωσε ένα ρομάντζο στα γαλλικά, το 1899 δημοσίευσε σε συνέχειες το Πάθος και το Πίστομα στο περιοδικό Τέχνη του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Το 1900 πέθανε η κόρη του Ερνεστίνη από μηνιγγίτιδα σε ηλικία πέντε ετών. Το 1901δημοσίευσε στο Διόνυσο το διήγημα Juventus Mundi και τον επόμενο χρόνο την Κασσώπη. Το 1902 επισκέφτηκε τη Ζάκυνθο με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Σολωμού και τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε ένα άρθρο για το Σολωμό στην εφημερίδα Neue Presse της Βιέννης. Το 1903 γνωρίστηκε με την μετέπειτα στενή φίλη του Ειρήνη Δεντρινού και το 1904 δημοσίευσε στο Νουμά τη διατριβή του Σανσκριτική και καθαρεύουσα. Το 1905 οργάνωσε συνέδριο δημοτικιστών στην Κέρκυρα με αφορμή την εκεί επίσκεψη του Αλέξανδρου Πάλλη. Οι καλεσμένοι επίσης Κωστής Παλαμάς, Γιάννης Ψυχάρης και Ιωάννης Γρυπάρης δεν παρευρέθηκαν. Στη διετία 1907-1909 βρέθηκε στο πανεπιστήμιο του Μονάχου για σπουδές και επέστρεψε στην Κέρκυρα, όπου υποδέχτηκε τον σοσιαλιστή Μαζαράκη. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Σοσιαλιστικού Ομίλου Κερκύρας και κατόπιν του Αλληλοβοηθητικού Εργατικού Συνδέσμου Κερκύρας και το 1912 τιμήθηκε με το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος από την κυβέρνηση, βραβείο που όμως δε δέχτηκε. Το 1916 συμμετείχε σε ειδική αποστολή του επαναστατικού κινήματος Θεσσαλονίκης στη Ρώμη μετά από ανάθεση του τότε υπουργού Εξωτερικών Νικολάου Πολίτη. Επέστρεψε στην Κέρκυρα και διορίστηκε αντιπρόσωπος της κυβέρνησης στην Κέρκυρα, θέση από την οποία παραιτήθηκε τον ίδιο χρόνο. Το 1917 μετά την πτώση της αυστροουγγρικής μοναρχίας ο Θεοτόκης και η σύζυγός του καταστράφηκαν οικονομικά. Η υγεία του κλονίστηκε. Εργάστηκε σποραδικά ως διευθυντής λογοκρισίας (για δυο μέρες), ως υπάλληλος των εκδόσεων Ελευθερουδάκη, της Υπηρεσίας Ξένων και Εκθέσεων και της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ενώ δεν έπαψε σ’ όλη τη ζωή του να δημοσιεύει πεζογραφικά, ποιητικά και μεταφραστικά έργα του σε πολλά λογοτεχνικά και εφημερίδες (όπως Η Τέχνη, ο Νουμάς, ο Διόνυσος κ.α.).Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν πολύ δύσκολα λόγω της άθλιας οικονομικής του κατάστασης και της αρρώστιας του . Εγχειρίστηκε στον Ευαγγελισμό και οι γιατροί τον συμβούλεψαν να φύγει για την Κέρκυρα, όπου πέθανε την πρώτη Ιουλίου του 1923, αφήνοντας ανολοκλήρωτο το τελευταίο του έργο με τίτλο Ο παπά Ιορδάνης περίχαρος και η ενορία του. Στο χώρο της πρωτότυπης λογοτεχνικής δημιουργίας ο Θεοτόκης ασχολήθηκε κυρίως με την πεζογραφία. Ξεκίνησε γράφοντας διηγήματα (κυρίως κατά την περίοδο 1898-1910) με επιρροές από τον γερμανικό ιδεαλισμό και τη σκέψη του Νίτσε και θέματα μυθολογικά μεσαιωνικά και άλλα, όλα απομακρυσμένα από τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Σύντομα άλλαξε κατεύθυνση και διέγραψε μια εξελικτική πορεία από την ψυχογραφική ηθογραφία και την αισθητιστική γραφή, προς τον ιδεολογικά φορτισμένο κοινωνικό ρεαλισμό (επιρροές από το σοσιαλισμό) και το νατουραλισμό. Σταθμοί της πορείας του στάθηκαν Το Πάθος, Το Πίστομα, Η τιμή και το χρήμα, Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλλα. Στο χώρο της ποίησης έγραψε 32 σονέτα με ερωτική κυρίως θεματολογία. Άξιες λόγου είναι επίσης οι φιλολογικές του μελέτες και οι εξαιρετικά φροντισμένες μεταφράσεις σημαντικών έργων της παλαιότερης και σύγχρονής του παγκόσμιας λογοτεχνίας (ο Θεοτόκης μιλούσε δέκα γλώσσες), με τις οποίες στόχευε στην πνευματική αφύπνιση του λαού, παράλληλα προς τον φίλο του Κωνσταντίνο Χατζόπουλο. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Κωνσταντίνου Θεοτόκη βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, "Θεοτόκης Κωνσταντίνος", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 7. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Δάλλας Γιάννης, "Κωνσταντίνος Θεοτόκης", Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Ι΄ (1900-1914), σ.182-230. Αθήνα, Σοκόλης, 1997, Καλαμαράς Βασίλης, "Εργοβιογραφία Κωσνταντίνου Θεοτόκη", Διαβάζω 92, 18/4/1984, σ.14-18, Λυκούργου Νίκη, "Θεοτόκης Κωνσταντίνος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Μαρτζούκου Μαρία, "Χρονολόγιο Κωνσταντίνου Θεοτόκη", Πόρφυρας 57-58 (Κέρκυρα), 4-9/1991, σ.185-206 και Μαρτζούκου Μαρία, "Συγκριτικό χρονολόγιο Κωνσταντίνου Θεοτόκη", Πόρφυρας 80 (Κέρκυρα), 1-3/1997, σ.436-449. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Συλλογή (1998)
Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε στην Κέρκυρα, καταγόμενος από αριστοκρατική οικογένεια, και ευτύχισε να λάβει εξαιρετική μόρφωση, ενώ στο διάβα της ζωής του κατόρθωσε να πλουτίσει την εμπειρία του με διαβάσματα και ταξίδια. Στην Γερμανία συνδέθηκε με τον Κώστα Χατζόπουλο και ασπάστηκε τις σοσιαλιστικές θεωρίες. Ιδιαίτερα καλλιεργημένος ο Θεοτόκης γνώριζε αρχαία ελληνικά, λατινικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, αγγλικά και σανσκριτικά, γεγονός που του επέτρεψε να γνωρίσει σε βάθος πολλά έργα της ξένης λογοτεχνίας μελετώντας τα απευθείας από το πρωτότυπο. Το έργο του έχει...
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Κωνσταντίνος Θεοτόκης (1872-1923) Διηγηματογράφος, ποιητής και μεταφραστής. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα και η μητέρα του Αγγελική, ήταν ξαδέλφη του Ιακώβου Πολυλά. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Κέρκυρα και μετέβη στη Σορβόννη για να σπουδάσει φυσικομαθηματικά. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, παντρεύεται τη βαρώνη Μάλλοβιτς και εγκαθίσταται στις Καρουσάδες. Συνδέεται φιλικά με το Λ. Μαβίλη και μάχεται υπέρ της δημοτικής. Το 1896 συμμετέχει στην Κρητική επανάσταση. Μελετά φιλοσοφία και κοινωνιολογία, εντάσσεται αρχικά, στον "Σοσιαλιστικό Όμιλο της Κέρκυρας", και κατόπιν στ...
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1975)
[...] Ενώ, όμως, στα πρώτα μυθιστορήματά του με σοσιαλιστικό περιεχόμενο έχει επηρεαστεί από τους μεγάλους ευρωπαίους ρεαλιστές συγγραφείς και οι υποθέσεις του κινούνται στο αριστοκρατικό, μεγαλοαστικό και μικροαστικό περιβάλλον, αργότερα εξετάζει τα πιο κατώτερα στρώματα της επτανησιακής κοινωνίας, κι έτσι πλησιάζει πιο κοντά στη γενική νεοελληνική κοινωνική πραγματικότητα. Είναι γνωστό πως η Επτάνησος έμεινε πάντα κάτω από δυτικούς κυρίαρχους. Γι' αυτό και η "κοινωνική της σύνθεση ήταν απαράλλαχτη με την άλλη ευρωπαϊκή φεουδαρχία", όπως σωστά διαπιστώνει ο Γ. Σπαταλάς. Πα...
Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Ιδέες (2014)
Το πληρέστερο έργο του Κ. Θεοτόκη μέσα στο οποίο συνυπάρχουν η πάγια κοινωνική ματιά του συγγραφέα και το πάθος του για την Κέρκυρα, την κοινωνία της, τη λαογραφία, την ιδιωματική γλώσσα, το φυσικό περιβάλλον. Στο έργο "Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα" περιγράφεται η θέση του αδύναμου και μόνου στην κοινωνία καθώς, όταν ο Καραβέλας μετά το θάνατο της γυναίκας του μένει μόνος, σταδιακά τα χάνει όλα, την περιουσία του, την υπόληψη και την αξιοπρέπεια του. Για την ακρίβεια γίνεται περίγελος των μικρών και των μεγάλων του χωριού, που τον υποχρεώνουν στην ανάληψη ενός ρόλου...
Η ζωή και η ανάστασις ημών
Συλλογικό έργο
Παρρησία (2012)
Αγαλλιάσθω η ψυχή μου επί τω Κύριω ενέδυσε γαρ με ιμάτιον σωτήριον, και χιτώνα ευφροσύνης περιέβαλέ με ως νυμφίω περιέθηκέ μοι μίτραν, και ως νύμφην κατεκόσμησέ με κόσμω και ως γην αύξουσαν το άνθος αυτής, και ως κήπος τα σπέρματα αυτού εκβλαστάνει, ούτως ανατέλει Κύριος δικαιοσύνην, και αγαλλίαμα εναντίον πάντων των εθνών. (Ησ. 61:10-11)
Απελλής
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Άγρα (1991)
Η αριστουργηματική νουβέλα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη πρωτοδημοσιεύτηκε στον "Νουμά" το 1904 και κυκλοφόρησε σε βιβλίο μόνο το 1973, από τις εκδόσεις "Κείμενα". Ο συγγραφέας παρουσιάζει τον μύθο του μεγάλου ζωγράφου της αρχαιότητας Απελλή, που ζωγράφισε και ερωτεύτηκε την Καμπάσπη, την ερωμένη του Μεγαλέξαντρου. Ο Θεοτόκης αντλεί τις πληροφορίες του από τα βιβλία του Πλίνιου και του Σενέκα και συνθέτει το υλικό του. Ένα πρωτόλειο διήγημά του, "Ο δούλος του Παράσιου", του 1895, που αργότερα το παραλάσσει και το ενσωματώνει στον "Απελλή", δημοσιεύεται στο επίμετρο της παρούσας...
Ανθολογία ελληνικού διηγήματος του 20ού αιώνα
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2009)
Μια ανθολογία ελληνικού διηγήματος του εικοστού αιώνα είναι, εκ των πραγμάτων, ένα εγχείρημα συνολικού χαρακτήρα. Οφείλει να αποτυπώνει μέσα από κατασταλαγμένες μορφές τόσο τις περιπέτειες της γραφής όσο και της γλώσσας αλλά και της χώρας που ανέδειξε τους επιλεγμένους διηγηματογράφους. Όσο απαραίτητοι είναι σε μια ανθολογία οι δημιουργοί-αγκωνάρια, οι δημιουργοί που σ’ αυτούς αναφερόμαστε αυθόρμητα, σχεδόν χωρίς σκέψη, άλλο τόσο ενδυναμώνουν την ανθολογία αυτή οι δημιουργοί ήσσονος σημασίας. Οι συγγραφείς δηλαδή που αποτυπώνουν «στιγμές» και «εικόνες» ταπεινές και φαινομεν...
Le peintre d'Aphrodite
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Αιώρα (2017)
S’inspirant de sources antiques qui evoquent le celebre peintre grec Apelle, portraitiste d’Alexandre le Grand, Constantin Theotokis fait de ce personnage historique, mais connu seulement par des anecdotes et presque legendaire, une figure allegorique du dilemme de l’artiste, partage entre l’engagement dans la vie politique et la recherche solitaire de la perfection, entre l’appel de l’amour humain et la tyrannique exigence de l’oeuvre a faire, entre l’acceptation du bonheur present et un ideal de beaute eternelle. Mais Le peintre d’Aphrodite souleve en meme temps la q...
Le nozze di Stalachtì
Θεοτόκης Κωνσταντίνος 1872-1923
Αιώρα (2015)
Μετά τη βραβευμένη μετάφραση του Βιζυηνού, η Ιταλίδα νεοελληνίστηρια Anna Zimbone, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κατάνια, μεταφράζει στα ιταλικά τέσσερα διηγήματα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. "Πίστομα", "Ακόμα;", "Η παντρειά της Σταλαχτής" και "Αμάρτησε;", καθώς επίσης επίμετρο και χρονολόγιο της ζωής του συγγραφέα, συγκεντρώνονται σε μια καλαίσθητη έκδοση που στόχο έχει να συστήσει τον Κ. Θεοτόκη στους ιταλόφωνους αναγνώστες. In italiano Theotokis nelle sue Storie ci presenta un mondo tradizionale, immobile, un mondo condizionato dalle necessita naturali, dentro il qu...