Ζέη Άλκη 1923-2020
Zéi Álki
Η Άλκη (Αγγελική) Ζέη (15 Δεκεμβρίου 1923 - 27 Φεβρουαρίου 2020) γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από την Διδώ Σωτηρίου. Ενώ φοιτούσε στη δραματική σχολή το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου (1913-1990), με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Το 1948, ύστερα από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στον Εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη. Η Ζέη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Ύστερα από προσπάθειες έξι ετών, και αφού έμεινε για καιρό στην Ιταλία, το 1954 επανασυνδέθηκε με τον σύζυγο της στην Τασκένδη. Το 1957 μετακόμισαν στη Μόσχα, όπου σπούδασε στο τμήμα σεναριογραφίας του Ινστιτούτου Κινηματογράφου της Μόσχας και απέκτησε δύο παιδιά, την Ειρήνη που εργάζεται ως διερμηνέας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τον Πέτρο που είναι σκηνοθέτης του κινηματογράφου και εργάζεται στην Ελλάδα. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα για να ξαναφύγει πάλι το 1967, με την κήρυξη δικτατορίας -αυτή τη φορά για το Παρίσι- και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η απριλιανή χούντα. Όπως περιγράφει γλαφυρά στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της "Με μολύβι φάμπερ νούμερο 2", ασχολήθηκε από μικρή με το γράψιμο ενώ στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει για το κουκλοθέατρο. Μαθήτρια ακόμα, έγραψε μια σειρά διηγημάτων που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Νεανική Φωνή", περιοδικό για νέους που ανάμεσα στους συνεργάτες του συγκαταλεγόταν ο Τάσος Λιγνάδης και ο Μάριος Πλωρίτης. Κατά την παραμονή της στη Σοβιετική Ένωση, έγραψε διηγήματα που τα έστειλε στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκαν στην "Επιθεώρηση Τέχνης" και αργότερα εκδόθηκαν σε βιβλίο με τίτλο "Αρβυλάκια και γόβες". Πρώτο της μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, ήταν το "Καπλάνι της βιτρίνας". Το "Καπλάνι" εκδόθηκε για πρώτη φορά από τον εκδοτικό οίκο Θεμέλιο και ύστερα από τον Κέδρο, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έγινε η πρώτη της μεγάλη συγγραφική επιτυχία. Ακολούθησαν, όλα από τον Κέδρο, "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου", "Κοντά στις ράγες", "Ο θείος Πλάτων", "Μια Κυριακή του Απρίλη", "Τα παπούτσια του Αννίβα", "Η μωβ ομπρέλα", που αγαπήθηκαν από τα παιδιά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. "Το Καπλάνι της Βιτρίνας", "Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου" και το "Κοντά στις ράγες" βραβεύτηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες με το Βραβείο Μίλντρεντ Μπάτσελντερ 1974,1974 και 1976, που δίνεται στο καλύτερο μεταφρασμένο παιδικό βιβλίο. Στον Κέδρο εξέδωσε το 1987 το πρώτο της μυθιστόρημα για ενηλίκους, την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", που επίσης αγαπήθηκε πολύ και πούλησε περισσότερα από 135.000 αντίτυπα. Μετέφρασε βιβλία από τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα ρωσικά. Έγραψε επίσης δύο θεατρικά έργα για παιδιά, τον "Κεραμυδοτρέχαλο" και τον "Βασιλιά Ματία τον Πρώτο". Το 1992 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, το 2002 με το βραβείο Giuseppe Acerbi (Καστέλ Γκοφρέντο, Ιταλία) για την "Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", το 2003 με το βραβείο Εφηβικού Βιβλίου του περιοδικού "Διαβάζω" για το βιβλίο της "Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της" και το 2010 με το βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της. Το 2008 ήταν υποψήφια για το διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας Άστριντ Λίντνγκρεν. Το 2012 αναγορεύθηκε επίτιμη διδάκτορας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και το 2015 επίτιμη διδάκτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα τελευταία βιβλία της, όλα με μεγάλη επιτυχία, ήταν "Ο ψεύτης παππούς" (2017), που έγινε σειρά στην τηλεόραση, "Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;" (2017), "Η βιβλιοθήκη της Άλκης Ζέη" (2018) και "Ένα παιδί από το πουθενά" (2019). Έφυγε από τη ζωή "πλήρης ημερών" το βράδυ της 27 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 96 ετών.
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
27 Οκτωβρίου 1940: θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος γιατί πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να λέει: "Σήκω... έγινε πόλεμος. δεν ακούς τις σειρήνες;" Όταν οι Ιταλοί έφτασαν στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο, αγαπούσε με πάθος τις αμερικάνικες ταινίες και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο - μια βόλτα στην Αθήνα της...
Ο θείος Πλάτων
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει! Και μάλιστα μιλάει. Μόνο όμως με τον Γιάννη και την Ειρήνη, ή αλλιώς τον Βάνια και την Ίρα, δυο αδέλφια που ζουν με τους γονείς τους εξόριστοι στη Μόσχα. Ένα πάνινο γαϊδουράκι, δώρο του θείου Πλάτωνα από την Ελλάδα, με ένα φερμουάρ στο στήθος που κρύβει μέσα μια κόκκινη καραμέλα, την καρδιά του, γίνεται ο αχώριστος φίλος των παιδιών στον οποίο λένε όλα τα μυστικά και τις σκέψεις τους. Με αρχηγό την πανέξυπνη και σοφή Ίρα καταστρώνουν ένα μεγάλο σχέδιο. Στην πορεία όμως θα αλλάξουν γνώμη... "Η Άλκη Ζέη δεν ξεχνάει ποτέ το παιδί. Δεν ξεχνάει...
Κοντά στις ράγιες
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
Τις ράγιες που "οδηγούν" σε μια καινούρια ζωή κοιτάει κάθε μέρα από το παράθυρό της η δεκάχρονη Σάσα. Το Κουκούτσι, όπως τη φωνάζει ο πατέρας της, αναζητά απαντήσεις σε χιλιάδες ερωτήματα που ξεφυτρώνουν κάθε λίγο και λιγάκι σαν μανιταράκια στο κεφάλι της. Ποιος θα της λύσει τις απορίες; Η μαμά της και η Ντούνια, που δουλεύει χρόνια στο σπίτι τους, δεν έχουν πολλή υπομονή για εξηγήσεις. Μόνη της ελπίδα ο πατέρας της που την ακούει προσεκτικά και στον λιγοστό ελεύθερο χρόνο του της εξηγεί όσα εκείνη διψάει να μάθει. Ο Σουσάμης -έτσι τον φωνάζει η κόρη του- είναι γιατρός και...
Αρβυλάκια και γόβες
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Αρβυλάκια, λουστρινένιες γόβες, καλοκαιρινά πέδιλα, μια παρέα φοιτητών και συνάμα παπουτσιών, μας σεργιανίζουν στα σκληρά χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Και τότε ένας δυνατός έρωτας ξεσπάει. Είκοσι χρόνια μετά τόσο έντονες κοινές εμπειρίες είναι σχεδόν ακατόρθωτο να τις σβήσει ο χρόνος. Αντρόγυνα που οδηγούνται στον χωρισμό και ο καθένας ξεκινά μια καινούρια ζωή· πολιτικοί πρόσφυγες και ένα αγόρι που ονειρεύεται να γίνει ακροβάτης και είναι αποφασισμένο να δει το τσίρκο της πόλης του, έστω κι αν χρειαστεί να θυσιάσει τη γάτα του στα λιοντάρια. Αυτοί είναι οι π...
Η μωβ ομπρέλα
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
Λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940, κάπου στο Μαρούσι, ζει με τους γονείς της η Ελευθερία, ένα δεκάχρονο κορίτσι, που τα δίδυμα μικρότερα αδέρφια της φωνάζουν Λέτρω και όταν θυμώνουν μαζί της πλασμώδιο του Λαβεράν. Απεχθάνεται το νοικοκυριό και τις "γυναικείες" δουλειές, ενώ τρελαίνεται για ό,τι δεν εγκρίνει ο πατέρας της: Διαβάζει με μανία βιβλία, ανυπομονεί να δει θέατρο, ρίχνει κλεφτές ματιές στην εφημερίδα, εύχεται κάποτε να μοιάσει στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Στο πάνω πάτωμα του σπιτιού τους ο κύριος Μαρσέλ, ένας Γάλλος που ζει μόνιμα στην Ελλάδα, έχει υπό την προστασ...
Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
"Μα δεν πήρες είδηση τίποτα;" "Όχι, Φάρμουρ, τίποτα." Η Κωνσταντίνα, όταν μετακόμισε με τους γονείς της στη Γερμανία, ήταν τόσο ευτυχισμένη με την καινούρια της ζωή, που ποτέ δεν της πέρασε από τον νου πως μια μέρα θα άλλαζαν όλα. Κι όμως οι γονείς της χωρίζουν τελεσίδικα και είναι καλό γι' αυτήν να επιστρέψει στην Ελλάδα, στη γιαγιά της, τη Φάρμουρ, όπως τη φωνάζει η Κωνσταντίνα στα σουηδικά. Μα πώς γκρεμίστηκαν όλα; Πώς να αντέξει την γκρίνια της γιαγιάς της που της διηγείται ξανά και ξανά για την Κατοχή και την Αντίσταση; Εκείνη ποιος θα την καταλάβει; Ας είναι καλ...
Θέατρο για παιδιά
Ζέη Άλκη 1925-
Μεταίχμιο (2011)
Δύο θεατρικά έργα για παιδιά σε ελεύθερη διασκευή της Άλκης Ζέη. 1. "Ο Κεραμιδοτρέχαλος": ελεύθερη διασκευή από το μυθιστόρημα της Άστριντ Λίντγκρεν "Ο Κάρλσον και ο Μπόμπιρας στη στέγη". 2. "Ματίας ο πρώτος": ελεύθερη διασκευή από το μυθιστόρημα του Πολωνού συγγραφέα Γιάννους Κόρτσακ. Οι στίχοι των τραγουδιών είναι της Ξένιας Καλογεροπούλου και η μουσική του Γιάννη Σπανού. "Η Άλκη Ζέη δεν ξεχνάει ποτέ το παιδί. Δεν ξεχνάει ποτέ να είναι η ίδια παιδί. Η λογοτεχνία για το παιδί στην Άλκη Ζέη έχει βρει τον συγγραφέα της." Γιάννης Νεγροπόντης "Η ευαισθησία της σ...
Κοντά στις ράγες
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
Τις ράγιες που "οδηγούν" σε μια καινούρια ζωή κοιτάει κάθε μέρα από το παράθυρό της η δεκάχρονη Σάσα. Το Κουκούτσι, όπως τη φωνάζει ο πατέρας της, αναζητά απαντήσεις σε χιλιάδες ερωτήματα που ξεφυτρώνουν κάθε λίγο και λιγάκι σαν μανιταράκια στο κεφάλι της. Ποιος θα της λύσει τις απορίες; Η μαμά της και η Ντούνια, που δουλεύει χρόνια στο σπίτι τους, δεν έχουν πολλή υπομονή για εξηγήσεις. Μόνη της ελπίδα ο πατέρας της που την ακούει προσεκτικά και στον λιγοστό ελεύθερο χρόνο του της εξηγεί όσα εκείνη διψάει να μάθει. Ο Σουσάμης -έτσι τον φωνάζει η κόρη του- είναι γιατρός κ...
Η μωβ ομπρέλα
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
Λίγο πριν από τον πόλεμο του 1940, κάπου στο Μαρούσι, ζει με τους γονείς της η Ελευθερία, ένα δεκάχρονο κορίτσι, που τα δίδυμα μικρότερα αδέρφια της φωνάζουν Λέτρω και όταν θυμώνουν μαζί της πλασμώδιο του Λαβεράν. Απεχθάνεται το νοικοκυριό και τις "γυναικείες" δουλειές, ενώ τρελαίνεται για ό,τι δεν εγκρίνει ο πατέρας της: Διαβάζει με μανία βιβλία, ανυπομονεί να δει θέατρο, ρίχνει κλεφτές ματιές στην εφημερίδα, εύχεται κάποτε να μοιάσει στην Αντιγόνη του Σοφοκλή. Στο πάνω πάτωμα του σπιτιού τους ο κύριος Μαρσέλ, ένας Γάλλος που ζει μόνιμα στην Ελλάδα, έχει υπό την προστασ...
Το καπλάνι της βιτρίνας
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; είναι η συνθηματική ερώτηση που ανταλλάσσουν μεταξύ τους η Μέλια και η Μυρτώ λίγο πριν κοιμηθούν. Δυο μικρές αδερφές που ζουν σ’ ένα νησί του Αιγαίου το 1936 ακούνε τον παππού τους να τους μιλάει ώρες ατέλειωτες για τους «αρχαίους» του, ανυπομονούν να ανταμώσουν με τους φίλους και τις φίλες τους από τα τσαρδάκια σαν έρχεται το καλοκαίρι, μα πάνω απ’ όλα τρελαίνονται με τις μαγικές ιστορίες του καπλανιού που τους διηγείται ο ξάδερφός τους ο Νίκος, φοιτητής από την Αθήνα. Το καπλάνι -όπως το λένε στο νησί-, ένας βαλσαμωμένος τίγρης, που βρίσκεται κλειδωμένο μ...
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου
Ζέη Άλκη 1923-2020
Μεταίχμιο (2011)
27 Οκτωβρίου 1940: θα τη θυμάται αυτή τη μέρα ο Πέτρος που πέθανε το τριζόνι του. Θα τη θυμάται γιατί την επομένη ακούει τη φωνή της μητέρας του να του λέει: "Σήκω..., έγινε πόλεμος. Δεν ακούς τις σειρήνες;" Όταν ο πόλεμος έφτασε στο κατώφλι της Ελλάδας, ο Πέτρος ήταν εννιά χρονών, είχε μια χελώνα για κατοικίδιο, αγαπούσε με πάθος τις αμερικάνικες ταινίες και γνώριζε τον πόλεμο μόνο μέσα από τα βιβλία του. Τώρα όμως τον βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, αρχίζοντας έναν μεγάλο περίπατο, μια βόλτα στην Αθήνα...
Σπανιόλικα παπούτσια και άλλες ιστορίες
Ζέη Άλκη 1925-
Εκδόσεις Καστανιώτη (2010)
Τα "Σπανιόλικα παπούτσια" της Άλκης Ζέη, κείμενα με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο (πολιτικό και υπαρξιακό), συνιστούν μια σειρά αυθεντικών ιστοριών που άνετα θα τις χαρακτήριζε κανείς ως διηγήματα. Δημιουργοί που έχει κλείσει ο επίγειος κύκλος τους, όπως η Διδώ Σωτηρίου, ο Γιώργος Σεβαστίκογλου, ο Νίκος Καββαδίας, ο Πέλος Κατσέλης, ο Κάρολος Κουν, η Ελένη Χατζηαργύρη, ο Γιάννης Τσαρούχης και πολλοί άλλοι, στοιχειώνουν τις σελίδες των Σπανιόλικων παπουτσιών ως ήρωες μιας αφηγηματικής τοιχογραφίας. Με τον ανεπανάληπτο συγγραφικό της τρόπο η Άλκη Ζέη αποτυπώνει σε ολ...
Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα
Ζέη Άλκη 1925-
Κέδρος (2008)
"Και πώς να γράψω την αρχήν, πώς να την τελειώσω; Αφήγησιν πανέμορφην, ερωτικήν, μεγάλην." Σκέφτομαι εκείνες τις ιπποτικές μυθιστορίες με τους μεγάλους έρωτες, τις περιπέτειες, όταν οι εραστές χάνονται και αναζητούνται διασχίζοντας τον κόσμο. Έτσι, βέβαια, κι η Ελένη φτάνει στα πέρατα της γης για να ξανασμίξει με τον μυθικό αρραβωνιαστικό. Μονάχα που οι σημερινοί ήρωες δεν έχουν να παλέψουν με δράκοντες και με καστρόπυργους, αλλά με τις συμπληγάδες της Ιστορίας. Αυτή ορίζει τη μοίρα τους, ρυθμίζει και τις ερωτικές συμπεριφορές, πλάθει πρότυπα ή θαμπώνει τη λάμψη των ανθρώπω...
Ο ψεύτης παππούς
Ζέη Άλκη 1925-
Κέδρος (2007)
Ένας αλλιώτικος παππούς κι ένας δεκάχρονος εγγονός, ο Αντώνης. Ο παππούς, συνταξιούχος ηθοποιός, γύρω στα ογδόντα, πληθωρικός σε συναισθήματα, γνώσεις και εμπειρίες και με ιδιαίτερες συνήθειες, εξάπτει τη φαντασία του Αντώνη με τις ιστορίες που του διηγείται από τη ζωή του. Όλα αυτά του Αντώνη του φαίνονται τόσο υπερβολικά και απίστευτα που αναρωτιέται: αλήθεια, ψέματα; Μια τρυφερή σχέση παππού και εγγονού, όπου μέσα από τα γεγονότα αναδεικνύεται η προσπάθεια του αγοριού να κατανοήσει τον παππού και να τον κάνει να νιώθει περήφανος για κείνον.
Άλλοι καιροί, άλλα παιδιά
Ζέη Άλκη 1925-
Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (2007)
Παρόλο που πέρασαν τόσα χρόνια από τότε που ήμασταν παιδιά, θυμόμαστε κι η Ζωρζ κι εγώ ένα σωρό λεπτομέρειες της παιδικής ζωής μας και κάθε φορά που βρισκόμαστε όλο και κάτι θα έχουμε να πούμε για τα δυο κοριτσάκια, τις αχώριστες φίλες μα και τις τόσο διαφορετικές. Μπορεί να περάσαμε δύσκολα χρόνια πολέμου και κατοχής, να πεινάσαμε, να κρυώσαμε, να φοβηθήκαμε, μα οι στιγμές που ζούσαμε ήτανε τόσο δυνατές, τόσο γεμάτες. Κι αν τώρα γράφουμε αναμνήσεις από τα παιδικά μας χρόνια, είναι γιατί κάποια συναισθήματα είναι κοινά σ' όλα τα παιδιά όλων των εποχών.