Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το 2017 συμπληρώθηκαν πέντε αιώνες από τότε που ο Λούθηρος θυροκόλλησε, στις 31 Οκτωβρίου 1517, τις 95 θέσεις στο πανεπιστημιακό παρεκκλήσιο της Βιττεμβέργης, ενέργεια που επέπρωτο να αλλάξει την Ευρώπη και όλο τον χριστιανικό κόσμο. Η 500ή επέτειος του γενεθλίου έτους του προτεσταντισμού υπέδειξε πολύ φυσιολογικά το θέμα του όγδοου συνεδρίου των Συναντήσεων του Άρτου Ζωής. Η νεοελληνική ιστορία διασταυρώθηκε με τον προτεσταντισμό, στο πρόσωπο κυρίως και τη δράση του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Λουκάρεως, το κίνημα όμως αυτό δεν ρίζωσε στην Ελλάδα. Οι Έ...

Ο Μαρτίνος Λούθηρος, στις 31.10.1517, στάθηκε στο κατώφλι ανάμεσα στον Μεσαίωνα και την αναγέννηση της Ευρώπης. Το όνομά του αντιπροσωπεύει τις απαρχές ενός νέου πολιτισμικού παραδείγματος, την ανάδυση ενός νέου κοσμοειδώλου. Οι διαδικασίες της αλλαγής διήρκεσαν πολύ και υπήρξαν πολλαπλές, αντιφατικές, οδυνηρές και συγχρόνως δημιουργικές. Ο Max Weber και o Σίγκμουντ Φρόυντ συμφωνούν στο ότι η νεωτερικότητα προωθεί την "αυξανόμενη ορθολογικότητα" του πολιτισμού, καθώς και την "πρόοδο της πνευματικότητας". Αλλά κάθε πρόοδος είναι ανασφαλής και συνοδεύεται ή διακόπτεται από πε...

Η σημερινή κρίση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα έχει ένα οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτισμικό πρόσωπο: είναι η κρίση εμπιστοσύνης στις νεωτερικές, ουμανιστικές και φιλελεύθερες αξίες καθώς και η μηδενιστική αμφισβήτηση των ατομικών και των συλλογικών ταυτοτήτων. Η έννοια της Δημοκρατίας διακυβεύεται από τον εθνολαϊκισμό της φασιστοειδούς δεξιάς, καθώς και από τον αριστερίστικο εθνολαϊκισμό και από την αναρχική αριστερά. Επικρατεί σιγά σιγά μία μοιρολατρική και μηδενιστική στάση απέναντι στα προτάγματα της Δημοκρατίας, χάνεται η πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς: άτομα, ομ...

Η Πολιτική Ψυχολογία, ως προς το συμβατικώς σταθεροποιημένο περιεχόμενό της, ορίζεται ως ο κλάδος στο πλαίσιο του οποίου επιχειρείται η διάγνωση των τρόπων, συχνά αθέατων, με τους οποίους το άτομο μαθαίνει να εσωτερικοποιεί, τυπικώς και ατύπως, γενικούς ή ειδικούς πολιτικούς ρόλους. Πρόκειται για αναμενόμενες συμπεριφορές άλλοτε λιγότερο ή περισσότερο ανοικτές και άλλοτε λιγότερο ή περισσότερο κλειστές -"καθιερωμένες"- και με τις οποίες εντασσόμεθα σε ορισμένο σύστημα πολιτικού πολιτισμού.

Το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ειδικά μετά το 1968, η ηθική σκέψη, στις περισσότερες χώρες της Δύσης, απαξιώθηκε και περιέπεσε σε ανυποληψία. Την απαξίωση αυτή δεν τη συναντάμε μόνο στο διανοητικό πεδίο, τη συναντάμε επίσης και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, με όλο εκείνο το κίνημα αμφισβήτησης, σεξουαλικής απελευθέρωσης, ηδονισμού και καθημερινού, χαρούμενου μηδενισμού. Η απαξίωση της ηθικής δεν άφησε ανεπηρέαστη και την Ορθόδοξη θεολογία. Η θεολογία των Ρώσων της Διασποράς και η θεολογία του '60 στην Ελλάδα, που εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από την πρώτη, ταυτίζουν την η...

Ο Λόγος περί του κακού αποτελεί, για έναν συγγραφέα, μια πρόκληση και ένα στοίχημα. Προσπάθησα να εντοπίσω τα σημεία εκείνα που καθιστούν το κακό αντικείμενο της απώθησης, της απάρνησης ή της απόρριψης, και τα οποία το δικαιολογούν, το ωραιοποιούν και το λατρεύουν. Το κακό είναι αυτό που αποτελεί σε όλους μας το πιο οικείο αλλά και το πιο ανοίκειο κομμάτι του εαυτού μας. Το Πρώτο Μέρος αναφέρεται στη φιλοσοφική και θεολογική προσέγγιση του κακού από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι τον Ύστερο Μεσαίωνα. Το Δεύτερο Μέρος επικεντρώνεται στο κορύφωμα της νεωτερικής κλασικής φι...

Περιέχονται οι εισηγήσεις: - Θάνος Λίποβατς, "Οι τέσσερις λόγοι στον Jacques Lacan και ο κοινωνικός δεσμός" - Καίτη Γαλανοπούλου, "Η επιθυμία για γνώση γης γυναίκας, διακύβευμα για τον άντρα ή συνάντηση των δύο φύλων;" - Θανάσης Γεωργάς, "Η κρίση των κοινωνικών κατασκευών και η θεραπεία της ύπαρξης" - Γιάννης Γκιάστας, "Για μια κλινική του κοινωνικού δεσμού" - Άγγελος Βουτσάς, "Σκέψεις με αφορμή το έργο "Αντανακλάσεις" των Τσόκλη, Τριανταφύλλου και Ξυδάκη, στο εγκαταλειμμένο χωριό "Μοναστήρια" της Τήνου" - Σωτήρης Μανωλόπουλος, "Πού είμαστε όταν ζούμε μια εμπειρία. Σκ...

Ο Χάμπερμας θα σημειώσει - και έχει δίκιο - ότι είναι βέβαιο πως και τον 12ο αιώνα οι άνθρωποι κάλλιστα θα ένιωθαν μοντέρνοι-άνθρωποι της εποχής τους, όπως και τον 21ο αιώνα, συνεπώς, το ζήτημα δεν είναι τι κάνεις αισθάνεται ή νομίζει για τον εαυτό του αλλά μάλλον τι αντιλαμβάνονται οι εξωτερικοί κριτές. Είναι με τη σκέψη τέτοιων εξωτερικών κριτών που ασχολείται ο παρών τόμος. Οι συμμετέχοντες συγγραφείς στα κείμενά τους εξετάζουν, αναλύουν και συζητούν είτε το έργο συγκεκριμένων επιφανών στοχαστών-εξωτερικών κριτών της νεωτερικότητας, όπως είναι ο Α. Τοκβίλ, ο Κ. Μαρξ,...

Λογοκρισία υπάρχει. Νησίδες παραδοσιακών μορφών καταστολής της ελευθερίας της τέχνης, της έκφρασης ή του τύπου από δημόσιες αρχές επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, αυτό που περισσότερο από ποτέ χαρακτηρίζει τη σύγχρονη συγκυρία είναι οι λιγότερο ορατές, αλλά ενίοτε πιο δραστικές, εκδοχές αυτοπεριορισμού του ανθρώπινου λόγου, στο όνομα ετερόκλητων σκοπιμοτήτων. Τα κείμενα του βιβλίου ασχολούνται και με τις δύο αυτές εκδοχές, προτάσσοντας έναν διεπιστημονικό συνδυασμό του βιωματικού με τον αναλυτικό λόγο και τεκμηριώνοντας την επικαιρότητα και τη σημασία της προβληματικής...

Τι είναι ένα υποκείμενο; Ποια είναι τα αδιέξοδα που συναντούν τα υποκείμενα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και στην κοινωνία γενικότερα; Τι επιπτώσεις έχουν στα υποκείμενα οι διάφορες μορφές που πήρε και παίρνει η νεωτερικότητα; Ο προβληματισμός όλων των κειμένων του βιβλίου συγκλίνει στην ανάγκη να απαντηθεί το ερώτημα: υπάρχει δυνατότητα αυτονομίας του ατόμου; Ποιες είναι οι αληθινές και ποιες οι ψευδείς μορφές της; Στον 20ό αιώνα ο υπαρξιακός διχασμός του ατόμου και η ψυχανάλυση συνόδευσαν την αναζήτηση ενός συλλογικού στόχου της ιστορίας. Παράλληλα, η διαδικασία της εκ...

Η εποχή μας είναι μια εποχή σοβαρών πολιτισμικών αλλαγών και αναζητήσεων, καθ’ όσον η παγκοσμιοποίηση παίρνει πολλές μορφές που επηρεάζουν ποικιλοτρόπως την κοινωνική και εθνική μας ταυτότητα και τις λειτουργικές δομές των κρατών που εμπλέκονται. Οι θεματικές δομές που θίγει ο παρών τόμος, δηλαδή το ποιος είσαι, ποιοι είναι οι γονείς σου, ποιος είναι ο τόπος όπου γεννήθηκες, ποια γλώσσα μιλάς, σκιαγραφούν το περίγραμμα μιας θεώρησης του ανθρώπου, μέσα στην οποία συνυπάρχουν ατομική και συλλογική ταυτότητα. Η γλώσσα πλέκει τα νήματα της επικοινωνίας, δημιουργώντας την αί...

Το ότι το σχολείο αποτελεί βασικό χώρο παραγωγής και συντήρησης στερεοτύπων δεν είναι κάτι που μας είναι άγνωστο στις γενικές του γραμμές. Επειδή όμως ο προβληματικός χαρακτήρας του σχολείου συνήθως καλύπτεται από γενικόλογους αφορισμούς και σημαντικές εξαγγελίες, αποφασίστηκε από τους εκπαιδευτικούς του γυμνασίου της Σχολής Μωραΐτη η διοργάνωση μιας ημερίδας με αντικείμενο τη διερεύνηση του προβλήματος. Το θέμα καθαυτό είναι πολύ μεγάλο και δύσκολα περιορίζεται στα όρια μιας ημερίδας. Αποφασίστηκε, λοιπόν, να μη δοθεί έμφαση στα εθνικά και θρησκευτικά στερεότυπα, που κα...

Ο συλλογικός τόμος "'Αουσβιτς - Tο γεγονός και η μνήμη του" αποτελεί τη μοναδική προσπάθεια στην ελληνική κοινωνία ενός πολύπλευρου αναστοχασμού για ένα ιστορικά οριακό γεγονός, όπως είναι η συστηματικά οργανωμένη από μια κρατική εξουσία εξόντωση ενός ολόκληρου λαού, η οποία συμπυκνώνεται στη λέξη-κλειδί "'Αουσβιτς". Επί δεκαετίες η σιωπή ήταν τόσο ηχηρή, λες και δεν εξαφανίστηκε, μέσα από την εφαρμογή της λεγόμενης "τελικής λύσης", μια ακμάζουσα για αιώνες εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης λες και δεν υπήρξαν χιλιάδες συμπολίτες μας που έχασαν τη ζωή τους στα κρεματόρια...

O ορθόδοξος κόσμος δεν μετείχε οργανικά στη διαμόρφωση της νεωτερικότητας. Δεν έζησε από μέσα την Aναγέννηση, τη Mεταρρύθμιση και Aντιμεταρρύθμιση, τους θρησκευτικούς πολέμους και το Διαφωτισμό, τη Γαλλική και Bιομηχανική επανάσταση, την ανάδυση του υποκειμένου, τα δικαιώματα του ανθρώπου και το ουδετερόθρησκο εθνικό κράτος. Ό,τι χαρακτηρίστηκε ως θεμελιακό κεκτημένο της νεωτερικότητας, μοιάζει να παρέμεινε ουσιαστικά ξένο προς την Oρθοδοξία, γεγονός που, για πολλούς, ερμηνεύει και τη δυσκολία επικοινωνίας της με το σύγχρονο (μετα-)νεωτερικό κόσμο. H Oρθοδοξία λοιπόν σταμ...

Αυτό το βιβλίο έχει την πρόθεση να συνεχίσει το στοχασμό που άρχισαν ο Φρόυντ και ο Λακάν με την ψυχανάλυση, ως μιαν ανάλυση του πολιτισμού. Η σκέψη του Φρόυντ, στο βιβλίο του για τον Μωυσή και τη μονοθεϊστική θρησκεία, στρέφεται γύρω από μια προϊστορική τραυματική πράξη και τις συνέπειές της για τη δόμηση της ιστορίας του πολιτισμού. Η πρόοδος στην πνευματικότητα σημαίνει ότι το Υψηλόν, το οποίο απωθήθηκε, επανέρχεται πάλι στο προσκήνιο. Η σκέψη του Λακάν, από την άλλη, στρέφεται γύρω από τον πρωταρχικό λόγο και το Όνομα του Θεού, η ανακοίνωση του οποίου εγκαλεί το ανθρώπι...

Οι συγγραφείς προσεγγίζουν πολιτισμικές πρακτικές και ψυχικές δραστηριότητες που ορίζουν το υποκείμενο σε συνθήκες νεωτερικότητας, με επίκεντρο τα άγχη και τις ελπίδες του. Η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική, η υπαρξιακή φιλοσοφία οδηγούν στον εντοπισμό των τόπων της ιδεολογικής απώθησης, της απάρνη-σης και της απόρριψης. Η κριτική θεωρία του πολιτισμού, η αισθητική κριτική και η πολιτική φιλοσοφία αναδεικνύουν μια υποκειμενικότητα που συνδέεται με εκείνη της ψυχαναλυτικής και υπαρξιακής εμπειρίας.

Οι συγγραφείς προσεγγίζουν πολιτισμικές πρακτικές και ψυχικές δραστηριότητες που ορίζουν το υποκείμενο σε συνθήκες νεωτερικότητας, με επίκεντρο τα άγχη και τις ελπίδες του. Η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική, η υπαρξιακή φιλοσοφία οδηγούν στον εντοπισμό των τόπων της ιδεολογικής απώθησης, της απάρνη-σης και της απόρριψης. Η κριτική θεωρία του πολιτισμού, η αισθητική κριτική και η πολιτική φιλοσοφία αναδεικνύουν μια υποκειμενικότητα που συνδέεται με εκείνη της ψυχαναλυτικής και υπαρξιακής εμπειρίας.

Κυρίες και Κύριοι, Η βία είναι ένα συνολικό φαινόμενο με βαθιές κοινωνικές ρίζες, υποκείμενο σε πολιτικές και ιδεολογικές χρήσεις· είναι και ένα φαινόμενο με βάθος χρόνου, με ιστορικότητα. Αλλάζει δηλαδή μορφή και περιεχόμενο στο χρόνο - γεννά ο ιστορικός χρόνος νέα βία. Ασφαλώς, οι σκληρότερες εκφράσεις βίας -και καταπίεσης- ανιχνεύονται στα συμφραζόμενα της πολιτικής στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων· μιλώ για την οργανωμένη, κρατική ή και παρακρατική, ένοπλη βία. Και αυτό όχι μόνον επειδή αφήνει πίσω της πολλούς νεκρούς και τραυματίες, αλλά και γιατί βίαια ανατρέπει κοιν...

Συγκινήσεις: οικείες κι όμως τόσο παραγνωρισμένες. Λόγω του θετικισμού, η κοινωνική θεωρία απώθησε από νωρίς την ύπαρξη του διχασμένου υποκειμένου, ως κάτι "ενοχλητικό" και "παράλογο". Αποτέλεσμα αυτής της στάσης υπήρξε ο εξοστρακισμός των συναισθημάτων. Η επαγγελία του διαφωτισμού προϋπέθετε το ξεπέρασμα των "παθών", τα οποία δυσφημίστηκαν και υποβαθμίστηκαν τόσο, ώστε ορθός λόγος να θεωρείται ό,τι έχει μείνει από την ανθρώπινη σκέψη μετά την αποστράγγισή τους. Ο ρομαντισμός υπέπεσε στο εξ αντιθέτου παράπτωμα: στην πλήρη αυτονόμηση των συναισθημάτων ενάντια σε κάθε συμβολι...