Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ήταν ένας ποιητής του φωτός· πλασμένος από το φως το ελληνικό, έπλαθε ποιήματα του φωτός με λέξεις που έλαμπαν, ψυχής που έλαμπε. Και ήταν ένας άνθρωπος του φωτός, ένα άνθισμα περίλαμπρο πηγαίας καλοσύνης που ανηφόριζε προς τους ουρανούς τον πνεύματος με την αυθόρμητη χαρά ενός παιδιού θαμπωμένου από τα δώρα του Θεού που του δόθηκαν. Ήταν και είναι μια ευγενέστατη, μακρόπνοη αστραψιά πάνω στο στερέωμα των Νεοελληνικών Γραμμάτων, ένα ανάστημα ποιητικής φωταύγειας ανεξάντλητης και γλώσσας συνειδητά ψυχωμένης από τις ουσίες της ελληνικής παράδοσης, του χώματος, της θάλασ...

[...] Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, στον τόμο αυτό σύντομες απόψεις νεοελλήλων στοχαστών για τον Κάφκα -χαράγματα που αρχικά προορίζονταν για τις σελίδες τον Φυλλαδίου, και τον συμπληρώσαμε με μελετήματα, ή αποσπάσματα μελετών, εξεχουσών μορφών του αιώνα μας. Ελπίζουμε ότι έτσι δροσίζουμε την ταλαιπωρημένη ψυχή του Κάφκα και βοηθούμε τους συγκατοίκους της εποχής μας να συνειδητοποιήσουν όχι μονάχα την σπουδαιότητα του έργου του άλλα και την κρισιμότητα του τέλους αυτού του Εικοστού Αιώνα. Η "Ευθύνη" Περιέχονται τα κείμενα: - Βαγγέλης Αθανασόπουλος, "Μεταμορφώσου και γίνε"...

Ο τόμος αυτός περιέχιε συγκεντρωμένα κείμενα, παλαιότερα και τωρινά. Είναι όλα ξανακοιταγμένα γλωσσικά και εκφραστικά, αλλά δεν έχει αναπροσαρμοσθεί ή επικαιροποιηθεί καμία άποψη ή ιδέα. Γι' αυτό και κάποιες επαναλήψεις, που ίσως όμως να δημιουργούν την αίσθηση της συνέχειας, μια και πρόκειται για θέματα που έχουν αντιμετωπισθεί σε διάφορους χρόνους. Ό,τι παρουσιάζεται εδώ είναι επιφυλλίδες, διαλέξεις, εισηγήσεις, άρθρα και δοκίμια που έχουν δημοσιευθεί ή είναι αδημοσίευτα. [...] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)

Σε καιρούς πνευματικού χαλασμού, καθώς οι σημερινοί, είναι δραματικά αναγκαίο και υπαρκτικά τραγικό να αναζητεί, κάθε λαός και κάθε άνθρωπος, τη σωτηρία του σε μια βαθύτερη αυτογνωσία, φροντίζοντας ν' απαλλάξει την αληθινή του ταυτότητα από μύθους και στολίσματα που της πρόσθεσαν τα βιωμένα χρόνια. Είναι δραματικά αναγκαίο, και νόμιμο, γιατί τέτοιο υψηλό αγώνισμα υποβάλλει η ίδια η εντελέχεια της Ιστορίας· και είναι υπαρκτικά τραγικό, γιατί χωρίς τέτοια συνειδητή κατάχτηση της ταυτότητας, οι άνθρωποι και τα έθνη χάνουν τον εαυτό τους, δεν υπάρχουν κατά τις προδιαγραφές τ...

Το βιβλίο αυτό το οφείλω κατά μεγάλο μέρος στον Μάριο Πλωρίτη. Σ' ένα εξαίρετο άρθρο του ("Το Βήμα" 20/9/95), το πλέον συγκροτημένο κείμενο σε μορφή και έκταση δοκιμίου, που έχει κατά τη γνώμη μου γραφεί πάνω σε ανάλογο θέμα: "Θάλασσα - μοίρα των Ελλήνων (Μικρό τάμα στην υγρή Ελεούσα)". Εκεί, αναφέρεται η φράση του Κολόμβου: "Ο Θεός πρώτα έφτιαξε την αγάπη και μετά τα μακρινά ταξίδια". Έτσι μπήκε μέσα μου η μικρή φλόγα, που φούντωσε σε ώρες κρισιμότατες στο Ωνάσειο, όπου ζητούσα να μ' αξιώσει ο Θεός σ' ένα μακρυνό θαλασσινό ταξίδι, αν έβγαινα γερός απ' εκεί. Πρόσφατα έγινε...

Πιστεύω ακράδαντα σ' αυτό που λέγεται, ότι ο αναγνώστης είναι δημιουργός. Ότι τελικά ένα κείμενο δεν είναι παρά μια πρόφαση για να δράσει η φαντασία του αναγνώστη, δίνοντας κι αυτή απ' την πλευρά της σάρκα και περίγραμμα σε πρόσωπα και καταστάσεις, πλουτίζοντας τον συγγραφέα και τις ιδέες του. Έτσι το έργο του προεκτείνεται μέσα στον προβληματισμένο αναγνώστη ανανεωμένο (αλλά όχι προδομένο) από την προσθήκη της ευαισθησίας του. Η αναζήτηση του ίδιου του εαυτού του μέσα στις γραμμές που χάραξε κάποιος άλλος, περικλείει μια μαγεία και μια διαλεκτική. Από το ζευγάρωμα αναγνώστ...

Φαίνεται πως μερικές μορφές του πνευματικού πολιτισμού μιας χώρας, χρειάζεται ο θάνατος να παρέμβει και να τις αποτραβήξει από τους συγκαιρινούς των, για να φανεί το εξαιρετικό τους μέγεθος και η άπεφθη αξία τους. Αυτό έγινε και με τον Αιμίλιο Χουρμούζιο: από τότε που ο θάνατός του δημιούργησε ανάμεσα σ' εκείνον κι εμάς μιαν επώδυνη απόσταση, θεωρούμε την μορφή του, καθώς πληθαίνει η έκδοση των έργων του και καθώς όλο και ερημώνεται ο νεοελληνικός πνευματικός χώρος από αυθεντικά μεγέθη, να μεγαλώνει, όλο και πιο πολύ να υψώνεται και να καταδείχνει μέσα στην ανέκκλητη σιγ...

Από την στιγμή που εμφανίστηκε στα Γράμματά μας ο Στράτης Μυριβήλης, τοποθετήθηκε από τους τίμιους και καλόπιστους μελετητές και κριτές της Λογοτεχνίας μας σε θέση εξέχουσα και περίοπτη. Και στην θέση αυτή στέκεται ατάραχος και στέρεος τόσα χρόνια, μετά την ένσαρκη αποχώρησή του από την ζωή. Όσο εκείνος "κρύβεται" μέσα στον χρόνο, τόσο το έργο του υψώνεται και λάμπει, κρουστό στην αλήθεια του, εράσμιο στην ειδή και ανθρώπινα δραματικό στην ουσία του. Γιατί το έργο αυτό είναι μετουσιωμένο μέσα στην αλήθεια μιας γλώσσας ζωντανής και τελεσφόρας που αποτελεί υπόδειγμα προσωπ...

Φυσιογνωμίες υψηλές-κλειδιά πολύτιμα και πολύσημα για την κατανόηση και ερμηνεία του Νέου Ελληνισμού, εκάλυψαν και κατέλαμψαν με την πολυδύναμη, ασύγκριτης γνησιότητας, σοβαρότητας και βούλησης παρουσία τους το μεγαλύτερο μέρος τον εικοστού μας αιώνα η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής. Δωρηματοδέκτες καλόμοιροι της αθάνατης Γενιάς τον Τριάντα, και δωρεοδότες προς την ένδοξη αυτή Γενιά, αλλά και προς τις κατοπινές, ως τις ημέρες μας τις ταραγμένες, γενιές, επλαστούργησαν με το θεόδοτο υλικό της ύπαρξής τους δυo μορφές-σύμβολα αναγέννησης, ανανέωσης και γόνιμης προώθηση...

Τον αντικρύσαμε να έρχεται από μακρνά και από ψηλά, με τα φτερά απλωμένα μεγάλα, να κρατεί στο ράμφος του χλωρό βλαστάρι από τους απόρρητους λειμώνες του ανθρώπινου μυστηρίου: ήταν ο Ποιητής Δ. Π. Παπαδίτσας. Από εκεί που ήλθε, προς τα εκεί κάποια νύχτα βιαστικός μας έφυγε, κληροδοτώντας μας ένα έργο μεγάλο, όπου η γλώσσα μας χαριτώθηκε με τόσην ισχύ ώστε να γίνει πραγματική γλώσσα χρησμοδότη, προφήτη και ιεροφάντη μαζί. Η ευγένεια και ο ασίγαστος οίστρος της ψυχής του Παπαδίτσα αποτυπώθηκαν με τρόπο ουσιώδη και μαζί υπερούσιο μέσα στο σπουδαίο και ακήρατο αυτό έργο....

Με το σκοτεινό, αινιγματικά δραματικό αποτύπωμα της παραφροσύνης στο τίμιο ελληνικό μέτωπό του στέκεται πάνω από εκατό χρόνια στα νεοελληνικά Γράμματα ο Γεώργιος Βιζυηνός. Στην σύντομη ζωή του κατόρθωσε, κυρίως με τα αφηγήματά του, να διανοίξει την κοίτη του αφηγηματικού μας λόγου όχι μόνο προς το ψυχογραφικό μυθιστόρημα αλλά προς πυκνές και επάλληλες αφηγήσεις όπου να μπορούν να συναιρούνται "εν καθαρά ψυχολογική και ιστορική κρίσει" καθώς ο ίδιος παρατηρούσε, όλα τα αείζωα στοιχεία που συνυφαίνουν και συμβαστάζουν την έμφορτη από ιστορική μοιραιότητα νεοελληνική ψυχή....

Ο Νέος Ελληνισμός, περνώντας μέσα από το λαγούμι της Τουρκοκρατίας, βγήκε στο δραματικό φως του Εικοσιένα και, συγκροτημένος σε Κράτος πια, συνέχισε να υπακούει στην αποστολή του, δηλαδή να πλάθει Ιστορία. Στο άνοιγμα της Νεοελληνικής Ιστορίας μας τρεις κορυφαίες πολιτικές, αλλά και κάτι υψηλότερο; εθνικές φυσιογνωμίες αντικρύζουμε να έχουν ολοκληρώσει το έργο τους: τον Ιωάννη Καποδίστρια, τον Χαρίλαο Τρικούπη και τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τούτο δεν σημαίνει πως άλλες μορφές, ευγενείς και φωτεινές -όπως ό Αλέξανδρος Παπαναστασίου- δεν ελκύουν το σέβας και την εκτίμησή μας....

Συγκεντρώσαμε στον μικρό αυτό τόμο ορισμένα κείμενα, άλλα ανέκδοτα, άλλα δημοσιευμένα στο περιοδικό ελευθερίας και γλώσσας "Ευθύνη". Ο τίτλος του βιβλίου "Οι εκτροπές της κουλτούρας" αποδίδει τον προβληματισμό για την ενότητα και την πολλαπλότητά της. Ειδικά τώρα, που έπεσαν πολλά ιδεολογικά συρματοπλέγματα, και ξεπεράστηκαν πολλά χαρακώματα. Η συμβολή στην αέναη δημιουργία της είναι υπόθεση όλων μας, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς "μονοπώλια" (από το προλογικό σημείωμα του συγγραφέα)

Ερμηνεύοντας με το εξαιρετικό λογοτεχνικό του έργο και την πολιτεία του, ο Γιώργος Θεοτοκάς τους καιρούς του, υπήρξε από καταγωγή, από την ιερή του ρίζα ελληνοκεντρικός κατ' εξοχήν συγγραφέας και στοχαστής και αναδείχτηκε στην στερνή περίοδο του επίγειου βίου του αληθινά και γνήσια θεοκεντρικός. Μέσα, στην αιθάλη των καιρών μας που σκεπάζει ολόκληρη τη νεοελληνική κοινωνία, και την υψηλή περιοχή των Γραμμάτων μας, ο Θεοτοκάς στέκεται φωτεινός εκφραστής των ιδανικών, των θέσεων και των προσδοκιών της μεγάλης Γενιάς του Τριάντα αλλά συγχρόνως και μάρτυρας της ευγένειας του...

[...] Σε κείνη την στιγμή που κορυφώνεται ο χρόνος και ο λόγος με την εκφορά της μιας ή της άλλης μικρής λέξης, εισερχόμαστε και στον χώρο των απόλυτων καταστάσεων όπου τα πάντα είναι, η Ελευθερία ή Έκπτωση. Αλλ' όταν λυθεί αυτό το δίλημμα, τότε ο φόβος υπερβαίνεται καθώς και η ιδέα του θανάτου. Όλη άλλωστε η εμβίωση του χρόνου είναι μια προπαρασκευή στη συνάντηση με τον θάνατο. Έτσι συναντάται ο χρόνος με την αιωνιότητα. Η συνάντηση αυτή στον στέρεο άνθρωπο αποτελεί την συμπύκνωση της αναμονής (προσδοκίας), υπομονής (επιμονής) προοπτικής (διάρκειας) και γαλήνης (ανοχής, νη...

Το Έθνος που λησμονεί τους ηγέτες του κινδυνεύει -είτε οι ηγέτες αυτοί ανήκουν στο χώρο της πολιτικής είτε στην περιοχή του πνεύματος. Κινδυνεύει να αποπροσανατολιστεί και να λησμονήσει για ποιο λόγο ζει. Τον πολύτιμο λόγο ύπαρξης ενός Έθνους εκφράζουν ακριβώς οι ηγέτες του. Για τούτο είναι ανάγκη το Έθνος να στρέφεται σταθερά προς αυτούς, να αντικρύζει στο πρόσωπό τους τον εαυτό του ενσαρκωμένο και να διδάσκεται από τη δική τους πολιτεία. Ακόμη μεγαλύτερη όμως ανάγκη μιας τέτοιας υψηλής μορφής επικοινωνίας έχει το δικό μας Έθνος, έθνος από τη φύση του ιστοριογόνο, γιατί οι...

Εκατόν τριάντα χρόνια από την γέννησή του και εβδομήντα από την κοίμησή του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, περνώντας μέσα από τις θύελλες της ιστορικής ζωής του Νέου Ελληνισμού, φθάνει ως εμάς, αυτό το "σκοτεινό τρυγόνι" της Ελλάδας, κρατώντας στο ράμφος του χλωρό τον καρπό του πνεύματος, που είναι της αθανασίας της τέχνης ο αμάραντος βλαστός. Ορθός, πέρα από την λατρεία και την καταφρόνεση που συναλλάσσουν άκριτα οι Νεοέλληνες, έγινε -για όσους πειστεύουν ότι η δημιουργία αλλά και η λειτουργία της τέχνης εγγράφεται μέσα στην ιστορική αγωνία των λαών- το ακρόπρωρο του Νέου...

Με την απόσταση που τραγικά ανοίγει ο χρόνος όταν η ύπαρξη κρυσταλώνεται με την τελευτή της, ατενίζουμε σήμερα τον Φώτη Κόντογλου - είκοσι χρόνια μετά την κοίμησή του και ενενήντα από την γέννησή του. Τον ατενίζουμε με βαθύ σέβας και πιστή αγάπη να ψηλώνει από χρόνο και χρόνο και μέσα στην δεινή εμπλοκή του Ελληνισμού με την εποχή μας, να κερδίζει η μορφή και το έργο του ακέρια την σημασία τους. Με καθαρότερη σήμερα ματιά και με καρδιά που βρίσκει την δύναμη να τιθασεύει την αγάπη της στον ζυγό της δίκαιης κρίσης, θωρούμε τον Φώτη Κόντογλου να υψώνεται εις κεφαλήν γωνίας τ...