Ζέη Άλκη 1923-2020
Zéi Álki
Η Άλκη (Αγγελική) Ζέη (15 Δεκεμβρίου 1923 - 27 Φεβρουαρίου 2020) γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από την Διδώ Σωτηρίου. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990), με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Το 1948, ύστερα από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη. Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού έμεινε για καιρό στην Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας και απέκτησε δύο παιδιά, την Ειρήνη που εργάζεται ως διερμηνέας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τον Πέτρο που είναι σκηνοθέτης του κινηματογράφου και εργάζεται στην Ελλάδα. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με την κήρυξη δικτατορίας -αυτή τη φορά για το Παρίσι- και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή χούντα. Όπως περιγράφει γλαφυρά στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της "Με μολύβι φάμπερ νούμερο 2", ασχολήθηκε από μικρή με το γράψιμο ενώ στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει για το κουκλοθέατρο. Μαθήτρια ακόμα, έγραψε μια σειρά διηγημάτων που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Νεανική Φωνή", περιοδικό για νέους που ανάμεσα στους συνεργάτες του συγκαταλεγόταν ο Τάσος Λιγνάδης και ο Μάριος Πλωρίτης. Κατά την παραμονή της στη Σοβιετική Ένωση, έγραψε διηγήματα που τα έστειλε στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκαν στην "Επιθεώρηση Τέχνης" και αργότερα εκδόθηκαν σε βιβλίο με τίτλο "Αρβυλάκια και γόβες". Πρώτο της μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, ήταν το "Καπλάνι της βιτρίνας". Το "Καπλάνι" εκδόθηκε για πρώτη φορά από τον εκδοτικό οίκο Θεμέλιο και ύστερα από τον Κέδρο, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έγινε η πρώτη της μεγάλη συγγραφική επιτυχία. Ακολούθησαν, όλα από τον Κέδρο, "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου", "Κοντά στις ράγες", "Ο θείος Πλάτων", "Μια Κυριακή του Απρίλη", "Τα παπούτσια του Αννίβα", "Η μωβ ομπρέλα", που αγαπήθηκαν από τα παιδιά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. "Το Καπλάνι της Βιτρίνας", "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου" και το "Κοντά στις ράγες" βραβεύτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες με το Βραβείο Μίλντρεντ Μπάτσελντερ 1974,1974 και 1976, που δίνεται στο καλύτερο μεταφρασμένο παιδικό βιβλίο. Στον Κέδρο εξέδωσε το 1987 το πρώτο της μυθιστόρημα για ενηλίκους, την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", που επίσης αγαπήθηκε πολύ και πούλησε περισσότερα από 135.000 αντίτυπα. Μετέφρασε βιβλία από τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα ρωσικά. Έγραψε επίσης δύο θεατρικά έργα για παιδιά, τον "Κεραμυδοτρέχαλο" και τον "Βασιλιά Ματία τον Πρώτο". Το 1992 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, το 2002 με το βραβείο Giuseppe Acerbi (Καστέλ Γκοφρέντο, Ιταλία) για την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", το 2003 με το βραβείο Εφηβικού Βιβλίου του περιοδικού "Διαβάζω" για το βιβλίο της "Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της" και το 2010 με το βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της. Το 2008 ήταν υποψήφια για το διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Άστριντ Λίντνγκρεν. Το 2012 αναγορεύθηκε επίτιμη διδάκτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και το 2015 επίτιμη διδάκτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα τελευταία βιβλία της, όλα με μεγάλη επιτυχία, ήταν "Ο ψεύτης παππούς" (2017), που έγινε σειρά στην τηλεόραση, "Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;" (2017), "Η βιβλιοθήκη της Άλκης Ζέη" (2018) και "Ένα παιδί από το πουθενά" (2019). Έφυγε από τη ζωή "πλήρης ημερών" το βράδυ της 27 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 96 ετών.
Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2014)
"Κανείς από τη γενιά μας δεν πρόλαβε. Μας προλάβαιναν άλλα. Πόλεμος, Δεκέμβρης, εμφύλιος, δικτατορία. Όλο τα παλιά θυμόμαστε. Μας βαριούνται. Δεν λέμε να τα ξεχάσουμε, είναι όλη μας η ζωή. Πόσες φορές είπαμε να τη φτιάξουμε από την αρχή! Δεν είναι το κουράγιο που μας έλειψε..." (απόσπασμα από το βιβλίο) Με αιφνιδιαστικά καθαρό βλέμμα και κρυστάλλινη διαύγεια, η Ελένη, η γήινη αρραβωνιαστικιά του καπετάνιου Αχιλλέα, που έφτασε στα πέρατα της γης, ως την Τασκένδη, για να σμίξει μαζί του, ανακαλεί το παρελθόν της. Πετράδι πετράδι συνθέτει το ψηφιδωτό της σημαντικότερης...
Ημερολόγιο: Παιδιά του κόσμου
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Γκοβόστη (2013)
Ένα ημερολόγιο ντοκουμέντο για τις τέσσερις εποχές του χρόνου και για τις άπειρες εποχές της παιδικής ηλικίας. Ένα ημερολόγιο, του οποίου η κάθε εβδομάδα είναι ανεξίτηλα σημειωμένη με την αλησμόνητη μορφή ενός παιδιού.
Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2013)
"Κανείς από τη γενιά μας δεν πρόλαβε. Μας προλάβαιναν άλλα. Πόλεμος, Δεκέμβρης, εμφύλιος, δικτατορία. Όλο τα παλιά θυμόμαστε. Μας βαριούνται. Δεν λέμε να τα ξεχάσουμε, είναι όλη μας η ζωή. Πόσες φορές είπαμε να τη φτιάξουμε από την αρχή! Δεν είναι το κουράγιο που μας έλειψε..." (απόσπασμα από το βιβλίο) Με αιφνιδιαστικά καθαρό βλέμμα και κρυστάλλινη διαύγεια, η Ελένη, η γήινη αρραβωνιαστικιά του καπετάνιου Αχιλλέα, που έφτασε στα πέρατα της γης, ως την Τασκένδη, για να σμίξει μαζί του, ανακαλεί το παρελθόν της. Πετράδι πετράδι συνθέτει το ψηφιδωτό της σημαντικότερης...
Το καπλάνι της βιτρίνας
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2013)
Πενήντα χρόνια (1963-2013) από την πρώτη έκδοσή του. Νέα επετειακή συλλεκτική έκδοση σε 3.000 αντίτυπα, υπογεγραμμένα από τη συγγραφέα. ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους "αρχαίους" του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται...
Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2013)
Μνήμη και πολλή αγάπη χρειάστηκε για να γράψω την ιστορία της ζωής μου. Στο μυθιστόρημα μπορείς να λες ό,τι φαντάζεσαι, να κινείς τους ήρωές σου όπως θέλεις, να τους βάζεις να λένε ό,τι σκέφτεσαι εσύ. Όταν όμως τα πρόσωπα είναι αληθινά, δεν γίνεται ούτε τοσοδά να λαθέψεις, μια και κανείς τους δεν μπορεί πια να σε επιβεβαιώσει ή να σε διαψεύσει. Ευτυχώς που υπάρχει η αδελφή μου και η μνήμη της είναι αλάνθαστη και η ζωή της μπλέκεται με τη δική μου. Μόλις διάβασε αυτά που έγραψα μου είπε: "Έτσι ζήσαμε, έτσι ήταν αυτοί που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε". "Τώρα" της λέω, "που ξαναθυμ...
Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία
Συλλογικό έργο
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2013)
Η ελληνική πεζογραφία συχνά αναφέρεται στο φαγητό, που αποτελεί σημαντικό συστατικό της κουλτούρας μας· ανασύρει μνήμες γεύσης και καταγράφει στιγμιότυπα από γεύματα και γιορτινά τραπεζώματα· περιγράφει πλούσιους αστικούς μπουφέδες και ταπεινά ταβερνάκια σε φτωχογειτονιές· συνδέει τον έρωτα, τον πόλεμο, την ξενιτιά, τη χαρά και τη λύπη με το φαγητό -είτε αυτό είναι η μαγειρίτσα στο αναστάσιμο οικογενειακό τραπέζι είτε το ψωμοτύρι του εργένη. Στην ειδική αυτή έκδοση για την εφημερίδα "Τα Νέα", στο Α' Μέρος, υπάρχουν αποσπάσματα από κείμενα (διηγήματα, μυθιστορήματα, ταξιδ...
Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2013)
Μνήμη και πολλή αγάπη χρειάστηκε για να γράψω την ιστορία της ζωής μου. Στο μυθιστόρημα μπορείς να λες ό,τι φαντάζεσαι, να κινείς τους ήρωές σου όπως θέλεις, να τους βάζεις να λένε ό,τι σκέφτεσαι εσύ. Όταν όμως τα πρόσωπα είναι αληθινά, δεν γίνεται ούτε τοσοδά να λαθέψεις, μια και κανείς τους δεν μπορεί πια να σε επιβεβαιώσει ή να σε διαψεύσει. Ευτυχώς που υπάρχει η αδελφή μου και η μνήμη της είναι αλάνθαστη και η ζωή της μπλέκεται με τη δική μου. Μόλις διάβασε αυτά που έγραψα μου είπε: "Έτσι ζήσαμε, έτσι ήταν αυτοί που γνωρίσαμε και αγαπήσαμε". "Τώρα" της λέω, "που ξαναθυμ...
Τα παπούτσια του Αννίβα
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Ο Μάνος που τρελαίνεται για μπάλα ονειρεύεται να τον πάρουν στη δυνατή ομάδα, μα χρειάζεται παπούτσια ΑΝΤΙΝΤΑΣ και δεν έχει. Θα του αγοράσουν οι γονείς του; Ο μπαμπάς και ο παππούς του αναλαμβάνουν να τον κάνουν ξεφτέρι χωρίς τα παπούτσια του Αννίβα, όπως τα λέει ο παππούς και γελάνε όλοι.
Μια Κυριακή του Απρίλη
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Ο Μάνος ελπίζει σήμερα που είναι Κυριακή και μάλιστα έχει και λιακάδα να γίνει κάτι αλλιώτικο. Καθώς περνάει η μέρα και έρχεται το βράδυ χωρίς να γίνει κάτι συνταρακτικό, μάλλον απογοητεύεται. Όμως, η φαντασία, τα όνειρά μας και τα πράγματα που μας αρέσουν περισσότερο μπορούν να κάνουν όλες τις Κυριακές του Απρίλη διασκεδαστικές.
Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
"Κανείς από τη γενιά μας δεν πρόλαβε. Μας προλάβαιναν άλλα. Πόλεμος, Δεκέμβρης, Εμφύλιος, Δικτατορία. Όλο τα παλιά θυμόμαστε. Μας βαριούνται. Δεν λέμε να τα ξεχάσουμε, είναι όλη μας η ζωή. Πόσες φορές είπαμε να τη φτιάξουμε από την αρχή! Δεν είναι το κουράγιο που μας έλειψε..." (απόσπασμα από το βιβλίο) "Με αιφνιδιαστικά καθαρό βλέμμα και κρυστάλλινη διαύγεια, η Ελένη, η γήινη αρραβωνιαστικιά του καπετάνιου Αχιλλέα, που έφτασε στα πέρατα της γης, ως την Τασκένδη, για να σμίξει μαζί του, ανακαλεί το παρελθόν της. Πετράδι πετράδι συνθέτει το ψηφιδωτό της σημαντικότερης...
Το καπλάνι της βιτρίνας
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ' ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους "αρχαίους" του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ' όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος, φοιτητής από την Αθήνα. Το καπλάνι -όπως το λένε στο νησί-, ένας βαλσαμωμένος τίγρης, που βρίσκεται κλειδωμένο μ...
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
27 Οκτωβρίου 1940: θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος γιατί πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να λέει: "Σήκω... έγινε πόλεμος. δεν ακούς τις σειρήνες;" Όταν οι Ιταλοί έφτασαν στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο, αγαπούσε με πάθος τις αμερικάνικες ταινίες και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο - μια βόλτα στην Αθήνα της...
Ο θείος Πλάτων
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει! Και μάλιστα μιλάει. Μόνο όμως με τον Γιάννη και την Ειρήνη, ή αλλιώς τον Βάνια και την Ίρα, δυο αδέλφια που ζουν με τους γονείς τους εξόριστοι στη Μόσχα. Ένα πάνινο γαϊδουράκι, δώρο του θείου Πλάτωνα από την Ελλάδα, με ένα φερμουάρ στο στήθος που κρύβει μέσα μια κόκκινη καραμέλα, την καρδιά του, γίνεται ο αχώριστος φίλος των παιδιών στον οποίο λένε όλα τα μυστικά και τις σκέψεις τους. Με αρχηγό την πανέξυπνη και σοφή Ίρα καταστρώνουν ένα μεγάλο σχέδιο. Στην πορεία όμως θα αλλάξουν γνώμη... "Η Άλκη Ζέη δεν ξεχνάει ποτέ το παιδί. Δεν ξεχνάει...
Κοντά στις ράγιες
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
Τις ράγιες που "οδηγούν" σε μια καινούρια ζωή κοιτάει κάθε μέρα από το παράθυρό της η δεκάχρονη Σάσα. Το Κουκούτσι, όπως τη φωνάζει ο πατέρας της, αναζητά απαντήσεις σε χιλιάδες ερωτήματα που ξεφυτρώνουν κάθε λίγο και λιγάκι σαν μανιταράκια στο κεφάλι της. Ποιος θα της λύσει τις απορίες; Η μαμά της και η Ντούνια, που δουλεύει χρόνια στο σπίτι τους, δεν έχουν πολλή υπομονή για εξηγήσεις. Μόνη της ελπίδα ο πατέρας της που την ακούει προσεκτικά και στον λιγοστό ελεύθερο χρόνο του της εξηγεί όσα εκείνη διψάει να μάθει. Ο Σουσάμης -έτσι τον φωνάζει η κόρη του- είναι γιατρός και...
Αρβυλάκια και γόβες
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Αρβυλάκια, λουστρινένιες γόβες, καλοκαιρινά πέδιλα, μια παρέα φοιτητών και συνάμα παπουτσιών, μας σεργιανίζουν στα σκληρά χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Και τότε ένας δυνατός έρωτας ξεσπάει. Είκοσι χρόνια μετά τόσο έντονες κοινές εμπειρίες είναι σχεδόν ακατόρθωτο να τις σβήσει ο χρόνος. Αντρόγυνα που οδηγούνται στον χωρισμό και ο καθένας ξεκινά μια καινούρια ζωή· πολιτικοί πρόσφυγες και ένα αγόρι που ονειρεύεται να γίνει ακροβάτης και είναι αποφασισμένο να δει το τσίρκο της πόλης του, έστω κι αν χρειαστεί να θυσιάσει τη γάτα του στα λιοντάρια. Αυτοί είναι οι π...
Η μωβ ομπρέλα
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
Λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940, κάπου στο Μαρούσι, ζει με τους γονείς της η Ελευθερία, ένα δεκάχρονο κορίτσι, που τα δίδυμα μικρότερα αδέρφια της φωνάζουν Λέτρω και όταν θυμώνουν μαζί της πλασμώδιο του Λαβεράν. Απεχθάνεται το νοικοκυριό και τις "γυναικείες" δουλειές, ενώ τρελαίνεται για ό,τι δεν εγκρίνει ο πατέρας της: Διαβάζει με μανία βιβλία, ανυπομονεί να δει θέατρο, ρίχνει κλεφτές ματιές στην εφημερίδα, εύχεται κάποτε να μοιάσει στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Στο πάνω πάτωμα του σπιτιού τους ο κύριος Μαρσέλ, ένας Γάλλος που ζει μόνιμα στην Ελλάδα, έχει υπό την προστασ...
Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
"Μα δεν πήρες είδηση τίποτα;" "Όχι, Φάρμουρ, τίποτα." Η Κωνσταντίνα, όταν μετακόμισε με τους γονείς της στη Γερμανία, ήταν τόσο ευτυχισμένη με την καινούρια της ζωή, που ποτέ δεν της πέρασε από τον νου πως μια μέρα θα άλλαζαν όλα. Κι όμως οι γονείς της χωρίζουν τελεσίδικα και είναι καλό γι' αυτήν να επιστρέψει στην Ελλάδα, στη γιαγιά της, τη Φάρμουρ, όπως τη φωνάζει η Κωνσταντίνα στα σουηδικά. Μα πώς γκρεμίστηκαν όλα; Πώς να αντέξει την γκρίνια της γιαγιάς της που της διηγείται ξανά και ξανά για την Κατοχή και την Αντίσταση; Εκείνη ποιος θα την καταλάβει; Ας είναι καλ...
Θέατρο για παιδιά
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Δύο θεατρικά έργα για παιδιά σε ελεύθερη διασκευή της Άλκης Ζέη. 1. "Ο Κεραμιδοτρέχαλος": ελεύθερη διασκευή από το μυθιστόρημα της Άστριντ Λίντγκρεν "Ο Κάρλσον και ο Μπόμπιρας στη στέγη". 2. "Ματίας ο πρώτος": ελεύθερη διασκευή από το μυθιστόρημα του Πολωνού συγγραφέα Γιάννους Κόρτσακ. Οι στίχοι των τραγουδιών είναι της Ξένιας Καλογεροπούλου και η μουσική του Γιάννη Σπανού. "Η Άλκη Ζέη δεν ξεχνάει ποτέ το παιδί. Δεν ξεχνάει ποτέ να είναι η ίδια παιδί. Η λογοτεχνία για το παιδί στην Άλκη Ζέη έχει βρει τον συγγραφέα της." Γιάννης Νεγροπόντης "Η ευαισθησία της σ...