Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο τόμος απαρτίζεται από 32 κείμενα που έχουν την αφετηρία τους στις ανακοινώσεις του ομότιτλου συνεδρίου νεοελληνικών σπουδών που οργάνωσε το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2013 προς τιμήν του Αλέξη Πολίτη, κορυφαίου μελετητή του νεοελληνικού πολιτισμού. Με κεντρικούς άξονες τις διάφορες μορφές και λειτουργίες του λόγου και του χρόνου από την εποχή του Διαφωτισμού ως τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων ανιχνεύονται οι δράσεις, οι ιδέες και οι πραγματώσεις της ελληνικής κοινωνίας και χαρτογραφούνται οι σημαντικότεροι αναβαθμοί που οδήγησαν στη διαμόρφωσή της....

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα Εργογραφία Αναστάσιου Κ. Ιορδάνογλου Α΄ Π η γ έ ς : Α ρ χ ε ί α, Ε π ι γ ρ α φ έ ς - Γιάννης Γκλαβίνας, Αμαλία Παππά, "Οθωμανικά και καραμανλίδικα τεκμήρια στην Κεντρική Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους" - Βασίλειος Δημητριάδης, "Τα οθωμανικά αρχεία της Θεσσαλονίκης" - Γεώργιος Λιακόπουλος, Οθωμανικές επιγραφές της Χαλκίδας" Β΄ Τ ύ π ο ς: Ε φ η μ ε ρ ί δ ε ς - Αϊντίν Βελή, "Οι πρώτες τουρκικές εφημερίδες των Σερρών: Siroz και Hancer" - Ευαγγελία Μπαλτά, "Η καραμανλίδικη εφημερίδα Φωστήρ ή Φανός. Μια ατελέσφορη εκδοτικ...

Αιτία για τη δημιουργία του βιβλίου, όπως κατέληξε, ήταν η διαρκής παρακίνηση της φίλης και συναδέλφου Μαρίας Λεοντσίνη να ασχοληθώ με την οθωμανική περίοδο της ιστορίας του νησιού της, αυτά τα τρία, μόλις, χρόνια κατοχής του, από το 1715 ως το 1718. Επιθυμία της να βρω και να εκδώσω το σχετικό αρχειακό υλικό για να φωτιστεί και το παντελώς άγνωστο αυτό ιντερμέτζο στη μακραίωνη βενετική κυριαρχία. Η συστηματική της "όχληση" και η πρόκληση της σύγκρισης μιας οθωμανικής απογραφής, που ενδεχομένως να ανακάλυπτα, με τις βενετσιάνικες που είχαν μέχρι τότε δημοσιευτεί, ήταν καθορ...

[...] Στόχος του τόμου είναι να φωτίσει πτυχές της πραγματικότητας που έχει διαμορφώσει, στο πέρασμα των αιώνων, η παρουσία της ελιάς στην Πελοπόννησο. Ο φακός άλλοτε "ανοίγει" τη γωνία του, και άλλοτε εστιάζει σε επιμέρους θέματα ή περιοχές (η περιοχή, για παράδειγμα, της Μεσσηνίας, καλύπτει μεγάλο μέρος της ύλης, δικαίως). Οι σχετικές συμβολές ιστορικών και αρχαιολόγων σε αυτό το συλλογικό έργο προσπαθούν να αφηγηθούν την ιστορία της ελιάς σ' έναν τόπο όπου η παρουσία της συνδέεται με αρχαία "τεκμήρια". Η καλλιέργεια της ελιάς, σύμφωνα με ραδιοχρονολόγηση γύρης, άρχισε στ...

Η έκδοση του ταχριριού του Ρεθύμνου, όπως άλλωστε και κάθε βιβλίου, έχει την ιστορία της. Συνδέεται άμεσα με την επίμοχθη έκδοση των δύο ιεροδικαστικών κωδίκων του Ρεθύμνου (1651-1657), όπως και με το ενδιαφέρον μας για την ιστορία του λαδιού και του κρασιού της Κρήτης -ενδιαφέρον που οδήγησε αναπόδραστα στη μελέτη της απογραφής του νησιού μετά την κατάληψή του από τους Οθωμανούς-, το οποίο ξεκινώντας απ' αυτή την πηγή κατευθύνθηκε σε επόμενες. Το ίδιο συνέβη και με τη μελέτη ζητημάτων πληθυσμιακών μεγεθών. Η αναφορά λοιπόν σε ό,τι κέντριζε το ερευνητικό μας ενδιαφέρον ήταν...

Το βιβλίο συζητά την σχέση της εθνοθρησκευτικής ετερότητας και του εθνικισμού, της διαδικασίας κοινωνικής ενσωμάτωσης και διαχείρισης της μνήμης, της χρήσης του δικαίου ως μέσου άσκησης βίας αλλά και δημιουργίας ταυτοτήτων, σχετικά με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923. Οι συγγραφείς των επί μέρους συμβολών του τόμου φωτίζουν πτυχές της ανταλλαγής, που αφορούν τα κράτη, το δίκαιο και την πολιτική, αλλά πάνω από όλα τους ανθρώπους που βρέθηκαν έρμαιο της πολιτικής και στρατιωτικής συγκυρίας στην κρισιμότερη φάση του ξεκαθαρίσματος των ελληνοτουρκικών λογαριασμών...

[...] Το λεύκωμα, που εκδόθηκε τότε, θαμπώνει όντως και σήμερα τον περιηγητή-αναγνώστη με τις φωτογραφίες από "αψηλές, πέτρινες κι επιβλητικές οικοδομές του χωριού". Δίπλα όμως στις φωτογραφίες των αρχοντικών, των εκκλησιών, των σχολείων, της εξοχής γύρω από το χωριό -έργο των Προκοπιέων φωτογράφων Αναστάση και Ισαάκ Πανταζίδη- απαθανατίστηκαν στιγμές της καθημερινής ζωής: το κλώσιμο του μαλλιού, το νεροκουβάλημα από τη βρύση, εκδρομές και διασκεδάσεις, πρόσωπα της σινασίτικης κοινωνίας. Όλα δείχνουν την έγνοια να αποτυπωθεί το σκηνικό μιας ζωής στη μικρασιατική φιλική γη,...

[...] Οι λιγοστές φωτογραφίες από το Νέο Προκόπι της Εύβοιας και από το Προκόπι της Καππαδοκίας, που άλλες δωρήθηκαν στο ΚΜΣ από πρόσφυγες και άλλες είχαν τραβήξει οι συνεργάτες του Κέντρου, κατά το ταξίδι τους εκεί το 1959, υπάκουσαν στη λογική που υπαγόρευε η πλειοψηφία δηλαδή οι φωτογραφίες του Αλεξιάδη. Υποτάχτηκαν να συνοδεύούν το προσκύνημα στα πάτρια εδάφη (δηλώνεται όμως στη λεζάντα το όνομα του φωτογράφου και η χρονολογία λήψης). [...] Κάθε εικόνα "σημαίνει". Ποιος νους μπορεί ή και προς τι να ορίσει το σημαίνον; Κάθε εικόνα μου αφηγείται μια ιστορία, δίπλα σε πολ...

Αντικείμενο του συνεδρίου μας υπήρξε ο αναστοχασμός επί των διαδρομών της ιστοριογραφίας της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας. Η σπουδή της ιστορίας και η καλλιέργεια του ιστορικού λόγου υπήρξαν θεμελιώδη και προσδιοριστικά στοιχεία της πνευματικής ζωής που αναπτύχθηκε στο ελληνικό κράτος από τη χαραυγή της ανεξαρτησίας του. Οι πραγματικές ιδεολογικές και κοινωνικές ανάγκες στις οποίες ανταποκρίθηκε η ιστοριογραφία ως διανοητικός παράγοντας της συγκρότησης του ελληνικού εθνικού κράτους πρόσθεσαν στην ακαδημαϊκή της υπόσταση και σοβαρές κοινωνικές λειτουργίες οι οποίες βρίσκον...

Παρά τη σημασία του δέντρου και του καρπού της η ελιά δεν κατείχε μέχρι πρόσφατα ιδιαίτερη θέση στην ελληνική βιβλιογραφία. Η δημοσιευμένη στην Επετηρίδα του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών βιβλιογραφία της ελληνικής λαογραφίας, η οποία καλύπτει τη χρονική περίοδο από το έτος 1800 μέχρι πρόσφατα, μας οδηγεί στη διαπίστωση ότι ελάχιστες είναι οι λαογραφικές μελέτες για την ελιά ως παραδοσιακή ελληνική καλλιέργεια και απασχόληση, τη συγκομιδή, αποθήκευση και μεταποίηση του καρπού της, τη χρησιμοποίηση των παραγόμενων προϊόντων της και τη διάθεσή τους στο εμπόριο, αλλά...