Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η Βιβλιογραφία συγκεντρώνει τις πρωτότυπες και μεταφρασμένες στα ελληνικά μελέτες που αναφέρονται στη Θεωρία της Λογοτεχνίας και στη Λογοτεχνική Πολιτισμική Κριτική. Αποτελεί μια πρώτη καταγραφή της συναφούς εκδοτικής δραστηριότητας για περισσότερο από πενήντα χρόνια, αναδεικνύοντας τόσο τον επιστημονικό προβληματισμό και τις θεωρητικές κατηγορίες που απασχόλησαν τους μελετητές, όσο και τις χρονικές περιόδους κατά τις οποίες αναπτύχθηκε ο εν λόγω συστηματικός στοχασμός για τη μελέτη της λογοτεχνίας.

Αυτός ο τόμος είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Βαγγέλη Αθανασόπουλου (1946-2011), ο οποίος χάραξε νέους δρόμους έρευνας με τη συστηματική μελέτη της νεοελληνικής ποίησης και πεζογραφίας, ασχολήθηκε με τη μετάφραση και την κριτική της λογοτεχνίας, έδωσε ποιητικές συλλογές και πεζογραφήματα και υπήρξε εμπνευσμένος δάσκαλος για τους φοιτητές του, με συνεχή παρουσία στις αίθουσες της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε επί αρκετές δεκαετίες πεζογραφία, ποίηση και συγκριτική φιλολογία. Η έκδοση συγκεντρώνει εργασίες 52 μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας, πο...

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται όχι μόνο σε όσους ενδιαφέρονται για την παρούσα κατάσταση της πολιτισμικής θεωρίας, αλλά και στους ειδικούς στο χώρο αυτό, γιατί επιχειρηματολογεί ενάντια σε ό,τι θεωρείται τρέχουσα ορθοδοξία (στο χώρο της πολιτικής, της ψυχανάλυσης, της ανθρωπολογίας). Η πολιτισμική αυτή ορθοδοξία δεν επιδιώκει ούτε να κατανοήσει ούτε να επιλύσει τα σημερινά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Ο Eagleton προσπαθεί να εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό και πώς θα μπορούσε να διορθωθεί. Χρησιμοποιεί συνδυαστικά το λόγο της θεωρητικής σκέψης και το λόγο της κοινής λογικ...

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται όχι μόνο σε όσους ενδιαφέρονται για την παρούσα κατάσταση της πολιτισμικής θεωρίας, αλλά και στους ειδικούς στο χώρο αυτό, γιατί επιχειρηματολογεί ενάντια σε ό,τι θεωρείται τρέχουσα ορθοδοξία (στο χώρο της πολιτικής, της ψυχανάλυσης, της ανθρωπολογίας). Η πολιτισμική αυτή ορθοδοξία δεν επιδιώκει ούτε να κατανοήσει ούτε να επιλύσει τα σημερινά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Ο Eagleton προσπαθεί να εξηγήσει γιατί συμβαίνει αυτό και πώς θα μπορούσε να διορθωθεί. Χρησιμοποιεί συνδυαστικά το λόγο της θεωρητικής σκέψης και το λόγο της κοινής λογικ...

Η συγγραφέας επιχειρεί να διαβάσει την κατασκευή της έννοιας του έθνους και της εθνικής ταυτότητας μέσα από τον εκάστοτε λογοτεχνικό κανόνα. Αναφέρεται στην περίπτωση της Ελλάδας και εξετάζει τη δημιουργία και τις νομιμοποιήσεις του έθνους μέσα από τον λογοτεχνικό κανόνα των εκατό πρώτων χρόνων από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Υποστηρίζει την αντίληψη ότι το έθνος και η εθνική ταυτότητα αποτελούν εθνο-συμβολική κατασκευή, ότι δηλαδή συστήνονται με βάση την επιλογή, το συνδιασμό και την ανακωδικοποίηση αξιών, συμβόλων και μνημών που προϋπάρχουν μέσα στην εθνοτικότητα (e...

Η συγγραφέας επιχειρεί να διαβάσει την κατασκευή της έννοιας του έθνους και της εθνικής ταυτότητας μέσα από τον εκάστοτε λογοτεχνικό κανόνα. Αναφέρεται στην περίπτωση της Ελλάδας και εξετάζει τη δημιουργία και τις νομιμοποιήσεις του έθνους μέσα από τον λογοτεχνικό κανόνα των εκατό πρώτων χρόνων από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Υποστηρίζει την αντίληψη ότι το έθνος και η εθνική ταυτότητα αποτελούν εθνο-συμβολική κατασκευή, ότι δηλαδή συστήνονται με βάση την επιλογή, το συνδιασμό και την ανακωδικοποίηση αξιών, συμβόλων και μνημών που προϋπάρχουν μέσα στην εθνοτικότητα (e...

Στο χώρο της θεωρίας της λογοτεχνίας, η αποδόμηση συχνά κατηγορείται για τον απροσπέλαστο χαρακτήρα της και τη μηχανιστική ή μηδενιστική διάστασή της, ενώ έχει προκαλέσει περισσότερες αντιδράσεις από οποιαδήποτε άλλη κριτική σχολή. Δεν παύει, ωστόσο, να θέτει σημαντικά ζητήματα σχετικά με τη σύγχρονη θεωρία και κριτική και να αποτελεί βασική πηγή ανανέωσής τους. Ο J. Culler στο βιβλίο αυτό προσεγγίζει αρχικά την αποδόμηση μέσα από ερωτήματα που εγείρουν η ψυχαναλυτική, η φεμινιστική και η αναγνωστική κριτική. Στη συνέχεια προχωρά σε μια συστηματική ανάλυσή της, μελετώντας...

Η ερμηνευτική ήταν άλλοτε ένα απλό σύστημα κανόνων και μια βεβαιότητα για τη σταθερότητα και μοναδικότητα του νοήματος· σήμερα είναι μια θεωρία της κατανόησης και ένας προβληματισμός για τη σχετικότητα του νοήματος. Ωστόσο, η ιστορικότητα της κατανόησης που αποτελεί σήμερα τη φιλοσοφική και επιστημολογική βάση των ερμηνευτικών θεωριών δεν είναι μια πρωτοτυπία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Άλλοτε ρητά και άλλοτε άρρητα παρακολουθεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα όλη την πορεία της ερμηνευτικής ως το μοναδικό της διακύβευμα. Το εγχείρημα της μελέτης αυτής είναι κριτικό...

Η ερμηνευτική ήταν άλλοτε ένα απλό σύστημα κανόνων και μια βεβαιότητα για τη σταθερότητα και μοναδικότητα του νοήματος· σήμερα είναι μια θεωρία της κατανόησης και ένας προβληματισμός για τη σχετικότητα του νοήματος. Ωστόσο, η ιστορικότητα της κατανόησης που αποτελεί σήμερα τη φιλοσοφική και επιστημολογική βάση των ερμηνευτικών θεωριών δεν είναι μια πρωτοτυπία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Άλλοτε ρητά και άλλοτε άρρητα παρακολουθεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα όλη την πορεία της ερμηνευτικής ως το μοναδικό της διακύβευμα. Το εγχείρημα της μελέτης αυτής είναι κριτικό...

Η "Θεωρία της πρόσληψης" αναφέρεται στην ομώνυμη κριτική θεωρία όπως αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Η παρουσίαση περιλαμβάνει τρία μέρη: Το πρώτο, με αφορμή το επαναστατικό προγραμματικό δοκίμιο του Jauss για την εξέλιξη των φιλολογικών σπουδών, αναφέρεται τόσο στο πνευματικό και πολιτικό κλίμα μέσα στο οποίο γεννήθηκε η θεωρία της πρόσληψης, όσο και στους "προδρόμους" που επηρέασαν τη στροφή της κριτικής προσέγγισης στον αναγνώστη. Το δεύτερο μέρος αναπτύσσει διεξοδικά τις θεωρίες των δύο κυριότερων εκπροσώπων της πρόσληψης...

Η "Θεωρία της πρόσληψης" αναφέρεται στην ομώνυμη κριτική θεωρία όπως αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Η παρουσίαση περιλαμβάνει τρία μέρη: Το πρώτο, με αφορμή το επαναστατικό προγραμματικό δοκίμιο του Jauss για την εξέλιξη των φιλολογικών σπουδών, αναφέρεται τόσο στο πνευματικό και πολιτικό κλίμα μέσα στο οποίο γεννήθηκε η θεωρία της πρόσληψης, όσο και στους "προδρόμους" που επηρέασαν τη στροφή της κριτικής προσέγγισης στον αναγνώστη. Το δεύτερο μέρος αναπτύσσει διεξοδικά τις θεωρίες των δύο κυριότερων εκπροσώπων της πρόσληψης...

Μετά την εποχή της κριτικής και της λογοτεχνικής ιστορίας, ήρθε η εποχή της λογοτεχνικής θεωρίας, ή μάλλον των λογοτεχνικών θεωριών που εκδιπλώθηκαν και συγκρούστηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Συμφωνούν, ωστόσο, σε ορισμένα σημεία. Αρνούνται κάθε λογής ψυχολογισμό, δέχονται κάποιου είδους φορμαλισμό και, πάνω απ’ όλα, απαρνούνται την κοινή λογική, τις «αυτονόητες ιδέες» περί λογοτεχνίας: το συγγραφέα ως αυθεντία που νοηματοδοτεί το κείμενο· τον κόσμο ως σημείο αναφοράς του έργου· την ανάγνωση ως διάλογο μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη· το ύφος ως επιλογή ενός τρόπου γραφή...

Μετά την εποχή της κριτικής και της λογοτεχνικής ιστορίας, ήρθε η εποχή της λογοτεχνικής θεωρίας, ή μάλλον των λογοτεχνικών θεωριών που εκδιπλώθηκαν και συγκρούστηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια. Συμφωνούν, ωστόσο, σε ορισμένα σημεία. Αρνούνται κάθε λογής ψυχολογισμό, δέχονται κάποιου είδους φορμαλισμό και, πάνω απ’ όλα, απαρνούνται την κοινή λογική, τις «αυτονόητες ιδέες» περί λογοτεχνίας: το συγγραφέα ως αυθεντία που νοηματοδοτεί το κείμενο· τον κόσμο ως σημείο αναφοράς του έργου· την ανάγνωση ως διάλογο μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη· το ύφος ως επιλογή ενός τρόπου γραφή...

Το βιβλίο αυτό είναι κάτι περισσότερο και κάτι λιγότερο από μιαν ανθολογία. Περισσότερο, γιατί περιέχει και κείμενα που δεν θα ικανοποιούσαν την έννοια του όρου ανθολόγηση· λιγότερο, γιατί αυτά τα "εξωανθολογικά" κείμενα υπονομεύουν τον ανθολογικό χαρακτήρα του βιβλίου. Ονομάζω τον ανά χείρας τόμο επιλογή, γιατί προσπάθησα να συνδυάσω σ' αυτόν το ανθολογικό με το ιστορικό στοιχείο: αφενός να προσδιορίσω τα, κατά τη γνώμη μου (δηλαδή σύμφωνα με τα σημερινά μου κριτήρια), σημαντικότερα κριτικά κείμενα για το έργο του Αναγνωστάκη· και αφετέρου να εντοπίσω τα κείμενα που θα μπο...

Ο ρωσικός φορμαλισμός είναι το κίνημα που εγκαινιάζει με τρόπο συστηματικό τον σύγχρονο θεωρητικό προσανατολισμό. Οι θέσεις των φορμαλιστών για την έννοια της λογοτεχνίας ως πρακτικής μετασχηματισμού των τετριμμένων αντιλήψεών μας για τον κόσμο. Ο σχετικός με την υπονόμευση της λογοτεχνικής μίμησης προβληματισμός τους. Η άποψη ότι η λογοτεχνικότητα δεν αποτελεί μέγεθος σταθερό, αλλά λειτουργία μεταβλητή, εξαρτημένη από τις παραμέτρους της πρόσληψης του δέκτη. Η αντίληψή τους για την ιστορία της λογοτεχνίας ως διαλεκτικής διαδοχής των μορφών και ο συσχετισμός της με την ιστο...

Το πρόβλημα του συσχετισμού της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας μς τη λογοτεχνική δημιουργία, που απασχόλησε την επιστημονική κριτική από την αρχή της σύστασής της, καταλαμβάνει μέσα στη θεωρία της Λογοτεχνίας δύο μεγάλες περιοχές έρευνας: τη γενετική ερμηνευτική και την κοινωνιολογία της λογοτεχνίας. Η μελέτη αυτή εντάσσεται στο χώρο της γενετικής ερμηνευτικής και αποδεικνύει τη σημασία της λογοτεχνίας. Με βάση τα πορίσματα των σημειωτικών ερευνών για την αυτοαναφορικότητα και πολυσημία του λογοτεχνικού λόγου και για τις γλωσσικές διαμεσολαβήσεις ανάμεσα στο κ...