Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Koumarianoú Aikateríni
H ιστορικός Αικατερίνη Κουμαριανού γεννήθηκε το 1919, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, από τη μεριά του πατέρα της, και από τη Χίο, από τη μεριά της μητέρας της. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακολούθησε στο Παρίσι μεταπτυχιακές σπουδές στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS, 1969-1974). Oνομάστηκε καθηγήτρια Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Universite Paris - Sorbonne, Paris IV) και διευθύντρια του Institut Neoellenique (1978-1983) του ιδίου Πανεπιστημίου. Επισκέπτρια καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και στο Πανεπιστήμιο Κύπρου στο τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών (1999-2008). Oι εργασίες της είχαν ως αντικείμενο την ιστορία της νεοελληνικής γραμματείας και παιδείας σε σχέση με την ευρωπαϊκή ιστορία των ιδεών. Oι ερευνητικές εργασίες και δημοσιεύσεις της πραγματοποιήθηκαν σε τομείς όπως η ελληνική εκδοτική παραγωγή, η ιστορία του ελληνικού Τύπου, ο περιηγητισμός, το κίνημα του νεοελληνικού διαφωτισμού και καθορίζονται χρονικά από τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα. Υπήρξε μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών. Διετέλεσε επί μακρόν πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χαρτογραφίας. Μεταξύ των έργων της περιλαμβάνονται "Η νεωτερική γεωγραφία των Δημητριέων" (εκδ. Ζήτη), "Ιστορία του ελληνικού Τύπου" (εκδ. Ερμής), "Καϊρικά μελετήματα" (Καΐριος Βιβλιοθήκη), "Αθήνα, η πόλη-οι άνθρωποι" (εκδ. Ποταμός), και πολλά άρθρα, ανακοινώσεις και συμμετοχές σε συλλογικά έργα. Έφυγε από τη ζωή "πλήρης ημερών", στην Αθήνα, στις 14 Μαΐου 2012.
Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα
Συλλογικό έργο
Ecole Francaise d'Athenes Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών-Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Περιοδικό Μνήμων (2015)
Η σχέση της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία ενδυναμώθηκε ιδιαίτερα στο β΄ μισό του 20ού αιώνα, όταν και εξ αιτίας των συνθηκών που επικράτησαν στο εσωτερικό της χώρας (Εμφύλιος, Δικτατορία 1967-1974) ένας μεγάλος αριθμός από Έλληνες διανοούμενους βρέθηκε στη Γαλλία. Ανάμεσά τους και ιστορικοί που σπούδασαν και σταδιοδρόμησαν σε γαλλικά πανεπιστήμια. Οι επιρροές που δέχτηκαν από τη γαλλική ιστοριογραφία και από τη γαλλική κουλτούρα γενικότερα σφράγισαν το έργο τους. Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης οι περισσότεροι και περισσότερες από αυτούς επέστρεψαν στην Ελλάδα, ίδρυσ...
Ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2015)
Εκατόν ογδόντα και πλέον χρόνια μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, δεκατέσσερις διαπρεπείς ιστορικοί και νέοι ερευνητές επιχειρούν μια επαναξιολόγηση της προσωπικότητας και του έργου του. Από την άφιξή του στην Ελλάδα μέχρι σήμερα η διακυβέρνησή του επιδοκιμάσθηκε και αμφισβητήθηκε, επαινέθηκε και επικρίθηκε ενώ εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαφοροποίηση των σύγχρονων ιστορικών ως προς την προσέγγιση των προθέσεων και των πράξεών του. Στο βιβλίο επισκοπούνται πολλές πτυχές της ιστορικής του δράσης: Η θητεία του στη ρωσική διπλωματική υπηρεσία, το κυβ...
Ιστορικά κριτικά
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2013)
Τον Οκτώβριο του 2010, ο Τομέας Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών μου ανέθεσε την οργάνωση τιμητικής εκδήλωσης για τον καθηγητή Θάνο Βερέμη, ο οποίος είχε υπάρξει ένα από τα διαπρεπή μέλη του Τομέα και λίγους μήνες πρωτύτερα είχε ανακηρυχθεί ομότιμος καθηγητής του Τμήματος. Η ιδέα ήταν, κατά τη συνήθη παράδοση, να οργανωθεί ένα πάνελ ομιλητών οι οποίοι θα παρουσίαζαλ' και θα σχολίαζαν το έργο του. Ωστόσο, ο Βερέμης απέρριψε την ιδέα αυτή λέγοντας ότι θα ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον για τον ίδιο να οργ...
Η νεωτερική γεωγραφία των Δημητριέων
Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Ζήτη (2011)
...Όταν διάβασα για πρώτη φορά τη "Νεωτερική Γεωγραφία" των δύο εξαδέλφων, του Δανιήλ Φιλιππίδη και του Γρηγορίου Κωνσταντά, έμεινα έκθαμβη από αυτό το σπάνιο δείγμα νεοελληνικού λόγου, νεοελληνικής γραφής. Λόγος πλούσιος και συνάμα γόνιμος, γεμάτος σκέψεις, κρίσεις, ιδέες. Και η γραφή, εξαίρετο δείγμα πηγαίας δημώδους γλώσσας, χωρίς επιτήδευση, χωρίς την πρόσμιξη ξένων λεκτικών όρων, με ευρεία χρήση της ελληνικής γλώσσας στη διαχρονική της παρουσία. Βιβλίο συναρπαστικό λοιπόν τόσο για το περιεχόμενό του όσο και για το εκφραστικό μέσον το οποίο επέλεξαν οι δύο συγγραφ...
Ιστορία του ελληνικού Τύπου
Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Ερμής (2010)
''H δημιουργία ισχυρού ελληνικού δημοσιογραφικού κινήματος, στον φθίνοντα 18ο και τον αρχόμενο 19ο αι., επιβεβαιώνει την ανοδική πορεία του ελληνισμού σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της ιστορίας του. Έλληνες έμποροι, λόγιοι, πολιτικοί οραματιστές δημιουργούν, χάρη στις οικονομικές τους επιχειρήσεις, τις πνευματικές και πολιτισμικές τους επιδόσεις, την πολιτική τους μέθεξη, τις προϋποθέσεις, τις απαραίτητες συνθήκες προόδου και επιτυχίας ελληνικών εφημερίδων και περιοδικών που εκδίδονται σε πόλεις της δυτικής Eυρώπης (Bιέννη, Παρίσι, Λονδίνο) στα προεπαναστατικά χρόνια....
Από τον Λέανδρο στον Λουκή Λάρα
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2009)
Τα τελευταία χρόνια η εικόνα που είχαμε για την πεζογραφία των πρώτων πενήντα χρόνων του ελληνικού κράτους έχει αλλάξει ουσιαστικά. H προσεκτικότερη μελέτη των γνωστών πεζογραφημάτων και η ανακάλυψη άγνωστων ή λησμονημένων έργων έδειξε ότι η περιγραφή της πεζογραφικής παραγωγής της περιόδου 1830-1880 λίγο ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. O τόμος αυτός περιλαμβάνει κείμενα που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο "H ελληνική πεζογραφία 1830-1880" (1995), σκοπός του οποίου ήταν ο πρώτος απολογισμός των αναθεωρητικών ερευνών. Παλαιότεροι και νεότεροι μελετητές παρουσιάζουν εδώ πορίσ...
Αρχείον
Τρίπος Κωνσταντίνος Σ.
Μουσείο Μπενάκη (2009)
Η έκδοση περιλαμβάνει το κείμενο των δύο χειρόγραφων τετραδίων του Κωνσταντίνου Τρίπου (1880-1977), επιθεωρητή της Εθνικής Τράπεζας και σημαντικού συλλέκτη φωτογραφίων, τα οποία αφορούν στην ιστορία της οικογένειάς του. Παράλληλα, μέσα από την αφήγησή του απορρέουν ενδιαφέροντα στοιχεία για την οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου του. Μετά το θάνατό του, το 1977, η κόρη του Κλειώ Τρίπου-Μποσταντζόγλου, στην οποία οφείλεται η ιδέα της έκδοσης, με αίσθημα ευθύνης φύλαξε τα δύο χειρόγραφα τετράδια του πατέρα της και επιπλέον κατέθεσε με την προσωπική της γραφή εκτενή συμπλ...
1821: Οι αθέατες όψεις
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2008)
Πίσω από την "πρώτη ανάγνωση" της Ιστορίας της Επανάστασης του 1821 ("Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία", "Ο Κολοκοτρώνης μπήκε στην Τριπολιτσά", "Ο Κανάρης πυρπόλησε τη ναυαρχίδα"), υπάρχει μια δεύτερη, και ίσως ουσιαστικότερη, ανάγνωση. Αυτή που ασχολείται και προσπαθεί να διερευνήσει τη διεθνή διάσταση του επαναστατικού εγχειρήματος, τις συνωμοτικές αδελφότητες, τα διπλωματικά παρασκήνια, τη διαβαλκανική διάσταση της εξέγερσης. Τα κείμενα του συλλογικού αυτού έργου συγκροτήθηκαν από τα περιεχόμενα τευχών του περιοδικού "Ε- Ιστορικά" της "Ελευθεροτυπίας". Π...
Εξερευνώντας την Ελλάδα
Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Ολκός (2007)
Πρόκειται για ένα ταξιδιωτικό πανόραμα της Ελλάδας των αρχών του 20ού αιώνα, από τη σημαντική και αδημοσίευτη συλλογή του Γάλλου ελληνιστή Hubert Pernot που προέρχεται από τη "Βιβλιοθήκη του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης". Ο Hubert Pernot (1870-1946), πρώτος καθηγητής στην έδρα του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης, που ίδρυσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος για τη σύσφιγξη των πολιτισμικών σχέσεων Ελλάδος-Γαλλίας, περιηγείται τον τόπο τη μεταβατική περίοδο 1898-1913. Η φωτογραφία υπήρξε το μέγα πάθος του, όχι μόνον ως συμπλήρωμα στις επιστημονικές του εργασίες, αλλ...
Εξερευνώντας την Ελλάδα
Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Ολκός (2007)
Πρόκειται για ένα ταξιδιωτικό πανόραμα της Ελλάδας των αρχών του 20ού αιώνα, από τη σημαντική και αδημοσίευτη συλλογή του Γάλλου ελληνιστή Hubert Pernot που προέρχεται από τη "Βιβλιοθήκη του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης". Ο Hubert Pernot (1870-1946), πρώτος καθηγητής στην έδρα του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης, που ίδρυσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος για τη σύσφιγξη των πολιτισμικών σχέσεων Ελλάδος-Γαλλίας, περιηγείται τον τόπο τη μεταβατική περίοδο 1898-1913. Η φωτογραφία υπήρξε το μέγα πάθος του, όχι μόνον ως συμπλήρωμα στις επιστημονικές του εργασίες, αλλ...
Καϊρικά μελετήματα
Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Καΐρειος Βιβλιοθήκη (2007)
Ο Θεόφιλος Καΐρης είναι περίπτωση χαρακτηριστική της διαπάλης ανάμεσα σε καθιερωμένες μορφές εξουσίας και σε άτομα τα οποία, παρά τους ελλοχεύοντες κινδύνους, δεν παύουν να ενεργούν και να πράττουν έχοντας ως γνώμονα τους προσωπικούς τους ιδεολογικούς προβληματισμούς. Η τύχη του Θεόφιλου Καΐρη αλλά μαζί η έκβαση του κοινωνικού έργου και οράματος, τα οποία εμόχθησε να πραγματοποιήσει, ιδίως με την ίδρυση του Ορφανοτροφείου, είχαν ήδη διαγραφεί από την στιγμή όπου η συγκεκριμένη κοινωνική του παρέμβαση τον έφερε αντιμέτωπο με το εκκλησιαστικό, και όχι μόνο, κατεστημένο. Η ενα...
Ο ελληνικός τύπος 1784 έως σήμερα. Ιστορικές και θεωρητικές προσεγγίσεις
Συλλογικό έργο
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών (2005)
Προϊόν της ανταπόκρισης των συνεργατών του προγράμματος "Η εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού τύπο, 1784-1996", αλλά και πολύ ευρύτερου κύκλου ειδικών, ο ογκώδης αυτός τόμος των πρακτικών αποδεικνύει το μεγάλο ενδιαφέρον για το θέμα "τύπος" και συνάμα το ευρύ πεδίο που καλύπτει και έχει ακόμα να καλύψει η σχετική έρευνα. Στόχος του συνεδρίου υπήρξε να διευρύνει τη συζήτηση και να απαντήσει στα ερωτήματα που θέτει η δημιουργία της πρώτης προσπάθειας να συνταχθεί μια εγκυκλοπαίδεια, στη διττή μορφή της. Δηλαδή μια εργασία σε έντυπη μορφή με επιλεγμένα αντιπροσωπευτικά δείγματα για...
Αθήνα, η πόλη - οι άνθρωποι
Κουμαριανού Αικατερίνη 1919-2012
Ποταμός (2005)
Η έκδοση παραδίδει μια πανοραμική εικόνα της πόλης μέσα στο μακρό χρονικό διάστημα λίγο πριν από την ξένη κατάκτηση μέχρι και τον πρώτο αιώνα του ελεύθερου βίου της (13ος τέλη 19ου αιώνα). Μέσα από μια ευρεία επιλογή κειμένων, γραμμένων από Έλληνες και ξένους, μόνιμους κατοίκους, ταξιδιώτες-επισκέπτες αλλά και κατακτητές, ο αναγνώστης θα προσοικειωθεί τη διαχρονική πορεία της, χάρη σε αφηγήσεις, σκέψεις, κρίσεις -άλλοτε αρνητικές, άλλοτε θετικές- για τους ανθρώπους και τις ασχολίες τους, τον περιβάλλοντα χώρο, τα μνημεία. Θα παρακολουθήσει τις τύχες της μέσα στον χρόνο, τη...
Ιστοριογραφία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας 1833-2002
Συλλογικό έργο
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών (2004)
Αντικείμενο του συνεδρίου μας υπήρξε ο αναστοχασμός επί των διαδρομών της ιστοριογραφίας της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας. Η σπουδή της ιστορίας και η καλλιέργεια του ιστορικού λόγου υπήρξαν θεμελιώδη και προσδιοριστικά στοιχεία της πνευματικής ζωής που αναπτύχθηκε στο ελληνικό κράτος από τη χαραυγή της ανεξαρτησίας του. Οι πραγματικές ιδεολογικές και κοινωνικές ανάγκες στις οποίες ανταποκρίθηκε η ιστοριογραφία ως διανοητικός παράγοντας της συγκρότησης του ελληνικού εθνικού κράτους πρόσθεσαν στην ακαδημαϊκή της υπόσταση και σοβαρές κοινωνικές λειτουργίες οι οποίες βρίσκον...
Greece Books and Writers
Συλλογικό έργο
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (2001)
This book introduces the major works and authors in modern Greek literature from the 11th century to the present. The progress of Greek letters through the centuries, like that of the modern nation itself, has been neither smooth nor even. The nation has found itself alternately scaling great creative heights and plumbing the depths of cultural stagnation, with its impulse for creativity almost extinguished. However, this impulse was never entirely smothered, not even during the endless years of enslavement, the dark ages following the fall of Constantinople in 1453. Moder...
Γεωγραφία νεωτερική
Φιλιππίδης Δανιήλ
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2000)
Πρώτη πλήρης ανατύπωση του έργου του 1791, συνοδευόμενη από εκτενή Εισαγωγή, Γλωσσάρι, Ευρετήριο Προσώπων και αναλυτικό Πίνακα Περιεχομένων.
Ευανθία Καΐρη
Καΐρειος Βιβλιοθήκη (2000)
Τον περασμένο χρόνο συμπληρώθηκαν διακόσια χρόνια από της Ευανθίας Καΐρη την γέννηση που κατά παράδοσιν τοποθετείται στο έτος 1799. Η Καΐρειος Βιβλιοθήκη έκρινε ότι δεν έπρεπε να περάση απαρατήρητη η επέτειος αυτή και αντί κάποιου τυπικού εορτασμού που θα ήταν κενός περιεχομένου προτίμησε να οργανώση ένα συμπόσιο για τη ζωή και προ πάντος για την προσφορά στα νεοελληνικά γράμματα της Ευανθίας η οποία έχει, αρκετά δικαιολογημένα, χαρακτηρισθή ως η πρώτη διανοούμενη Ελληνίδα. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)
Αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Κοτζιά
Συλλογικό έργο
Κέδρος (1994)
Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που ο Αλέξανδρος Κοτζιάς έφυγε από κοντά μας, και το κενό που άνοιξε ο παράλογος χαμός του γίνεται όλο και βαθύτερο. Το συναισθανόμαστε με οδύνη, εμείς που είχαμε την τιμή να εκδώσουμε το σύνολο του πεζογραφικού του έργου και είδαμε πάντα στο πρόσωπό του όχι μόνον έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του τόπου, αλλά κι έναν ανεκτίμητο φίλο, ο οποίος δεν έπαφε να μας εμψυχώνει με τη σεμνή ανθρώπινη παρουσία του. Να γιατί, ύστερα από τη μεταθανάτια έκδοση της νουβέλας "Το σοκάκι", με την οποία ολοκληρώθηκε -αλίμονο, οριστικά- αυτό το έ...
Ο Κατσαντώνης. Αι τελευταίαι ημέραι του Αλή-Πασά
Ράμφος Κωνσταντίνος
Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη (1994)
[...] Χωρίς βέβαια να ξεχνούμε, ούτε να υποτιμούμε το γεγονός, ότι ο Κ. Ράμφος διέθετε ένα πηγαίο τάλαντο που του έδινε την δυνατότητα να εκφράζει μέσα από τη λογοτεχνία την προσήλωση, την πίστη του προς ορισμένες θεμελιώδεις αξίες, όπως ήταν η πίστη του στον άνθρωπο, προς την πατρίδα και το έθνος, θα του ταίριαζε καλά ο επιθετικός προσδιορισμός του "πατριδολάτρη" ή του "ερωτομανούς" της ιδέας του έθνους. Διότι η μελέτη του βίου και του έργου του, στις διάφορες και διαφορετικές εκφάνσεις τους, - προσωπική μέθεξη στον Αγώνα, υπηρεσίες στο ελεύθερο κράτος, εκδοτικές μέριμνες...