Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Karkavítsas Andréas
O Aνδρέας Kαρκαβίτσας (1865-1922), κύριος εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος, μετά τον Παπαδιαμάντη, γεννήθηκε στα Λεχαινά Hλείας. Ήταν πρωτότοκος γιος του Δημητρίου Καρκαβίτσα και της Άννας το γένος Σκαλτσά. Είχε τέσσερις αδερφούς και τέσσερις αδερφές. Τα πρώτα γράμματα έμαθε στη γενέτειρά του και δεκατριών χρόνων πήγε στην Πάτρα για γυμνασιακές σπουδές. Στην Πάτρα μελέτησε ελληνική μυθολογία και ελληνική λογοτεχνία, κυρίως τους Επτανήσιους και τους πεζογράφους της Α' Αθηναϊκής Σχολής. Την περίοδο αυτή χρονολογείται ο άτυχος έρωτάς του για την Ιολάνθη Βασιλειάδη, από τη μορφή της οποίας θεωρείται πως εμπνεύστηκε για την ηρωίδα της "Λυγερής" (1896). Το 1883 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από οπού αποφοίτησε πέντε χρόνια αργότερα. Στην Αθήνα σχετίστηκε με τον Κωστή Παλαμά, τον Κωνσταντίνο Χατζόπουλο και τον Γρηγόριο Ξενόπουλο. Η προκήρυξη του διαγωνισμού διηγήματος της "Εστίας" τον ώθησε στο χώρο της ηθογραφίας και ταξίδεψε σε χωριά της Ρούμελης για να συλλέξει λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία τα οποία χρησιμοποίησε στα πρώτα έργα του. Το 1889 στρατεύτηκε και κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Μεσολόγγι γνώρισε τις άθλιες συνθήκες ζωής της ελληνικής υπαίθρου. Τις εντυπώσεις του κατέγραψε σε μια σειρά οδοιπορικών σημειώσεων, που αξιοποίησε στη νουβέλα του "Ο ζητιάνος" το 1897. Υπηρέτησε επίσης ως έφεδρος δόκιμος γιατρός και το 1891 μετά τη λήξη της στρατιωτικής του θητείας διορίστηκε υγειονομικός γιατρός στο ατμόπλοιο "Αθήναι", με το οποίο ταξίδεψε στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, τα παράλια της Μικράς Ασίας και τον Ελλήσποντο. Οι εμπειρίες του από την περίοδο αυτή της ζωής του περιέχονται στο ταξιδιωτικό ημερολόγιο "Σ' Ανατολή και Δύση" και αξιοποιήθηκαν στη συλλογή διηγημάτων "Λόγια της πλώρης" (1899). Από τον Αύγουστο του 1896 και ως το 1921 υπήρξε μόνιμος αξιωματικός του ελληνικού στρατού φθάνοντας ως το βαθμό του γενικού αρχίατρου. Από τη θέση αυτή συνέχισε να ταξιδεύει με συνεχείς μεταθέσεις που επιδίωξε ο ίδιος (την έντονη αυτή επιθυμία του για τα ταξίδια ονόμαζε ο ίδιος "αειφυγία"). Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρίας που προωθούσε τη Μεγάλη Ιδέα και η ήττα του 1897 στάθηκε για τον Καρκαβίτσα πολύ μεγάλη απογοήτευση. Μέλος του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909, συμμετείχε στο κίνημα στο Γουδί, στράφηκε όμως στη συνέχεια εναντίον του Βενιζέλου. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους ως στρατιωτικός γιατρός και το 1916 αντιτάχτηκε στο κίνημα Εθνικής Αμύνης με αποτέλεσμα να τεθεί σε περιορισμό και να εξοριστεί στη συνέχεια στη Μυτιλήνη. Στο στράτευμα επανήλθε το 1920 και αποστρατεύτηκε δυο χρόνια αργότερα με δική του αίτηση. Οι κακουχίες της εξορίας συνέβαλαν στον κλονισμό της υγείας του και το 1922 πέθανε από φυματίωση του λάρυγγα. Σύντροφός του στα τελευταία χρόνια της ζωής του στάθηκε η Δέσποινα Σωτηρίου. Η πορεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα στα γράμματα ξεκίνησε στο πλαίσιο της φθίνουσας περιόδου του Αθηναϊκού Ρομαντισμού. Από την περίοδο αυτή σώζονται χειρόγραφα από ποιητικά και πεζά έργα του στην καθαρεύουσα. Πολύ σύντομα όμως στράφηκε στη δημοτική και έγινε δημοφιλής στους λογοτεχνικούς κύκλους, δημοσιεύοντας από το 1885 άρθρα ποικίλου περιεχομένου, διηγήματα και νουβέλες σε πολλά αθηναϊκά λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Τις εκδόσεις των έργων του φρόντιζε ο ίδιος διορθώνοντας και συμπληρώνοντας τις αρχικές μορφές των κειμένων του. Το 1898 βραβεύτηκε στο διαγωνισμό της Εστίας για το διήγημα "Πάσχα στα πέλαγα" και το 1911 τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό. Γύρω στο 1905 η λογοτεχνική παραγωγή του παρουσίασε σημαντική κάμψη που διάρκεσε ως το τέλος της ζωής του με μοναδική εξαίρεση τη διετία 1918-1920, οπότε ξεκίνησε η ενασχόλησή του με τη συγγραφή σχολικών αναγνωσμάτων σε συνεργασία με τον Επαμεινώνδα Παπαμιχαήλ. Πριν το θάνατό του εξέδωσε δυο ακόμη συλλογές παλιότερων διηγημάτων του με στρατιωτική θεματογραφία ("Διηγήματα για τα παλικάρια μας" και "Διηγήματα του γυλιού"), ενώ δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τον "Αρματωλό", μυθιστόρημα που είχε ξεκινήσει από το 1894. Στο λογοτεχνικό έργο του Καρκαβίτσα κυριαρχεί η δημοτική γλώσσα στη μετριοπαθή της έκφραση. Η συμβολή του συγγραφέα στο δημοτικιστικό Αγώνα χρονολογείται ήδη από το 1892 (τέσσερα χρόνια μετά την έκδοση του έργου του Ψυχάρη "Το ταξίδι μου"), όταν στον πρόλογο της έκδοσης της πρώτης συλλογής διηγημάτων τοποθετήθηκε υπέρ της δημοτικής. Στη συνέχεια πήρε μέρος στην ίδρυση της εταιρίας "Η Εθνική Γλώσσα" (1905) και ήταν μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου και της Λαογραφικής Εταιρίας του Νικόλαου Πολίτη. Ωστόσο ποτέ δεν ασπάστηκε τις ακρότητες του Ψυχάρη και προσπάθησε να σταθεί ανάμεσα στις ακραίες θέσεις του γλωσσικού ζητήματος. Η πεζογραφία του κινήθηκε αρχικά στα πλαίσια της ειδυλλιακής ηθογραφίας με αρκετά λαογραφικά στοιχεία και πέρασε σταδιακά προς τον ρεαλισμό με στοιχεία κοινωνικού προβληματισμού, με σχηματικό ορόσημο τη "Λυγερή" (1890) και κορυφαία έκφραση τον "Ζητιάνο" (1897). Από τα ογδόντα συνολικά διηγήματά σταθμός στάθηκε η συλλογή "Τα λόγια της πλώρης" του 1899, ενώ στο τελευταίο έργο του "Ο αρχαιολόγος" (1904) προσπάθησε να λειτουργήσει διδακτικά, προβάλλοντας τις ιδέες του για μια γόνιμη σχέση των νεοελλήνων με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ανδρέα Καρκαβίτσα βλ. Καλαντζοπούλου Βίκυ, "Καρκαβίτσας Ανδρέας", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 4., Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Ξύδης Θεόδωρος, "Καρκαβίτσας Ανδρέας", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Σταυροπούλου Έρη, "Ανδρέας Καρκαβίτσας", στο "Η παλαιότερη πεζογραφία μας · από τις αρχές της ως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο", τ. Η’ (1880-1900), σ.174-217, Αθήνα, Σοκόλης, 1997 και Τσούρας Νίκος Α., "Βιοχρονολόγιο του Αντρέα Καρκαβίτσα", περιοδικό "Νέα Εστία", τ. 128, ετ. ΞΔ΄, 15/9/1990, αρ.1517, σ.1199-1201. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών Ε.ΚΕ.ΒΙ.)
Ο αρχαιολόγος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Ανδρέας Καρκαβίτσας (1865-1922) Πεζογράφος, στρατιωτικός γιατρός. Γεννήθηκε στα Λεχαινά Ηλείας και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο πρώτος τόμος των διηγημάτων του εκδόθηκε το 1886, επιβλήθηκε όμως με τη "Λυγερή" (1896), όπου η αφηγηματική ικανότητα συνδυάζεται με την περιγραφική δύναμη και την πιστή απόδοση του μονότονου επαρχιακού περιβάλλοντος. Ακολουθούν τα "Λόγια της Πλώρης" (1899) και το αλληγορικό διήγημα "Ο Αρχαιολόγος", όπου καταδικάζεται η άγονη προγονοπληξία ορισμένων διανοουμένων. Μεγάλη επίδραση άσκησαν στο έργο του ο Φ. Ντοστογιέφσκι και ο Ε. Ζολά. Από του...
Έθνος υπό σκιάν. Οι φυλακές του Ναυπλίου.
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Ροές (2009)
Πολλά από τα κείμενα της συλλογής "Έθνος υπό σκιάν" εξακολουθούν να έχουν μια εκπληκτική επικαιρότητα. Όπως εκεί, για παράδειγμα, όπου ο Καρκαβίτσας υποστηρίζει πως δεν είναι τόσο οι πολιτικοί που διαφθείρουν το λαό, όσο ο τελευταίος που, με τον εγωισμό και τον εκβιαστικά προβαλλόμενο ατομικισμό του, διαφθείρει και αφομοιώνει αρχομανείς μεν αλλά έντιμους και ανιδιοτελείς αρχικά ανθρώπους που στράφηκαν προς τα κοινά... Στις "Φυλακές του Ναυπλίου" ο Καρκαβίτσας περιγράφει τις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν στην κοινωνία των φυλακών. "Κοινωνία μυστική, αθώρητη, που μόνο μ...
Οι καλικάντζαροι
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Παρρησία (2008)
Φεύγετε να φεύγουμε γιατ' έφτασ' ο τουρλόπαπας με την αγιαστήρα του και με την πλαστήρα του. Μας έβρεξε, μας άγιασε και μας καψοκώλιασε...
Ελληνικά Χριστούγεννα
Συλλογικό έργο
Μεταίχμιο (2008)
"Τρεις από τους εξέχοντες μα και εξόχως ταπεινούς νεοέλληνες πεζογράφους διαλέξαμε για να γιορτάσουμε φέτος τις άγιες μέρες που έρχονται. Όλοι τους στοχεύουν με τα τρία αυτά αφηγήματα να ανακουφίσουν τον άνθρωπο από τα καθημερινά του μαρτύρια, να τον παρηγορήσουν και να τον εμψυχώσουν. Ο Ανδρέας Καρκαβίτσας διαλέγει την αγρυπνία μιας συντροφιάς μεροκαματιάρηδων της θάλασσας κάποια χριστουγεννιάτικη νύχτα για να μας κοινωνήσει στα γνησίως ανθρώπινα. Ο Φώτης Κόντογλου βάζει τον Αϊ-Βασίλη να οδοιπορεί αποκαρδιωμένος από την ανθρώπινη αδιαφορία ανάμεσα στα παγωμένα φτωχοχώρια γ...
Πάσχα των Ελλήνων
Συλλογικό έργο
Άγκυρα (2008)
Εννέα ιστορίες και ένα ποίημα που γιορτάζουν την πιο λαμπρή γιορτή της Χριστιανοσύνης, που ταξιδεύουν σε κατακόκκινα λιβάδια γεμάτα παπαρούνες, τρεμολάμπουν μαζί με τις αναστάσιμες λαμπάδες, ταξιδεύουν σε ήθη κι έθιμα της πατρίδας μας. Εμπνευσμένα από κείμενα μερικών από τους πιο αγαπημένους Έλληνες, κλασικούς συγγραφείς: Ανδρέα Καρκαβίτσα, Κώστα Κρυστάλλη, Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, Παύλο Νιρβάνα, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Διονύσιο Σολωμό, Γεώργιο Σουρή.
Οι πιο αγαπημένες ιστορίες για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά
Συλλογικό έργο
Μίνωας (2007)
Ο Γ. Βιζυηνός, ο Αν. Καρκαβίτσα, ο Κ. Κρυστάλλης, ο Αλ. Μωραϊτίδης, η Λ. Νάκου, ο Π. Νιρβάνας και ο Αλ. Παπαδιαμάντης σε ένα μοναδικό βιβλίο διασκευασμένο για παιδιά.
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Σύγχρονη Εποχή (2007)
Τα λόγια της πλώρης είναι το βιβλίο της θάλασσας. Σαν τέτοιο μένει ζωντανό στην ελληνική γραμματολογία, σαν τέτοιο τ' αγάπησαν δυο γενιές ενός λαού που τον περιζώνει το νερό. Η θάλασσα στους θυμούς της και στις καλοσύνες της, [...] με τη σκληρή ζωή των δουλευτάδων της, με τη λεβεντιά των ανθρώπων που τη νικούνε και με τα πένθη εκείνων που νικά - η θάλασσα είναι εδώ το στοιχείο του Καρκαβίτσα κι ο κόσμος των θαλασσινών είναι ο πρωταγωνιστής του. (Από τον πρόλογο τον Θοδόση Πιερίδη)
Λόγια της πλώρης
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Μοτίβο (2007)
Περιλαμβάνονται τα διηγήματα: "Η θάλασσα", "Οι φρεγάδες", "Η δικαιοσύνη της θάλασσας", "Το βασιλόπουλο", "Βιοπαλαιστής", "Ο εκδικητής", "Οι σφουγγαράδες", "Καβομαλιάς", "Η καπετάνισσα", "Θείον όραμα", "Κακότυχος", "Ο κάτω κόσμος", "Πειράγματα", "Γέρακας", "Κακοσημαδιά", "Ναυάγια", "Οι κουρσάροι", "Τελώνια" και "Το γιούσουρι". Χρονολογία πρώτης έκδοσης: 1899.
Χριστουγεννιάτικες ιστορίες Ελλήνων και ξένων συγγραφέων
Συλλογικό έργο
Το Ποντίκι (2006)
Χαρακτηριστικά δείγματα από τις πιο όμορφες στιγμές της εγχώριας και δυτικής χριστουγεννιάτικης λογοτεχνίας μας ζωντανεύουν την ατμόσφαιρα των εορταστικών αυτών ημερών που ενώνουν το χριστιανικό κόσμο σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Περιέχει τα διηγήματα: Αντρέας Καρκαβίτσας, "Θείον όραμα"· Σέλμα Λάγκερλεφ, "Το ρόδο των Χριστουγέννων"· Φώτης Κόντογλου, "Παραμονή Χριστούγεννα"· Ο. Χένρυ, "Οι μάγοι με τα δώρα".
Ο τεκκές των μπεκτασίδων
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Γαβριηλίδης (2006)
"Ο τεκκές των Μπεκτασίδων" και οι "Παράδοξες εικόνες από το Βόσπορο" είναι, δύο οδοιπορικά του Ανδρέα Καρκαβίτσα, στη Θεσσαλία και στα παράλια του Βοσπόρου, μεταξύ του 1892 και του 1895. Κοινά στοιχεία τους: η γλαφυρή περιγραφή, η εξονυχιστική παρατήρηση, η αφηγηματική ευφορία και η σπάνια αίσθηση του χρώματος. Αν και είναι γραμμένα, το μεν πρώτο σε μια νευρώδη και χυμώδη καθαρεύουσα και το δεύτερο σε μια ζωντανή και ποιητική δημοτική, και τα δύο συγκλίνουν σ' αυτό που αναφέρει ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος στο επίμετρο του βιβλίου: "Ο μεγάλος δάσκαλος του Καρκαβίτσα είναι...
Ο αρχαιολόγος
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Αλεξάνδρεια (2006)
Με τον "Αρχαιολόγο" ο Καρκαβίτσας παίρνει θέση και στο περιβόητο γλωσσικό ζήτημα -έχουν προηγηθεί τα "Ευαγγελικά" και τα "Ορεστειακά", 1901 και 1903 αντιστοίχως, με νεκρούς και τραυματίες και στις δύο περιπτώσεις-, υπερασπιζόμενος τη δημοτική και θυμίζοντας, σε πολλά σημεία, τις θέσεις του Ψυχάρη στο "Ταξίδι μου" (1888). Κυρίως, όμως, ο "Αρχαιολόγος" αποτελεί μια κραυγή εναντίον της ανιστόρητης προγονοπληξίας, όταν αυτή καταντάει να είναι μια "στείρα παρελθοντολογία κι όχι υπεύθυνος θαυμασμός προς ένα κόσμο που παρήγαγε ένα βέβαιο πολιτισμό. Ο Καρκαβίτσας έγραψε τον Αρχαιολ...
Ελληνικά διηγήματα
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος 1851-1911
Εκδόσεις Παπαδόπουλος (2005)
Τρείς κλασικοί νεοέλληνες συγγραφείς από τη σειρά των "Ελληνικών διηγημάτων" συνυπάρχουν σε αυτό τον τόμο: Αργύρης Εφταλιώτης "Η Στραβοκώσταινα", Ανδρέας Καρκαβίτσας "Η γοργόνα και το γιουρούσι" και Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης "Εξοχική λαμπρή". Συνδετικός κρίκος η θαυμάσια εικονογράφηση του Νικόλα Ανδρικόπουλου.
Ελληνικά διηγήματα
Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος 1851-1911
Εκδόσεις Παπαδόπουλος (2005)
Τέσσερις κλασικοί νεοέλληνες συγγραφείς από τη σειρά των "Ελληνικών διηγημάτων" συνυπάρχουν σε αυτόν τον τόμο: Γεώργιος Βιζυηνός "Ο Τρομάρας", Αργύρης Εφταλιώτης "Το λαγούμι", Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης "Ο Πανταρώτας" και Ανδρέας Καρκαβίβίτσας "Ο Κουτσοφλέβαρος". Συνδετικός κρίκος η θαυμάσια εικονογράφηση του Σβετλίν.
Ελληνικά διηγήματα
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Εκδόσεις Παπαδόπουλος (2005)
Τέσσερις κλασικοί Νεοέλληνες συγγραφείς από τη σειρά των "Ελληνικών" συνυπάρχουν σε αυτό τον τόμο: Ανδρέας Καρκαβίτσας: "Η θάλασσα", Αργύρης Εφταλιώτης: "Η Αγγέλικα", Γεώργιος Βιζυηνός: "Το μικρό ραφτόπουλο" και Εμμανουήλ Ροΐδης: "Η μηλιά". Συνδετικός κρίκος η θαυμάσια εικονογράφηση της Έφης Λαδά.
Ελληνικά διηγήματα
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Πατάκη (2004)
Η κυκλοφορία στα 1896 της συλλογής "Ελληνικά διηγήματα" αναντίρρητα αποτελούσε εκδοτικό γεγονός για τη χώρα μας, γιατί πρόκειται για την πρώτη στο είδος της συλλογή και ταυτόχρονα για μια αντιπροσωπευτική παρουσία στο χώρο του αφηγηματικού μας λόγου. Επισημαινόταν έτσι κατά τον αμεσότερο τρόπο η ύπαρξη ενός σχετικά νέου λογοτεχνικού είδους, όπως το διήγημα, για το οποίο ο εκδότης του έργου Γ. Κασδόνης δεν παρέλειψε να τονίσει ότι "η πρώτη γενναία ώθησίς" του έγινε μέσα από τις στήλες του περιοδικού "Εστία", του οποίου εκείνος για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε διευθυντή...
Θεσσαλονίκη
Καρκαβίτσας Ανδρέας 1865-1922
Ιανός (2004)
1892 Δευτέρα 5 του Οκτώβρη. Στις τέσσερες το δειλινό αφήνουμε τον Πειραιά. Το βαπόρι, που από σήμερα είμαι κι εγώ πλήρωμά του, λέγεται "Αθήναι" κι έχει για φιγούρα στην πλώρη του πάνοπλη την Αθηνά. Είναι μεγάλο και φοβερό πλεούμενο δικάταρτο, με γέφυρα και κοντραγέφυρα, με διπλό κατάστρωμα, αμπάρια τρία, τρεις δεξαμενές νερού, δύο καρβουναποθήκες, μηχανή νεοτάτου συστήματος στη μέση. Την πρώτη θέση την έχει στην πρύμνη πολυτελέστατη, πλατύχωρη, με σαλόνι και δωμάτιο μουσικής ευάερο και καπνιστήριο, με λουτρό και δεκατέσσερες καμπίνες, καθαρές , για δύο άτομα την καθεμία. Τη...