Ionesco Eugène 1909-1994
Ionesco Eugène
Ο Ευγένιος Ιονέσκο γεννήθηκε στη Σλάτινα της Ρουμανίας το 1909 από Ρουμάνο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα, και πέθανε στο Παρίσι το 1994. Το 1942 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Γαλλία, όπου επρόκειτο να γνωρίσει την αναγνώριση ως θεατρικός συγγραφέας. Τα πρώτα του έργα "Η φαλακρή τραγουδίστρια" (1950),"Το μάθημα" (1951), "Οι καρέκλες" (1953), "Ο Αμεδαίος ή πώς να το ξεφορτωθείτε" (1954), "Ο Ιάκωβος ή η υποταγή" (1955) σηματοδοτούν την εμφάνιση του θεάτρου του παραλόγου. Απαλλαγμένα από όλα τα τεχνάσματα της ψυχολογίας και της θεατρικότητας, χαρακτηρίζονται προκλητικά, κριτικά, επαναστατικά. Οι θεατρικοί κώδικες καταστρατηγούνται, η αριστοτελική λογική ανατρέπεται, η επικοινωνιακή δύναμη της γλώσσας αμφισβητείται με αποτέλεσμα να επικρατεί ασάφεια και πολλαπλότητα ερμηνειών. Στα έργα αυτά αφθονούν τα λεκτικά παιχνίδια, ο ξέφρενος ρυθμός, ο πολλαπλασιασμός των αντικειμένων, το γκροτέσκο, τα οποία υποκρύπτουν τις αδυναμίες του ανθρώπου, τα βαθύτερα ένστικτά του, τις αγωνίες του. Μετά το 1958, τα έργα του Ιονέσκο κερδίζουν σε σαφήνεια και βάθος καθώς περιορίζεται η φαντασία και το ονειρικό στοιχείο. Αυτό που απασχολεί περισσότερο το συγγραφέα είναι η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι παραλογισμοί και το γκροτέσκο παραχωρούν τη θέση τους σε έργα όπως "Ο βασιλιάς πεθαίνει" (1962), "Η δίψα και η πείνα" (1965), "Παιχνίδια σφαγής" (1970), όπου επικρατούν μεταφυσικοί προβληματισμοί και απαισιοδοξία. Παράλληλα, η πολιτική, με την ευρεία έννοια του όρου, παρέχει στον Ιονέσκο τη δυνατότητα να γράψει έργα όπως "Ρινόκερος" (1960), "Μακμπέτ" (1972) , "Μαξιμιλιέν Κόλμπ" (1980) με θέματα την αντίσταση στο φανατισμό, το καταστρεπτικό πάθος της εξουσίας αλλά και την αναγκαιότητα ελευθερίας σκέψης και δράσης ως υπέρτατα αγαθά.
Αμέντε
Ionesco Eugène 1909-1994
Κέδρος (2010)
"Το γέλιο του Ιονέσκο -που κι ο ίδιος το ζητάει απ' τους θεατές του- στάθηκε το αποτελεσματικότερο ίσως όπλο στην όλη παράλογη επανάσταση της εικοσαετίας '50-'60. Μα ο δραματουργός δεν ξεχωρίζει κωμωδία και δράμα. "Η Κωμωδία -γράφει στις Σημειώσεις κι αντισημειώσεις- είναι για μένα η έμφυτη αίσθηση της ασυναρτησίας, που δημιουργεί μεγαλύτερη απόγνωση απ' ό,τι η Τραγωδία, επειδή οδηγεί στο αδιέξοδο." Αλέξης Σολωμός, "Θεατρικό Λεξικό", Εκδόσεις Κέδρος
Δολοφόνος χωρίς ανταμοιβή
Ionesco Eugène 1909-1994
Κέδρος (2012)
Το "Δολοφόνος χωρίς ανταμοιβή" (1959) είναι ένα από τα πρώτα έργα του Ιονέσκο, όπου για πρώτη φορά εμφανίζεται ο ήρωάς του Μπερανζέ, τον οποίο θα συναντήσουμε και σε άλλα έργα ("Ρινόκερος", "Ο βασιλιάς πεθαίνει", "Πεζός στον αέρα"). Ο Μπερανζέ αποτελεί μια σχεδόν αυτοβιογραφική φιγούρα, και εκφράζει τον προβληματισμό του Ιονέσκο για την πραγματικότητα, την οποία θεωρεί παράδοξη. Ο Μπερανζέ είναι φαινομενικά κωμικός και αφελής, κερδίζοντας έτσι τη συμπάθεια του κοινού. Είναι στην ουσία ένας χαρακτήρας σαν τους γελωτοποιούς της Αναγέννησης, που μόνος αυτός λέει πράγματα πι...
Η ελεγεία ενός παράλογου κόσμου
Ionesco Eugène 1909-1994
Ροές (2007)
Στη θολή μας εποχή, στον νέο αυτό Μεσαίωνα ιδεών και αξιών, ο συγγραφέας του "Ρινόκερου" και της "Φαλακρής τραγουδίστριας" εξομολογείται με σπαρακτικό τρόπο την αδυναμία του ν' απαντήσει στα πιο αρχέγονα ερωτήματα: "Ποιος είμαι; Τι κάνω εδώ κάτω; Από πού έρχομαι; Πού πηγαίνω;" Για τον Ιονέσκο, ο άνθρωπος είναι η αποτυχημένη δημιουργία ενός κακόβουλου Θεού, ο κόσμος ένα διαστροφικό πεδίο παραγωγής του Κακού, το Μηδέν ο μοναδικός νόμος. Όλα, λοιπόν, είναι παράλογα. Και η αγάπη; Και η ελπίδα; Ο Ιονέσκο ταξιδεύει στα βάθη της προσωπικής του νύχτας, αναζητώντας το νόημα της δική...
Η φαλακρή τραγουδίστρια
Ionesco Eugène 1909-1994
Νεφέλη (2019)
Έργο ιδρυτικό του θεάτρου του παραλόγου, καθώς το ανέβασμά του (1950) προηγείται κατά τρία χρόνια του μπεκετικού "Περιμένοντας τον Γκοντό", η "Φαλακρή τραγουδίστρια" που διακωμωδεί τα ήθη της αστικής τάξης εστιάζοντας στην πιο εκλεπτυσμένη, όπως την έβλεπε ο Ιονέσκο, αγγλική εκδοχή της, γράφτηκε στα γαλλικά και πρωτοπαίχτηκε από Γάλλους ηθοποιούς. Στην πραγματικότητα, ο συγγραφέας φιλτράρει την αγγλική κουλτούρα μέσα από τη γαλλική γλώσσα, την οποία θεωρεί μητρική. Αυτή η σύγχυση γλωσσών και πολιτισμών είναι το όχημα που θα του επιτρέψει να φέρει στην επιφάνεια το στεγανοπο...
Η φαλακρή τραγουδίστρια. Το μάθημα. Οι καρέκλες
Ionesco Eugène 1909-1994
Κέδρος (2007)
Τα τρία πιο κωμικά έργα του μέγιστου εκπροσώπου του Θεάτρου του Παραλόγου. Με τα έργα αυτά ο Ιονέσκο γίνεται ο κυριότερος συντελεστής για τη μετάβαση από το μπουλβάρ και τη ρεαλιστική θεατρική ψευδαίσθηση στο σύγχρονο μεταπολεμικό θέατρο. Χαρακτηριστικό των έργων αυτών είναι η παρωδία της καθιερωμένης σκηνικής λογικής, ο διαμελισμός των επί μέρους στοιχείων -γλώσσα, ψυχολογία, αίσθημα, περιβάλλον, ιδεολογία- και η ανασύνθεσή τους με απροσδόκητο τρόπο. Κατά τον ίδιο τον Ιονέσκο, "Η κωμωδία είναι η έμφυτη αίσθηση της ασυναρτησίας, που δημιουργεί μεγαλύτερη απόγνωση από...
Θεατρικοί διάλογοι
Συλλογικό έργο
Ηριδανός (2010)
Ο παρών τόμος δεν απευθύνεται στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που επιλέγει ένα βιβλίο για να το απολαύσει στις ώρες της ραστώνης του. Είναι ένα πρακτικό βοήθημα για σπουδαστές και δασκάλους που ασχολούνται με τη σπουδή της υποκριτικής τέχνης, στο οποίο εντοπίζονται οι κορυφώσεις των ρόλων/χαρακτήρων σε κάθε θεατρικό έργο. Τα κείμενα είναι αποτμήσεις από το σύνολο στο οποίο ανήκουν και αποτελούν το έναυσμα για τη μελέτη του κάθε ρόλου. Και, αφού τα περισσότερα κείμενα είναι τυπωμένα σε βιβλία, το επόμενο βήμα κάθε ενδιαφερόμενου πρέπει να είναι η προσεκτική ανάγνωση όλου...
Θεατρικοί μονόλογοι
Συλλογικό έργο
Ηριδανός (2010)
Ο παρών τόμος δεν απευθύνεται στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που επιλέγει ένα βιβλίο για να το απολαύσει στις ώρες της ραστώνης του. Είναι ένα πρακτικό βοήθημα για σπουδαστές και δασκάλους που ασχολούνται με τη σπουδή της υποκριτικής τέχνης, στο οποίο εντοπίζονται οι κορυφώσεις των ρόλων/χαρακτήρων σε κάθε θεατρικό έργο. Τα κείμενα είναι αποτμήσεις από το σύνολο στο οποίο ανήκουν και αποτελούν το έναυσμα για τη μελέτη του κάθε ρόλου. Και, αφού τα περισσότερα κείμενα είναι τυπωμένα σε βιβλία, το επόμενο βήμα κάθε ενδιαφερόμενου πρέπει να είναι η προσεκτική ανάγνωση όλου...
Μακμπέτ
Ionesco Eugène 1909-1994
Κέδρος (2009)
Ο "Μακμπέτ" πρόκειται για ένα έργο της τελευταίας και πιο ώριμης περιόδου του συγγραφέα, γραμμένο το 1972, που αποτελεί τον καρπό της ανατρεπτικής ματιάς του Ιονέσκο, στο αριστούργημα του Σαίξπηρ. Με αφορμή τον "Μακπέθ" του Ελισαβετιανού ποιητή, ο Ιονέσκο βρίσκει την ευκαιρία να εξαπολύσει έναν ανελέητο πόλεμο σε κάθε μορφής εξουσία, χρησιμοποιώντας φυσικά όλα τα "όπλα" που του παρέχει το θέατρο του παραλόγου, του οποίου υπήρξε ηγετική μορφή, με κυριότερο αυτό της κωμωδίας. Θα 'λεγε κανείς ότι ο Ιονέσκο σε αυτό το έργο, βρίσκεται κάτω από ένα ιδιόμορφο ‘αναρχικό’ ξέσ...
Μακμπέττ
Ionesco Eugène 1909-1994
Παρισιάνου Α.Ε.
Ο Μακμπέττ αποτελεί μια σύγχρονη ανάγνωση του έργου του Σαίξπηρ κάτω από το πρίσμα των έργων του Ζαρρύ και του Ντουανιέ Ρουσσώ. Επηρεασμένος από τη μελέτη του Πολωνού Ιαν Κοττ Σαίξπηρ ο Σύγχρονός μας, ο Ιονέσκο επιχειρεί να παρουσιάσει τη libido dominandi και την καταστροφική δύναμή της, δίνοντας προτεραιότητα στον πολιτικό προβληματισμό σε βάρος του τραγικού και της ηθικής αναζήτησης που αποτελούσαν τα βασικά θέματα του έργου του Άγγλου δραματουργού.
Μιχάλης Κακογιάννης
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (1995)
[...] Η διεθνής απήχηση του έργου του Μιχάλη Κακογιάννη φαίνεται και από τα κείμενα των ξένων κριτικών, που περιλάβαμε στην ενότητα "Φιλμογραφία" αυτής της έκδοσης. Κείμενα, που τα περισσότερα δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα ελληνικά και πιστεύουμε ότι οφείλαμε να τα δώσουμε στον έλληνα αναγνώστη, έστω και αν αυτό μας ανάγκαζε να φιλοξενήσουμε λιγότερες κριτικές Ελλήνων. Έτσι, η ελληνική συμμετοχή, στη "Φιλμογραφία", περιορίζεται σε κείμενα κριτικών, που είτε δεν βρίσκονται πια ανάμεσά μας (Κ. Σταματίου, Γ.Π. Σαββίδης, Αχ. Μαμάκης, Παύλος Ζάννας, Ελένη Βλάχου), είτε δεν ασ...
Μπαμπά, που είσαι;
Ionesco Eugène 1909-1994
Κάστωρ (2007)
Ο μπαμπάς έχει βαρυστομαχιά. Η μαμά λείπει κι εκείνος βρήκε ευκαιρία και έφαγε φρικτά και βαριά πράγματα. Όμως η Ζοζέτ τον σηκώνει με το ζόρι για να παίξουν. "Ψάξε να με βρεις" της λέει ο μπαμπάς. Κι εκείνη ψάχνει. Ο μπαμπάς δεν είναι μέσα στο βάζο ή πίσω από το κάδρο, ούτε στο φούρνο ή μέσα στην τσέπη του παντελονιού του... Που είναι ο μπαμπάς; Ένα θαυμάσιο βιβλίο για την τρυφερή σχέση ανάμεα σε πατέρα και παιδί, γραμμένο από έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του κόσμου.
Ο βασιλιάς πεθαίνει
Ionesco Eugène 1909-1994
Παρισιάνου Α.Ε.
"Ο βασιλιάς πεθαίνει" σημαδεύει την είσοδο του Ιονέσκο σ' ένα καινούργιο επίπεδο, κλασικής σχεδόν κυριαρχίας πάνω στη φόρμα. Ο Μπερανζέ εδώ είναι ένας βασιλιάς μ' εξασθενημένη δύναμη, το βασίλειό του καταρρέει -μαθαίνει πως θα πεθάνει μέσα σε μιάμιση ώρα. Έτσι, το έργο ολόκληρο γίνεται αδυσώπητο, προκαθορισμένο τελετουργικό της κατάπτωσης και του θανάτου του βασιλία Μπερανζέ. Όταν δεν μπορεί πια να επιβληθεί στο Φύλακα, τον τελευταίο εναπομείναντα στρατιώτη, στην Παραμάνα, και στις δυο του γυναίκες, ο κόσμος γύρω του γκρεμίζεται, μέχρι και τα έπιπλα εξαφανίζονται. Και τέλο...
Ο βασιλιάς πεθαίνει
Ionesco Eugène 1909-1994
Κέδρος (2009)
Ο Μπερανζέ, ένας βασιλιάς μ' εξασθενημένη δύναμη του οποίου το βασίλειό καταρρέει, μαθαίνει πως θα πεθάνει μέσα σε μιάμιση ώρα. Ολόκληρο το έργο γίνεται ένα προκαθορισμένο τελετουργικό της πτώσης και του τέλους, μέσα από το οποίο ο Ιονέσκο επιχειρεί μια αλληγορική καταγραφή της εμμονής και του φόβου του θανάτου, απ’ τον οποίο μάταια πασχίζει να απαλλαγεί ο άνθρωπος. "Όταν ο Ριχάρδος ο Β’ πεθαίνει" λέει ο Ιονέσκο - "νιώθεις ότι είσαι παρών στο θάνατο ενός πολυαγαπημένου σου προσώπου". Αλλά και αντίθετα, όταν ένας δικός μας άνθρωπος πεθαίνει μήπως δεν νιώθουμε ότι γίνεται...