Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Ιμμάνουελ Καντ παραμένει σήμερα επίκαιρος. Μάλιστα για πολλούς φιλόσοφους και σχολιαστές του θα πρέπει να θεωρείται ως ο κατεξοχήν φιλόσοφος της νεωτερικότητας, εκείνος που με την "κοπερνίκεια στροφή" του στον στοχασμό επιτέλεσε μια αξεπέραστη πλέον ρήξη με την παραδεδομένη σκέψη. Ιδίως σε ό,τι αφορά την καντιανή πρακτική φιλοσοφία, από τα μέσα του περασμένου αιώνα καταγράφεται μια αναγέννηση του ενδιαφέροντος και μια έντονη συζήτηση γι' αυτήν, με απώτερο στόχο να βρεθούν εννοιολογικά μέσα για την αποσαφήνιση των σύγχρονων ερωτημάτων σχετικά με το νόημα του ηθικού νόμου κ...

[...]Οι μελέτες που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό βασίζονται σε διαλέξεις που δόθηκαν στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης το φθινώπορο του 1993. Αντικείμενο των διαλέξεων ήταν ο προφητικός και ο μαντικός λόγος σε διάφορες εκφάνσεις τους στον ιουδαϊκό, τον ελληνικό και τον ρωμαϊκό κόσμο. Οι αναζητήσεις αυτές συνέχιζαν, κατά κάποιο τρόπο, δύο προγενέστερους ερευνητικούς κύκλους με συναφή θεματολογία. Από τον πρώτο προέκυψε ο τόμος "Τα εσόμενα: Η αγωνία της πρόγνωσης τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες", εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1990, και από τον δεύτερο ο τόμος: "Ό...

Το παρόν βιβλίο, το οποίο ο συγγραφέας του δεν πρόλαβε να δει τυπωµένο, βασίζεται στις Διαλέξεις Αϊνστάιν που έδωσε τον Δεκέµβριο 2011 στο Πανεπιστήµιο της Βέρνης και µπορεί να θεωρηθεί ένα είδος πνευµατικής διαθήκης. Η θρησκευτική στάση την οποία ο Ντουόρκιν προβάλλει εκφράζεται µέσα από την αποδοχή της αλήθειας δύο βασικών και συναφών αξιολογικών κρίσεων. Σύµφωνα µε αυτές, η ανθρώπινη ζωή έχει αντικειµενικό νόηµα και το σύµπαν εγγενή αξία. Η αναγνώριση της αλήθειας αυτών των δύο κρίσεων συνεπάγεται πως κάθε άνθρωπος οφείλει να προσπαθεί να ζει καλά, όπως υπαγορεύουν οι ηθ...

Είναι βέβαιο ότι τα δοκίμια που περιέχονται σ' αυτό το ανθολόγιο όχι μόνο θα αποσπάσουν αναστεναγμό ανακούφισης από όσους βαρέθηκαν το πολιτικό κουτσομπολιό και τη διακοσμητική ξιφασκία, αλλά και θα εκπλήξουν -ευχάριστα ή δυσάρεστα- όσους μέχρι τώρα νόμιζαν ότι είχαν σχηματίσει υγιείς αντιλήψεις γύρω από τις έννοιες του πολέμου, της εν πολέμω αδικίας, των εν πολέμω «αθώων», της δολοφονίας, του φιλειρηνισμού κλπ. Το πρώτο είναι ένα κείμενο γραμμένο από μια θαρραλέα γυναίκα, η οποία τόλμησε να αντιταχθεί, σε μια κρίσιμη εποχή, στην υποκρισία των κρατικών φορέων και στην ενδο...

Η "Ηθική" είναι έργο ζωής του Σπινόζα. Περιέχει τα θεμέλια, την ουσία και το μεγαλύτερο μέρος της σκέψης του: μεταφυσική, φυσική, γνωσιολογία, ανθρωπολογία, ψυχολογία, ηθική (συν στοιχεία θρησκειολογίας και πολιτικής). Ο συγγραφέας θέτει ως στόχο όχι μόνο να εκθέσει, αλλά και να αποδείξει "με γεωμετρικό τρόπο" τη φύση και τη συναρμογή των πραγμάτων. Αγωνίζεται να αναδείξει την ύψιστη ενότητα του Όντος εντάσσοντας όλα τα επιμέρους αντικείμενα γνώσης σε ένα συμπαγές και αυστηρά δομημένο φιλοσοφικό σύστημα. Η φύση και ο Θεός, η ύλη και το πνεύμα, η έκταση και η σκέψη, ο κόσμος...

Η "Χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη" είναι ένα πολιτικό δοκίμιο του Νοβάλις γραμμένο στα 1799 υπό την άμεση επίδραση των "Λόγων" του Σλαϊερμάχερ για τη θρησκεία. Εκ πρώτης όψεως εμφανίζεται ως ένας ύμνος στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη και έχει από πολλούς θεωρηθεί δείγμα μιας αντιδραστικής τάσης, που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον Νοβάλις αλλά και τον γερμανικό ρομαντισμό γενικότερα. Ωστόσο το επιχείρημα του Νοβάλις δεν στρέφεται ενάντια στην αλλαγή και την εξέλιξη: "προϊούσες, διαρκώς διευρυνόμενες εξελικτικές διεργασίες αποτελούν το υλικό της ιστορίας", πιστεύει ο ευαίσθητος ποιητής...

Οι φιλόσοφοι πάντα χρησιμοποιούσαν παραδείγματα στα κείμενά τους και στη διδασκαλία τους· και συνεχίζουν ακόμη να τα χρησιμοποιούν. Σε μερικές φιλοσοφικές παραδόσεις η χρήση παραδειγμάτων είναι πιο συχνή από ό,τι σε άλλες, αλλά αποδεικνύεται δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να εντοπίσει κανείς φιλοσόφους που δεν καταφεύγουν σε παραδείγματα για την αρτιότερη παρουσίαση των απόψεών τους. Παρόλο, όμως, που τα παραδείγματα φαίνεται να είναι απαραίτητα στη φιλοσοφία, τα ερωτήματα σχετικά με τη σημασία της χρήσης τους δεν έχουν συζητηθεί αρκετά από τους ίδιους τους φιλοσόφους. Για παράδε...

Τι είναι όμως φιλοσοφία; Τι απέμεινε μετά την αποχώρηση από την πατρογονική εστία των επιστημονικών πεδίων που γέννησε η φιλοσοφία; Αυτό που απέμεινε είναι ένας ερευνητικός τομέας ο οποίος δεν κάνει παρατηρήσεις, δεν εκτελεί πειράματα, και δεν χρειάζεται εμπειρικά δεδομένα: πρόκειται για ένα θεωρητικό αντικείμενο που απαιτεί μονάχα στοχασμό. Από μια εμπειριστική σκοπιά εκφράζεται σκεπτικισμός σχετικά με την ύπαρξη ενός τέτοιου αντικειμένου: από τη σκοπιά αυτή κάθε γνώση απορρέει ασφαλώς από την εμπειρία. Μια πρόχειρη απάντηση θα ήταν η ερώτηση. "Τι εμπειρικό δεδομένο σου πα...

Στο βιβλίο αυτό διερευνώνται βασικά σημασιολογικά, γνωσιολογικά και οντολογικά ερωτήματα που αφορούν τα αντικείμενα του ηθικού στοχασμού. Μπορούν να αποδοθούν τιμές αληθείας στις ηθικές μας κρίσεις; Ποια είναι η υφή των αξιών, αρχών και αρετών στις οποίες θεωρούμε ότι αναφέρονται αυτές οι κρίσεις; Είναι εφικτή κάποια ηθική γνώση ικανή να κατευθύνει τις πράξεις μας; Περιγράφονται διεξοδικά οι σχετικές συζητήσεις στον χώρο της σύγχρονης μεταηθικής και υποστηρίζεται η υιοθέτηση μιας μορφής μετριοπαθούς ηθικού ρεαλισμού ρασιοναλιστικής έμπνευσης.

Στην εποχή μας η φιλοσοφία λογίζεται μάλλον ως θεωρητική επιστήμη παρά ως πρακτική ή τρόπος ζωής. Στην αρχαιότητα, ωστόσο, ο Σωκράτης εφοδίασε τους Έλληνες και τους Ρωμαίους φιλοσόφους με το πρότυπο του γνήσιου φιλοσοφικού βίου. Η ιδέα του φιλοσοφικώς ζην, και η φιλοσοφία ως τέχνη του βίου, αν και παραμελημένη σήμερα από τους επαγγελματίες φιλοσόφους, έχει επιβιώσει στο έργο μεγάλων σύγχρονων στοχαστών όπως ο Μονταίνι, ο Νίτσε και ο Φουκώ. Και οι τρεις χρησιμοποίησαν τον φιλοσοφικό στοχασμό ως ένα μέσο αυτοκαθορισμού· και οι τρεις τον αξιοποίησαν για να διερευνήσουν με ποιο...

Στην "Προέλευση της γεωμετρίας" ο Χούσερλ, με μέθοδο κυρίως απορητική, διατυπώνει θέσεις που εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη. Προπάντων επιτυγχάνει να διανοίξει σε όλο της το πλάτος τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα, την επιστήμη και την ιστορία: η γλώσσα φωτίζεται ως εγγυητής της ιδεατότητας του νοήματος και φορέας της ιστορικότητας. Αυτή η θεματοποίηση της γλώσσας δεν θα ήταν ωστόσο έγκυρη, εάν δεν παρέπεμπε στον πρακτικό κόσμο της καθημερινότητας και, ταυτοχρόνως, δεν προβαλλόταν στην τελεολογία του Λόγου. Με στόχο να δοθούν κάποιες π...

Το δοκίμιο "Η πραγμοποίηση και η συνείδηση του προλεταριάτου" αποτελεί τον πυρήνα του κλασικού πλέον βιβλίου του Γκέοργκ Λούκατς "Ιστορία και ταξική συνείδηση" (Βερολίνο 1923). Το έργο αυτό έθεσε τις βάσεις για μια επανασύνδεση του μαρξισμού με τον φιλοσοφικό στοχασμό -ικανή να ανταγωνιστεί τις μηχανιστικές του ερμηνείες- με κύριο μοχλό τη διαλεκτική έννοια της ολότητας. Αξιοποιώντας την πλούσια αστική του μόρφωση, ο νεοφώτιστος μαρξιστής Λούκατς αντιμετωπίζει σ' αυτό το συναρπαστικό κείμενο τρία θεμελιώδη θεωρητικά ζητήματα. Εν πρώτοις συλλαμβάνει την αλλοτριωμένη κοινωνι...

"Η μοναδολογία" γράφτηκε από τον Leibniz το 1714, κοντά στο τέλος της ζωής του, με στόχο τη συμπύκνωση και εκλαΐκευση της φιλοσοφίας του. Σε ενενήντα αριθμημένες παραγράφους ο Leibniz εκθέτει το σύστημά του περιεκτικά και περιληπτικά. Στις παραγράφους αυτές δεν εμπλέκονται τεχνικές λεπτομέρειες του συστήματος. Παρά ταύτα, η εικόνα που προσφέρεται είναι κατά μεγάλο ποσοστό ολοκληρωμένη. Η δομή της "Μοναδολογίας" είναι λιτή και αυστηρή. Στις 36 πρώτες παραγράφους ορίζεται η φύση των μονάδων, αναλύεται το επίπεδο του φαίνεσθαι και στοιχειοθετείται το κατά Leibniz είδος της σχέ...

Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται ένα και μόνο πρόβλημα: Πώς μπορεί να συνδυαστεί η υπoκειμενική θεώρηση ενός ατόμου μέσα στον κόσμο με την αντικειμενική θεώρηση αυτού του ίδιου του κόσμου, που περιλαμβάνει και το άτομο και τη θεώρησή του. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάθε άνθρωπος που έχει τη διάθεση και την ικανότητα να υπερβαίνει τη δική του προοπτική και να κατανοεί τον κόσμο ως σύνολο. Η δυσκολία να συμβιβάσουμε τις δύo θεωρήσεις εμφανίζεται τόσο στη συμπεριφορά όσο και στη σκέψη μας. Αποτελεί το πιο θεμελιώδες ζήτημα που καθορίζει την ηθική, τη γνώση, την ελευ...

Το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, ειδικά μετά το 1968, η ηθική σκέψη, στις περισσότερες χώρες της Δύσης, απαξιώθηκε και περιέπεσε σε ανυποληψία. Την απαξίωση αυτή δεν τη συναντάμε μόνο στο διανοητικό πεδίο, τη συναντάμε επίσης και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, με όλο εκείνο το κίνημα αμφισβήτησης, σεξουαλικής απελευθέρωσης, ηδονισμού και καθημερινού, χαρούμενου μηδενισμού. Η απαξίωση της ηθικής δεν άφησε ανεπηρέαστη και την Ορθόδοξη θεολογία. Η θεολογία των Ρώσων της Διασποράς και η θεολογία του '60 στην Ελλάδα, που εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από την πρώτη, ταυτίζουν την η...

Οι μελέτες αυτού του τόμου φωτίζουν, με διαφορετικό τρόπο η καθεμία, ένα από τα αγαπημένα θέματα του Frede, που αφορά την ιδιαίτερη φύση της αρχαίας φιλοσοφίας: το πώς συγκροτείται, πώς μεταδίδεται, από ποιους αλλά και γιατί καλλιεργείται και διδάσκεται στην αρχαιότητα. Η προσέγγισή του έχει πάντα ως βάση τα κείμενα και τα ιστορικά τους συμφραζόμενα· κι έτσι η έρευνα για την ιστορία της φιλοσοφίας γίνεται ταυτοχρόνως μάθημα για την ιστοριογραφία της.

Το βιβλίο φιλοδοξεί να παρουσιάσει, για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, τη θεματική και τις μεθόδους του ταχύτατα αναπτυσσόμενου κλάδου της αναλυτικής φιλοσοφίας της θρησκείας, o οποίος παραμένει άγνωστος στη χώρα μας, παρά την εντυπωσιακή του επίδραση και παρουσία στον διεθνή χώρο τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ο αναγνώστης της συλλογής θα έχει την ευκαιρία να εμβαθύνει σε ορισμένα από τα σημαντικά ζητήματα της φιλοσοφίας της θρησκείας, που εξετάζονται από τη σκοπιά της αναλυτικής παράδοσης, και να εξοικειωθεί με τη σκέψη στοχαστών οι οποίοι έχουν συμβάλει άμεσα ή...

Το βιβλίο φιλοδοξεί να παρουσιάσει, για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, τη θεματική και τις μεθόδους του ταχύτατα αναπτυσσόμενου κλάδου της αναλυτικής φιλοσοφίας της θρησκείας, o οποίος παραμένει άγνωστος στη χώρα μας, παρά την εντυπωσιακή του επίδραση και παρουσία στον διεθνή χώρο τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ο αναγνώστης της συλλογής θα έχει την ευκαιρία να εμβαθύνει σε ορισμένα από τα σημαντικά ζητήματα της φιλοσοφίας της θρησκείας, που εξετάζονται από τη σκοπιά της αναλυτικής παράδοσης, και να εξοικειωθεί με τη σκέψη στοχαστών οι οποίοι έχουν συμβάλει άμεσα ή...

Η φιλοσοφία που έχει μπει σε βιβλία έχει πάψει να επερωτά τους ανθρώπους. Ό,τι ασυνήθιστο και σχεδόν αβάσταχτο διαθέτει έχει κρυφτεί στην ευπρεπή ζωή των μεγάλων συστημάτων. Για να ξαναβρούμε ακέραιη τη λειτουργία του φιλοσόφου, πρέπει να θυμηθούμε ότι ακόμα και οι φιλόσοφοι-συγγραφείς που διαβάζουμε και που είμαστε δεν έπαψαν ποτέ να αναγνωρίζουν ως ταγό τους έναν άνθρωπο που δεν έγραφε, δεν δίδασκε, τουλάχιστον σε κρατικές έδρες, απευθυνόταν σε όποιους συναντούσε στον δρόμο και αντιμετώπισε δυσκολίες με την κοινή γνώμη και τις αρχές, πρέπει να θυμηθούμε τον Σωκράτη.