Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Christovasílis Chrístos
ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΡΗΣΤΟΒΑΣΙΛΗΣ (1861-1937). Ο Χρήστος Χρηστοβασίλης γεννήθηκε στο Σουλόπουλο Καλαμά της Ηπείρου, γιος του εύπορου κτηματία Αναστάσιου Βασιλείου.Παππούς του ήταν ο Χρήστος Βασιλείου (από όπου το ψευδώνυμο του λογοτέχνη),άρχοντας του Σουλόπουλου τον 19ο αιώνα. Η ακριβής χρονολογία γέννησής του δεν είναι γνωστή, τοποθετείται από τους μελετητές γύρω στο 1860. Τα πρώτα γράμματα έμαθε στο Σχολαρχείο Ξάνθης και συνέχισε με τη βοήθεια του θείου του Σπυράκη Βασιλείου ως μαθητής στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης. Το 1875 συνελήφθη από τις Τουρκικές Αρχές με αφορμή την Ανατολική κρίση και οδηγήθηκε ως όμηρος στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από τρία χρόνια σπουδών στο εκεί Αυτοκρατορικό Λύκειο δραπέτευσε και έφυγε για την Κέρκυρα, από όπου πέρασε στην Ήπειρο, πήρε μέρος σε συμπλοκή εναντίον των Τούρκων στους Αγίους Σαράντα, αιχμαλωτίστηκε και εξορίστηκε στα Τρίκαλα. Εκεί εργάστηκε ως γραμματέας του θείου του Σπυράκη Βασιλείου επιστάτη στα κτήματα του Χρηστάκη Ζωγράφου. Το 1882 επέστρεψε στη γενέτειρά του, κατόπιν όμως νέας συμμετοχής του σε επαναστατικά κινήματα καταδικάστηκε σε θάνατο. Δραπέτευσε και επέστρεψε στη Θεσσαλία. Στα Τρίκαλα χαιρέτησε την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλία με το μακροσκελές ποίημα Στ’ αδέρφια μας, ενέργεια που πλήρωσε με ολιγοήμερη φυλάκιση στη Ζίτσα, όπου πήγε για να παντρευτεί τη Σιάνα Παπασταύρου. Από το 1885 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Εκεί πραγματοποίησε την επίσημη εμφάνισή του στη λογοτεχνία με το διήγημα Η καλύτερή μου αρχιχρονιά που βραβεύτηκε στο διαγωνισμό της Ακρόπολης του Γαβριηλίδη. Στην ίδια εφημερίδα εργάστηκε από το 1889, δημοσιεύοντας διηγήματα και πολιτικά άρθρα (ως ανταποκριτής στη Ρωσία, τη Βουλγαρία και αλλού). Το 1896 παντρεύτηκε ξανά, αυτή τη φορά με την Αλεξάνδρα Γιώτη από το Καρπενήσι. Το 1899 ξεκίνησε η συνεργασία του με την Εταιρεία του Ελληνισμού του Νικόλαου Καζάζη, από τη θέση του διευθυντή και στη συνέχεια δημοσίευσε πραγματείες στο περιοδικό της Εταιρείας (ομώνυμό της) με το ψευδώνυμο Ζευς Δωδωναίος. Μια από τις πραγματείες αυτές είχε τίτλο Εθνικά Άσματα 1453-1821 και στάθηκε αφορμή διαφωνίας του με το Νικόλαο Πολίτη. Τελικά αποχώρησε από την Εταιρεία το 1909 και έφυγε για τη Σμύρνη, όπου βρισκόταν ο θείος του Σπυράκης. Το 1913 επέστρεψε στην Αθήνα, χαιρέτησε την απελευθέρωση των Ιωαννίνων με το ποίημα Τα ελευθερωμένα Γιάννινα από την Ακρόπολη και έφυγε για τη γενέτειρά του, όπου εξέδωσε την εφημερίδα Ελευθερία και συμμετείχε στους πολιτικούς αγώνες γύρω από το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα. Για τη δράση του εκτοπίστηκε στη Νάξο του 1917. Τότε (1916-1919) τοποθετείται η συγγραφή των Διηγημάτων του Μικρού Σκολειού. Εκλέχτηκε βουλευτής Ιωαννίνων το 1926 και το 1935 με το Λαϊκό Κόμμα και από το 1923 ως το θάνατό του διηύθυνε την έκδοση του περιοδικού Ηπειρωτικά Φύλλα .Λίγο πριν το θάνατό του επισκέφτηκε ξανά την Αθήνα, όπου έλαβε βραβείο για το λογοτεχνικό του έργο από το Υπουργείο Παιδείας και τιμήθηκε με το χρυσό Σταυρό του Σωτήρα για την πατριωτική του δράση. Η έκταση του έργου του Χρηστοβασίλη (λαογραφικού, ιστορικού , διηγηματογραφικού, πεζογραφικού , ποιητικού, γλωσσικού, δραματικού, μεταφραστικού) είναι τεράστια και μεγάλο μέρος της βρίσκεται σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής. Το λογοτεχνικό έργο του είναι κυρίως ηθογραφικό και λαογραφικό, γραμμένο στη δημοτική και με κυρίαρχη την παρουσία ειδυλλιακών και φυσιολατρικών στοιχείων, καθώς επίσης στοιχείων επιτηδευμένης και σκόπιμα "απλής και αφελούς" γραφής. Η σύγχρονη κριτική επικεντρώνει το ενδιαφέρον της στην ψυχογραφική διάσταση του έργου του Χρηστοβασίλη και στη μεγαλοπρέπεια των περιγραφών του επαρχιακού τοπίου. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Χρήστου Χρηστοβασίλη βλ. Άγρας Τέλλος, "Χρηστοβασίλης Χρήστος", Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 24. Αθήνα, Πυρσός, 1934, Χρυσογέλου - Κατσή Άννα, "Χρήστος Χρηστοβασίλης", Η παλαιότερη πεζογραφία μας · Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Η’ · 1880-1900, σ.286-337. Αθήνα, Σοκόλης, 1997 και χ.σ., "Χρηστοβασίλης Χρήστος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Νεοελληνικά αναγνώσματα
Συλλογικό έργο
Δίδυμοι (2000)
Ο εκδοτικός οίκος "Δίδυμοι" προσφέρει σήμερα, με συγκίνηση, στο αναγνωστικό κοινό, ένα ακόμη εκπαιδευτικό βιβλίο, του έτους 1931, σε ανατύπωση, από το οποίο οι νέοι μαθητές της εποχής, έμαθαν να αγαπούν την Ελλάδα και να σέβονται, πάνω απ' όλα, γονείς δασκάλους και πρεσβύτερους. Είναι ένα εκπαιδευτικό βιβλίο γραμμένο από μια πλειάδα κορυφαίων Ελλήνων λογοτεχνών που τα έργα τους λάμπρυναν τα ελληνικά γράμματα, στις αρχές του 20ου αιώνα. Πιστεύουμε ότι οι σύγχρονοι νέοι, διαβάζοντας τη σειρά των Αναγνωστικών της γενιάς των παππούδων ή γονιών τους, τα οποία εδώ και μερικ...
Ελληνικά διηγήματα
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Πατάκη (2004)
Η κυκλοφορία στα 1896 της συλλογής "Ελληνικά διηγήματα" αναντίρρητα αποτελούσε εκδοτικό γεγονός για τη χώρα μας, γιατί πρόκειται για την πρώτη στο είδος της συλλογή και ταυτόχρονα για μια αντιπροσωπευτική παρουσία στο χώρο του αφηγηματικού μας λόγου. Επισημαινόταν έτσι κατά τον αμεσότερο τρόπο η ύπαρξη ενός σχετικά νέου λογοτεχνικού είδους, όπως το διήγημα, για το οποίο ο εκδότης του έργου Γ. Κασδόνης δεν παρέλειψε να τονίσει ότι "η πρώτη γενναία ώθησίς" του έγινε μέσα από τις στήλες του περιοδικού "Εστία", του οποίου εκείνος για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε διευθυντή...
Περί εγκύων διδασκαλισσών και ο Χρ. Χρηστοβασίλης
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Συλλογές (2005)
Πρωτοπόρος ο Χ. Χρηστοβαοίλης, από το 1933 κιόλας, θεωρεί την ύπανδρη δημοδιδασκάλισσα "ως την μεγαλύτερη πληγή της Δημοτικής Παιδεύσεως" η δε "προοδευτική" εφημερίδα "ΚΗΡΥΞ" την θεωρεί "πάντα ανωφελήν και επιζήμιον δια την δημοτικήν εκπαίδευσιν". Εν κατακλείδι ο κ. Χρηστοβαοίλης προτείνει στην Κυβέρνηση "v' απολύσει όλας τας υπάνδρους δημοδιδασκάλισσας Ολ' αυτά βέβαια γίνονται το 1933, αλλ' αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για τις απόψεις των αυτόκλητων σωτήρων της τότε Εκπαίδευοης. 'Ηδη από δεκαετίες πριν τα δικαιώματα της γυναίκας , είχαν αναγνωριστεί από την τότε κοινων...
Γιαννιώτικα διηγήματα
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Ροές (2007)
Στον ανά χείρας τόμο συγκεντρώνονται άγνωστα ή ξεχασμένα κείμενα του Χρήστου Χριστοβασίλη: αφηγήματα για τη ζωή παλιών ξωμάχων, τα τη συμβίωση Χριστιανών, Εβραίων και Τουρκογιαννιωτών στην τουρκοκρατούμενη Ήπειρο, γραπτά διαποτισμένα από τον έντονο πατριωτισμό του συγγραφέα και το πάθος της εθνικής ολοκλήρωσης. Ο αναγνώστης που λαχταρά και αναζητά εικόνες του παλαιότερου κόσμου, συνήθειες της τότε κοινωνικής και εθνικής ζωής, θα βγει από την ανάγνωση του βιβλίου τούτου πλουτισμένος και ευγνώμων για τα όσα σπουδαία ή τα όσα ταπεινά "φωτογράφισε" για χάρη του ο Χρηστοβασίλης...
Ηρωικά διηγήματα
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Ροές (2007)
Ο Χρήστος Χρηστοβασίλης δεν ξέρω τι ήταν περισσότερο: λόγιος ή αρματωλός. Ενσάρκωνε έναν αετίσιο θρύλο σε γιγαντιαία ανθρώπινη μορφή, με τη γαμψή μύτη και τα ορθωμένα μουστάκια του, και ανήκε στη χορεία των Ελλήνων που υπηρέτησαν και με την πένα και με την πάλλα την ιδέα της Πατρίδας των. Υπήρξε ποιητής με όλη την ευρύτερη σημασία της λέξεως, αφοσιωμένος ολοκληρωτικά σ' εκείνο που πίστευε. Γιαννιώτης, έως το κόκκαλο, περπατούσε λυγιστός στους δρόμους της πρωτευούσης σα να φορούσε τουζουλούκια και φέρμελη. Τεχνίτης με ταλέντο και μόρφωση, έφτιαχνε με το λόγο καλοδουλεμένα τ...
Περί Εβραίων
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Ροές (2007)
Σ' αυτό το βιβλίο δημοσιεύονται τρία άγνωστα κείμενα του Χρήστου Χρηστοβασίλη, τα οποία, αν και ανήκουν σε διαφορετικά λογοτεχνικά είδη, έχουν θέμα κοινό, τους Εβραίους. Τα κείμενα αυτά τεκμηριώνουν με τρόπο μοναδικό το εύρος των ενδιαφερόντων και τη φωτεινή προσωπικότητα ενός συγγραφέα που μας είναι περισσότερο γνωστός για τα ηθογραφικά του διηγήματα, και λιγότερο για την περιπετειώδη, πολυκύμαντη ζωή του, την ευρυμάθεια του, την αγάπη του όχι μόνο για τη δική του πατρίδα αλλά και για τις πατρίδες των άλλων, τον αγώνα του κατά του σκοταδισμού και το ενδιαφέρον του για τον...
Διηγήματα της ξενιτειάς
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Πελεκάνος (2009)
Στα "Διηγήματα της ξενιτειάς" ο συγγραφέας μιλά σχεδόν βιωματικά, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα έζησε μακριά από την πατρίδα του ξενιτεμένος ή κυνηγημένος από τους Τούρκους.
Διηγήματα της στάνης
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Πελεκάνος (2009)
Στα "Διηγήματα της στάνης" κυριαρχεί η παρουσία ειδυλλιακών και φυσιολατρικών στοιχείων, καθώς επίσης στοιχείων επιτηδευμένης και σκόπιμα απλής και αφελούς γραφής. Αναφέρεται στην ποιμενική ζωή της Ηπείρου (και ο ίδιος υπήρξε για κάποιο διάστημα αρχιτσέλιγκας).
Ηπειρωτικά παραμύθια
Χρηστοβασίλης Χρήστος 1861-1937
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Χρήστος Χρηστοβασίλης (1861-1937) Γεννήθηκε στο Σουλόπουλο Καλαμά της Ηπείρου. Παππούς του ήταν ο Χρήστος Βασιλείου (από όπου το ψευδώνυμο του λογοτέχνη), άρχοντας του Σουλόπουλου. Μαθήτευσε στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης. Το 1875 συνελήφθη από τις Τουρκικές Αρχές με αφορμή την Ανατολική κρίση και οδηγήθηκε ως όμηρος στην Κωνσταντινούπολη. Μετά από τρία χρόνια, περνώντας στην Ήπειρο πήρε μέρος σε μάχη στους Αγίους Σαράντα. Αιχμαλωτίστηκε και εξορίστηκε στα Τρίκαλα. Εργάστηκε στην εφημερίδα "Ακρόπολη". Διευθυντής στο περιοδικό της "Εταιρείας του Ελληνισμού" δημοσιεύει πρ...
