Τζαβάρας Θανάσης 1933-2016
Tzaváras Thanásis
Ο ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θανάσης Τζαβάρας, γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα, όπου περάτωσε τις εγκύκλιες και ιατρικές του σπουδές. Από το 1965 μέχρι το 1978 έζησε στο Παρίσι όπου μετεκπαιδεύτηκε και εργάστηκε στη νευρολογία-ψυχιατρική, ερεύνησε στο πεδίο της νευροψυχολογίας και μαθήτευσε στην ψυχανάλυση, στο πλαίσιο της Λακανικής Σχολής. Από το 1978 δίδαξε σε διάφορα πανεπιστήμια στην Ελλάδα και από το 1998, ως καθηγητής ψυχιατρικής, αρχικά στο τμήμα Νοσηλευτικής και μετέπειτα στο τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (ΜΙΘΕ) του Παν. Αθηνών. Υπήρξε συνεκδότης της σειράς "Τρίαψις Λόγος", των εκδόσεων Εξάντας και ήταν μέλος της τετραμελούς Συντακτικής Ομάδας του ψυχαναλυτικού περιοδικού "Εκ των υστέρων" και ιδρυτικό μέλος του περιοδικού "Σύναψις". Δημοσίευσε περί τα 250 άρθρα στα ελληνικά, γαλλικά και αγγλικά και επιμελήθηκε την έκδοση περίπου τριάντα πέντε βιβλίων. Τελευταία δικά του βιβλία, ήταν: "Αγαπητέ αδελφέ Βασίλειε" (Εξάντας, 1999), "Ψυχανάλεκτα" (Νήσος, 2005), "Ταξίδι από τα Κύθηρα" (Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, 2007), "Οδός Ιπποκράτους" (Πλέθρον, 2011). Το 2006 αποσύρθηκε από την πανεπιστημιακή διδασκαλία, ως ομότιμος καθηγητής. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα, στις 25 Ιανουαρίου 2016, σε ηλικία 77 ετών.
Ψυχανάλυση και κοινωνικά συμπτώματα
Συλλογικό έργο
Opportuna (2015)
Γράφουν οι: Pierre Naveau, Paul-Laurent Assoun, Marie-Helene Brousse, Θανάσης Τζαβάρας, Ντόρα Περτέση, Markos Zafiropoulos, Δημήτρις Βεργέτης, Θάνος Λίποβατς, Νίκος Παπαχριστόπουλος, Κυριακή Σαμαρτζή, Νατάσα Κατσογιάννη, Pierre-Gilles Gueguen, Francois Leguil, Νίκος Σιδέρης
Ψυχανάλυση και νεοελληνική λογοτεχνία: Σταυροδρόμια
Συλλογικό έργο
Γαβριηλίδης (2013)
Οι "γραφές της ψυχανάλυσης" αποτυπώνουν κάθε φορά μια διαφορετική εκδοχή από τον πλούτο της κλινικής εμπειρίας της ψυχανάλυσης και του ιδιαίτερου τρόπου της να προσεγγίζει τα φαινόμενα της ζωής και του πολιτισμού. Τον πρώτο λόγο έχει εδώ η εκ-τροπή του ασυνειδήτου σε γραφή, ώστε -παραφράζοντας τη γνωστή φροϋδική προτροπή- "εκεί που ήταν αυτό να έρθει ...η γραφή", αλλά και η τροποποίηση του πραγματικού δια της γραφής έτσι όπως μόνον μέσω αυτής μπορεί να επισυμβεί, χάρη στο δικό της ίχνος. Η σειρά απευθύνεται σε όλους όσους, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έχουν αντιληφθεί ή υπ...
Υγεία, ασθένεια και κοινωνικός δεσμός
Συλλογικό έργο
Opportuna (2011)
Υγεία για όλους. Όχι μόνο απουσία ασθενείας αλλά και ένα καθεστώς πλήρους ευεξίας. Το πρόταγμα του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας και του περίφημου ορισμού του, στην εποχή της ιατρικοποίησης και της ποσοστικοποίησης της υγείας και της ασθενείας, στην εποχή της δικτατορίας της υγιεινής. Νέος τρόπος εγγραφής του υποκειμένου στον κοινωνικό δεσμό ή απόκλιση από το ιδανικό σώμα, η απόκλιση από το ιδεώδες της ψυχικής υγείας, η απόκλιση από τον εν γένει ιδανικό τρόπο ζωής και υγιεινής η νέα μορφή δυσφορίας στον πολιτισμό. Τι γίνεται όμως με τον ίδιο τον πάσχοντα, τον ασθενή, το υ...
Οδός Ιπποκράτους
Τζαβάρας Θανάσης 1933-2016
Πλέθρον (2011)
"Οδός Ιπποκράτους". Στην Ιπποκράτους (συνάγω στο ύψος περίπου της Καλλιδρομίου), είναι στημένο πολυβόλο, όπου κάποιος, σε συνεχή ριπή, εμποδίζει τις μετακινήσεις από τη μια περιοχή στην άλλη, από τις δυο μεριές της οδού. Φαντάζομαι ότι αυτός ο κάποιος είναι ξαπλωμένος στο οδόστρωμα, όπως ήταν και στη γωνία Μεθώνης και Εμμανουήλ Μπενάκη, για τον ίδιο σκοπό -που τον έβλεπα συνέχεια, από τη Μεθώνης εννοώ. Εκεί συμβαίνει κάτι μαγικό, που έχει μείνει μαγικό στο μυαλό μου. Ο Περικλής βγάζει το ρολόι τσέπης που είχε και αρχίζει να μετράει τη διάρκεια κάθε ριπής (αυτό είναι συναγωγ...
Ενδοοικογενειακή βία
Συλλογικό έργο
Συμβούλιο Επιμόρφωσης στην Κοινωνική Εργασία (Σ.Ε.Κ.Ε.) (2011)
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο, χωρίς να είναι νέο, σήμερα έχει πάρει μεγάλη έκταση και εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, προς όλα τα μέλη της οικογένειας, ιδιαίτερα προς τις γυναίκες, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων ασχολούνται με την ενδοοικογενειακή βία προσεγγίζοντας το θέμα τόσο θεωρητικά και ερευνητικά, όσο και στο πλαίσιο διαμόρφωσης πολιτικών και σχεδιασμού προγραμμάτων. Στην παροχή υπηρεσιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου, επαγγελματίες ψυχικής υγείας και επαγγελματίες από το σύστη...
Από τον Φρόυντ στον Λακάν
Φραγκοπούλου Ζωή
Νήσος (2011)
Με αυτό το βιβλίο οι ψυχαναλυτές Βασίλης Παπαδάκος και Ζωή Φραγκοπούλου μας εισάγουν στη φροϋδική και λακανική σκέψη. Η ιδιόμορφη αυτή εισαγωγή περιλαμβάνει δέκα δοκίμια που πραγματεύονται βασικές έννοιες της ψυχανάλυσης. Το υλικό τους προήλθε από την ανάγνωση των φροϋδικών και λακανικών κειμένων, σε συνδυασμό με την καθημερινή κλινική εμπειρία των συγγραφέων. Η επιλογή των συγκεκριμένων εννοιών έγινε αφενός με βάση ερωτήματα που αναδύθηκαν σταδιακά μέσα από την πρακτική και αφετέρου απορίες σχετικά με την απόδοση στα ελληνικά φροϋδικών και λακανικών όρων. Σκοπός των συγγρα...
Λόγος και μνήμη
Συλλογικό έργο
Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής Νευροεπιστημών & Επιστημών του Ανθρώπου (2011)
Ο λόγος είναι μνήμη και η μνήμη είναι λόγος. Θυμόμαστε με λέξεις τις οποίες χρειάζεται να θυμόμαστε: τι σημαίνουν, πότε τις χρησιμοποιούμε, πώς συνδέονται. Τα κείμενα που περιέχονται στο βιβλίο αυτό είναι οι εισηγήσεις που έδωσαν το έναυσμα για τις συζητήσεις για τις σχέσεις του λόγου με τη μνήμη, στο αμφιθέατρο του Αιγινητείου Νοσοκομείου, με τα ακόλουθα θέματα: - γλωσσικά λάθη του αφασικού λόγου, - αυτοβιογραφική μνήμη, - σκοπιμότητα της λήθης, - σχέση της μνήμης με την παθολογία της γλώσσας, - γλωσσική στροφή στην ιστορία, - στρατοπεδική λογοτεχνία, - συμπεριφορ...
Ο διάλογος ψυχανάλυσης και κοινωνικού δεσμού
Συλλογικό έργο
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2010)
Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Θάνος Λίποβατς, "Οι τέσσερις λόγοι στον Jacques Lacan και ο κοινωνικός δεσμός" - Καίτη Γαλανοπούλου, "Η επιθυμία για γνώση γης γυναίκας, διακύβευμα για τον άντρα ή συνάντηση των δύο φύλων;" - Θανάσης Γεωργάς, "Η κρίση των κοινωνικών κατασκευών και η θεραπεία της ύπαρξης" - Γιάννης Γκιάστας, "Για μια κλινική του κοινωνικού δεσμού" - Άγγελος Βουτσάς, "Σκέψεις με αφορμή το έργο "Αντανακλάσεις" των Τσόκλη, Τριανταφύλλου και Ξυδάκη, στο εγκαταλειμμένο χωριό "Μοναστήρια" της Τήνου" - Σωτήρης Μανωλόπουλος, "Πού είμαστε όταν ζούμε μια εμπειρία. Σκ...
Οικογένεια και νέες μορφές γονεϊκότητας
Συλλογικό έργο
Opportuna (2010)
Μονογονεϊκές οικογένειες, ανασυντιθεμένες οικογένειες, οικογένειες ομοφυλοφίλων, παιδιά αγνώστου πατρός χ, ιατρικώς υποβοηθουμένη αναπαραγωγή, παρένθετη μητρότητα, σύμφωνο συμβίωσης, υιοθεσία· και πλάι σε αυτά η ψηφιακή πλέον οικογένεια, η τηλεόρασή και το ιντερνέτ ως ο τρίτος γονέας, η οικογένεια και τα νέα συμπτώματα... Νέοι τρόποι εγγραφής του θεσμού της οικογενείας στη συλλογικότητα, υπό το καθεστώς της παγκοσμιοποίησης και τις διεκδικήσεις των μειονοτήτων, επανεγγράφουν το φροϋδικό οικογενειακό μυθιστόρημα όχι πλεόν από την πλευρά του "παιδιού βασιλιά" αλλά βάσει τη...
Το υπερνεωτερικό υποκείμενο
Συλλογικό έργο
Ελληνικά Γράμματα (2010)
Η υπερνεωτερικότητα, όπως φανερώνει και η ίδια η λέξη, επιχειρεί να αποδώσει την υπερβολή της νεωτερικότητας, την τάση του σύγχρονου κόσμου να κάνει τα πάντα σε υπέρτατο βαθμό και να αγγίζει τα όριά του. Η ραγδαία επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος με τις εφαρμογές κυρίως στη γενετική και την επικοινωνία, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και η χρηματοπιστωτική αγορά, η πληθώρα και η διαρκής ανταλλαγή καλλιτεχνικών προϊόντων επιβάλλουν στο σημερινό δυτικό άνθρωπο να υιοθετήσει εκείνα τα ταυτοτικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά που θα τον βοηθήσουν να προσαρμοστεί σε νέα πρό...
Συζητήσεις για τον λόγο στο Αιγινήτειο
Συλλογικό έργο
Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής Νευροεπιστημών & Επιστημών του Ανθρώπου (2008)
Στον τόμο αυτό συνυπάρχουν κείμενα μουσικών, γλωσσολόγων, συγγραφέων, μαθηματικών, ψυχολόγων, λογοθεραπευτών, φυσιολόγων και γιατρών που πραγματεύτηκαν τον λόγο από τη σκοπιά της τέχνης ή της επιστήμης τους. Οι Συναντήσεις έδωσαν βήμα στις διαφορετικές προσεγγίσεις τους, στοχεύοντας στην ανάπτυξη ενός διαλόγου ανάμεσα σε γνωστικά πεδία που παραμένουν στεγανά και επιχειρώντας να συμβάλουν στην καθιέρωση μιας κοινής γλώσσας, μιας κοινής ορολογίας, που θα επιτρέψει στις επιστήμες του λόγου να κατανοήσουν η μια την άλλη και να συνομιλήσουν σε βάθος για το αντικείμενό τους. Η ε...
Προσεγγίσεις V: Η σωματική υγεία του βρέφους και ο ψυχισμός
Συλλογικό έργο
University Studio Press (2008)
Το πέμπτο τεύχος των Προσεγγίσεων που εκδίδεται με πρωτοβουλία της Ελληνικής Εταιρίας για την Ψυχική Υγεία των Βρεφών διαπραγματεύεται θέματα που αφορούν τις ψυχικές διαστάσεις της σωματικής υγείας των βρεφών, διατηρώντας έναν διεπιστημονικό προσανατολισμό. Περιέχει εργασίες Ελλήνων και ξένων επιστημόνων της υγείας (παιδοψυχίατροι, παιδίατροι, ψυχολόγοι, ψυχαναλυτές, ψυχίατροι) που αναπτύσσουν τον κλινικό προβληματισμό τους και τις ερευνητικές τους προσπάθειες γύρω από το θέμα. Παρουσιάζονται σύγχρονες βιβλιογραφικές ανασκοπήσεις, παρουσιάσεις θεμάτων βρεφικής ψυχιατρ...
Ταξίδι από τα Κύθηρα
Τζαβάρας Θανάσης 1933-2016
Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής Νευροεπιστημών & Επιστημών του Ανθρώπου (2007)
Τι συνέβη και ένα "ταξίδι στα Κύθηρα", που ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς, μετατράπηκε, ξαφνικά, μεσ' το κατακαλόκαιρο, σε "ταξίδι από τα Κύθηρα"; Δεν ήταν μόνο ο πνευμονιόκοκκος και η πνευμονία αλλά και όσες αρνητικές συγκυρίες ήρθαν να σωρευτούν για να μετατρέψουν σε περιπέτεια την αναγκαία διακομιδή από το Κέντρο Υγείας του νησιού στη "Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας" του Ευαγγελισμού. Τα γεγονότα εξελίχθηκαν απρόσμενα ραγδαία και μια συνήθης απαγόρευση πτήσεων λόγω κακοκαιρίας επέβαλε να γίνει η μεταφορά οδικώς με ασθενοφόρο. Πρώτα Νεάπολη, κατόπιν Μολάοι, ύστερα Σπάρτη...
Η εικόνα του/της επιστήμονα στην Ελλάδα 1900-1980
Συλλογικό έργο
Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (2007)
Η έκθεση "Η εικόνα του/της επιστήμoνα σrην Ελλάδα, 1900-1980. [Ενττοπισμένες ταυτότητες - ταυτότητες τόπων" και ο κατάλογος που την υποστηρίζει, συμπυκνώνει με πρωτότυπο και άμεσο τρόπο, και κάνει ορατές τις πολλαπλές, και μερικές φορές απροσδόκητες, επιστημονικές ωσμώσεις και ανταλλαγές που συνέβησαν στην πορεία ανάπτυξnς της έρευνας "Η συμβολή του φύλου σης θετικές και κοινωνικές επιστήμες: σύγχρονα ζητήματα έρευνας και διδασκαλίας". Η ταυτότητα της ερευνητικής ομάδας συγκροτείται στην υπόθεση της διεπιστημονικής προσέγγισης των ζητημάτων του φύλου στα "διδακτικά" και "ερ...
Ψυχαναλυτική σκέψη
Συλλογικό έργο
Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις (2007)
Μετά την επίτευξη ενός σημαντικού στόχου, αναγκαία και ωφέλιμη είναι μια περίοδος ενδοσκόπησης, αξιολόγησης και προετοιμασίας για το επόμενο βήμα. Στη διαδικασία αυτή φαίνεται πως εισέρχεται και η Ψυχανάλυση στη χώρα μας, μετά τη σχετική αναγνώρισή της ως αυτοδύναμου κλινικο-θεωρητικού πεδίου. Δείγμα της αυτοκριτικής διάθεσης και αναζήτησης που εξαπλώνεται στους ψυχαναλυτές αποτελεί και το βιβλίο "Ψυχαναλυτική σκέψη: Επιστημολογία και διεπιστημονικότητα". Πρόκειται για μια συλλογή άρθρων διακεκριμένων Ελλήνων ψυχαναλυτών, με αξιόλογο ακαδημαϊκό, κλινικό και συγγραφικό έρ...
Ψυχαναλυτική σκέψη
Συλλογικό έργο
Κέδρος (2007)
Η έκδοση του τόμου αυτού, αφιερωμένου στη μνήμη του Δημητρίου Κουρέτα, αποσκοπεί στον εμπλουτισμό της ελληνικής ψυχαναλυτικής βιβλιογραφίας με μια σειρά κειμένων πάνω στην αμφίδρομη σχέση της ψυχανάλυσης και του εκτεταμένου πεδίου των ανθρωπιστικών σπουδών. Το βιβλίο "Ψυχαναλυτική σκέψη: Συναντήσεις με το μύθο, την τραγωδία και την ποίηση" και την ποίηση περιέρχεται μια σειρά σημαντικών θεμάτων. Αρχίζοντας από ένα κείμενο εισαγωγικό και παράλληλα κριτικό (Θανάσης Τζαβάρας), συνεχίζοντας με δύο αναλυτικά κείμενα για τους βασικούς ψυχαναλυτικούς μύθους, τον Οιδίποδα (Πέτρο...
Ψυχαναλύειν. Σκοτώνουν ένα παιδί
Leclaire Serge
Εξάντας (2007)
Σε αυτόν τον τόμο συγκεντρώνονται δύο θεμελιώδη κείμενα της αρχικής λακανικής ψυχανάλυσης. Εις μεν το "Ψυχαναλύειν" αναλύεται με λεπτεπίλεπτο κλινικό τρόπο η πορεία μιας ψυχανάλυσης, η οποία για να έχει σημαντικές προσωπικές συνέπειες πρέπει να προχωράει πέραν της τυπικής εφαρμογής των βασικών ψυχαναλυτικών εννοιών, όπως το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, και να φτάνει μέχρι την προσωπική σημασία των πρωταρχικών στοιχείων που φτιάχνουν μια προσωπική ιστορία μέσα στα πλαίσια του κάθε επιμέρους οικογενειακού μυθιστορήματος. Στο "Σκοτώνουν ένα παιδί" η ανάλυση προχωράει ακόμη περισσότερ...
Ψυχανάλυση και αριστερά
Συλλογικό έργο
Νήσος (2007)
[...] Η συζήτηση για τη σχέση ψυχανάλυσης και αριστεράς δεν μπορεί σήμερα να ξενίσει κανέναν. Μέσα από μια περιπετειώδη πορεία, όπου περίοδοι αμοιβαίας καχυποψίας ανάμεσα στις δύο αυτές τροπικότητες σκέψης και πρακτικής εναλλάσσονταν, με περιόδους υπερβολικής αισιοδοξίας ως προς το συνθέσιμο των αντίστοιχων εγχειρημάτων, τα πάθη φαίνεται πως έχουν καταλαγιάσει και ένα είδος συναίνεσης έχει επικρατήσει: ούτε η οπτική του Φρόιντ μπορεί να αναχθεί στην οπτική του Μαρξ ούτε εκείνη του Μαρξ σε αυτή του Φρόιντ. Με άλλα λόγια, ούτε κάποιας μορφής φροϋδο-αριστερά ούτε κάποιας μορφή...
Μαρία Βοναπάρτη
Συλλογικό έργο
Κέδρος (2006)
Έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας αφιερωμένη στην Μαρία Βοναπάρτη (1882-1962), μια ξεχωριστή μορφή στο χώρο της ψυχανάλυσης. Πριγκίπισσα της Ελλάδας και της Δανίας, με πλούσια συγγραφική παραγωγή στο ψυχαναλυτικό πεδίο, ένα από τα πιο ιδιόμορφα πρόσωπα του πολύ στενού κύκλου του Φρόιντ, συνέδεσε μεταξύ άλλων την παρουσία της με τα πρώτα βήματα της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα.
Ψυχαναλυτικές αναψηλαφήσεις στο έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου
Αναγνωστοπούλου Διαμάντη
Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής Νευροεπιστημών & Επιστημών του Ανθρώπου (2006)
Οι "Ψυχαναλυτικές αναψηλαφήσεις στο έργο του Ανδρέα Εμπειρίκου" είναι προϊόν της συνάντησης των ενδιαφερόντων που μοιράζονται η Διαμάντη Αναγνωστοπούλου και ο Θανάσης Τζαβάρας. Εκκινώντας από άλλες αφορμές και αφετηρίες, έχουν ασχοληθεί κατά την τελευταία εικοσιπενταετία με το έργο του ποιητή και ψυχαναλυτή Ανδρέα Εμπειρίκου. Τα κείμενα της Διαμάντης Αναγνωστοπούλου προσεγγίζουν το έργο του από τη σκοπιά της λογοτεχνικής κριτικής, προσφεύγοντας στην ψυχαναλυτική θεωρία, ενώ τα κείμενα του Θανάση Τζαβάρα αφορούν στο ιστορικό και εννοιολογικό πλαίσιο της παρουσίας του Ανδρέα...