Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ημερίδα του Τομέα του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α.

Οι αρχές του στωικισμού που μπορούν να αλλάξουν τη ζωή μας, όπως τις διδάσκει η ιστορία του πιο γνωστού εκπροσώπου του. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος ήταν ο τελευταίος διάσημος στωικός φιλόσοφος του αρχαίου κόσμου. Το έργο του Τα Εις Εαυτόν, το προσωπικό του ημερολόγιο, σώζεται μέχρι σήμερα και αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα κλασικά έργα αυτοβελτίωσης και πνευματικότητας όλων των εποχών. Στο βιβλίο "Μάρκος Αυρήλιος: Σκέψου σαν Ρωμαίος Αυτοκράτορας", ο γνωσιακός ψυχοθεραπευτής Donald Robertson συνυφαίνει με άψογο τρόπο τη ζωή και τη φιλοσοφία του Μάρκου Αυρήλ...

Το αντικείμενο που πραγματεύομαι εδώ πλανάται προφανώς στον αέρα της εποχής μας, και οι ενδείξεις είναι πολλές: Ο όλο και πιο έντονος προσανατολισμός του Χάιντεγκερ προς μια φιλοσοφία της οντολογικής Διαφοράς· η πρακτική του στρουκτουραλισμού βασισμένη στη νομή διαφορικών στοιχείων μέσα σ' έναν χώρο συνύπαρξης· η τεχνική του σύγχρονου μυθιστορήματος που στρέφεται γύρω από τη διαφορά και την επανάληψη, όχι μόνο στον πλέον αφηρημένο στοχασμό του αλλά ακόμη και στις επιτυχημένες τεχνικές του· η ανακάλυψη σε ποικίλους τομείς μιας δύναμης που ανήκει στην επανάληψη, τόσο στο ασυν...

Στον πυρήνα κάθε θεωρητικού σχηματισμού στην πολιτική φιλοσοφία βρίσκεται μια δέσμη θεμελιωδών προϋποθέσεων περί του ανθρώπου. Οι προϋποθέσεις αυτές εμφανίζονται με τη μορφή ανθρωπολογικών περιγραφών οι οποίες τείνουν να μετατρέπονται σε οντολογικές θέσεις, δηλαδή σε γενικεύσεις δεσμευτικού χαρακτήρα. Στη βάση αυτών οικοδομούνται τα ιδιαίτερα θεωρητικά συστήματα, με δομικές εννοιολογικές αρμώσεις όπως η ανθρώπινη φύση και οι ποιότητές της, η φύση της πολιτικής κοινωνίας, ο χαρακτήρας της ελευθερίας. Οι επεξεργασίες αυτές έχουν συνέπειες που φτάνουν έως την πολιτική θεωρία,...

... Μήπως δεν νιώθετε την ψύχρα του κενού στα πρόσωπά σας; Δεν έχει αρχίσει, αλήθεια, να κάνει όλο και πιο κρύο; Και οι νύχτες που έρχονται δεν είναι ολοένα και πιο σκοτεινές; Ο Θεός είναι νεκρός. Ο Θεός έχει πεθάνει. Και είμαστε εμείς οι δολοφόνοι του. Δολοφόνοι μες στους δολοφόνους, πώς θα παρηγορηθούμε; Ό,τι ιερότερο, ό,τι ισχυρότερο διέθετε αυτός ο κόσμος έως τώρα μάτωσε μέχρι θανάτου κάτω απ’ τα μαχαίρια τα δικά μας. Ποιος μπορεί να μας ξεπλύνει από αυτά τα αίματα; Σε ποιο νερό μπορούμε να καθαριστούμε; Ποιες τελετές εξιλαστήριες, ποιες ιερές τελετουργίες θα πρέπει να...

Γράφεται και λέγεται από πολλούς ότι ο όρος σχολαστική αναφέρεται στον ασαφή προσδιορισμό του φιλοσοφικού ή θεολογικού στοχασμού του Μεσαίωνα. Συνοψίζει τη νοοτροπία ενός πολιτισμού που βρίσκεται στα πρώτα του βήματα. Η σχολαστική είναι το αμφίσημο και τρεμάμενο φως της "χιλιόχρονης μεγάλης νύχτας"... έγινε συνώνυμο του παρωχημένου, του απλοϊκού, του στερημένου κάθε επιστημονικής αξίας. Τρομερή υπήρξε η κατάπληξη, όταν αυτός ο ψευδο-εκφυλισμένος Μεσαίωνας αποκάλυψε τους φιλοσοφικούς θησαυρούς του στα μάτια πλήθους μελετητών που παλεύουν σήμερα να τον απελευθερώσουν από τη...

Το κείμενο του Βάλτερ Μπένγιαμιν "Χαρακτήρας και πεπρωμένο" γράφτηκε το 1919. Εκατό χρόνια μετά κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις "τέλειος κύκλος". Πρόκειται για ένα φιλοσοφικό δοκίμιο που πραγματεύεται τα θέματα της ηθικής, της φύσης και του δικαίου και γι' αυτό πολλοί το συνδέουν με το δοκίμιό του "Για μια κριτική της βίας" το οποίο ασχολείται επίσης με το δίκαιο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τζιόρτζιο Αγκάμπεν αναφέρει το "Χαρακτήρας και πεπρωμένο" στο έργο του "Homo sacer" όπου ασχολείται με το δίκαιο και την εξέλιξή του απ΄τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι σήμερα. Ανήκει στ...

Το βιβλίο της Ζουανά καταδύεται στις αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων περί θανάτου, περί μετά θάνατον ζωής και ψυχής, σ' ένα εύρος αρκετών αιώνων ιστορίας και γραμματείας. Η εξέλιξη των ιδεών σχετικά με τον θάνατο, όπως αποτυπώνονται σε έργα λογοτεχνίας, ιστορίας, φιλοσοφίας και ρητορικής, δεν αποκαλύπτει μόνο το ανάγλυφο των τελετουργιών και των συνηθειών στο πέρασμα των εποχών, αλλά επίσης το πλέγμα αξιών και νοημάτων που γεννιούνται, αναπτύσσονται και πεθαίνουν γύρω από αυτό το κορυφαίο γεγονός: ζητήματα κοινωνικής τάξης και καταγωγής, κοινωνικού φαντασιακού, σχέσεων εξουσ...

Στο παρόν πόνημα επιχειρείται ερμηνεία και σε βάθος ανάλυση ορισμένων χωρίων του Πλάτωνα, στα οποία αποδόθηκε νόημα όχι μόνον διαφορετικό, αλλά πολλές φορές και εντελώς αντίθετο από εκείνο των υφισταμένων μεταφράσεων. Η σύλληψη και επιλογή του πραγματικού νοήματος από δυο αντίθετες εκδοχές, λόγω της αμφισημίας των λέξεων και των φράσεων στην αρχαία ελληνική γλώσσα, συνιστά ακριβώς τα λεγόμενα "άγραφα δόγματα" του Πλάτωνα. Η αποκάλυψη όμως του αληθινού νοήματος των λόγων του είναι έργο της διαλεκτικής, η οποία αποτελεί τη μόνη γνήσια φιλοσοφία. (...) Τα ερμηνευόμενα χωρία εμ...

Τι είναι η ποίηση; Συνειδητό δημιούργημα του ποιητή ή θεόσταλτη έμπνευση; Με αφετηρία αυτό το ερώτημα ο Σωκράτης στον πλατωνικό διάλογο Ίων αναπτύσσει τη θεωρία της θεϊκής έμπνευσης, προκειμένου να αποδείξει στον ομώνυμο ραψωδό ότι η επιδεξιότητά του στη ραψωδική τέχνη -και ιδιαίτερα στον Όμηρο- δεν είναι αποτέλεσμα επαγγελματικής τέχνης και επιστήμης αλλά οφείλεται σε θεϊκή δύναμη. Μια θεϊκή επίνευση καταλαμβάνει τους ποιητές και στη συνέχεια τους ραψωδούς ώστε να "βγαίνουν έξω από τον εαυτό τους" και να γίνονται τα ασυνείδητα φερέφωνα μιας ανώτερης δύναμης που τους καταλα...

Παραδίδουμε τη μετάφραση του Ζ' βιβλίου των "Μετά τα Φυσικά" του Αριστοτέλη, η οποία στηρίχθηκε στην έγκριτη έκδοση του Αριστοτελικού κειμένου από τον Άγγλο W. D. Ross. Θεωρούμε ως ιδιαιτέρως σημαντικό το βιβλίο Ζ' των "Μετά τα Φυσικά" του Σταγειρίτη φιλοσόφου, διότι πράγματι σε αυτό το βιβλίο ο φιλόσοφος καταλήγει στον ρηξικέλευθο ορισμό της ουσίας ως συνόλου της μορφής και της ύλης, άρα στην διατύπωση ότι το κάθε πρόσωπο ή πράγμα αποτελεί και μία ξεχωριστή ουσία. Με αυτόν τον τρόπο υπερβαίνεται η πλατωνική φιλοσοφία η οποία θεωρούσε ότι η ουσία ως ιδέα ευρίσκεται έξω από...

Στη σημερινή εποχή αυτό το έργο του Χιουμ -το οποίο γιατί όχι έχει και πολιτικές προεκτάσεις- είναι επίκαιρο. Επιβάλλεται ο κόσμος μας να στηριχθεί στη συμπάθεια από άκρου εις άκρον της γης. Επιβάλλεται ο κόσμος μας να ακτινοβολεί την ευχαρίστηση μέσα από την ωραία επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους και με την ευνομούμενη κοινωνία. Η σχέση του ανθρώπου με το κράτος είναι ηθική σχέση και αυτό το άνοιγμα της ηθικής που καταφέρνει ο Βρετανός φιλόσοφος είναι σπουδαίο επίτευγμα. Το κράτος που πείθει τον πολίτη είναι ηθικό, ο πολίτης που προσφέρει στο κράτος είναι ηθικός. Ο πολ...

Η σχέση του κάθε ανθρώπου με τον εαυτό του είναι αυτονόητα προσωπική. Συγχρόνως όμως η ίδια σχέση είναι και ανοιχτή, από την άποψη ότι θα πάρει τη μία ή την άλλη τροπή ανάλογα με την ενεργοποίηση της δυνατότητας να διακρίνουμε και να συγκεκριμενοποιήσουμε την κατεύθυνση της ουσίας μας, τον ορίζοντα της ιδιαιτερότητάς μας, τον τρόπο της συνάντησής μας με το(ν) άλλο, ο οποίος υπαγορεύεται από τη φύση μας. Μια τέτοια δυνατότητα (εν)υπάρχει σε εμάς, αποτελώντας την κίνηση που στοχεύει στην επίτευξη της επαφής μας με το βαθύτερο είναι μας, με τον αυθεντικότερο εαυτό μας, χωρίς τ...

Η σωφροσύνη ως ενάρετη συμπεριφορά προσφέρει στον άνθρωπο δυνατότητες υψηλής αυτογνωσίας και τον βοηθεί να αντιμετωπίζει κριτικά τα θέματα και να οδηγηθεί σε σωστές επιλογές. Η γνώση των ατόμων εξασφαλίζει την ευπραγία τους, ώστε να κατακτήσουν τελικά την ευδαιμονία τους στην ιδιωτική και κοινωνική ζωή (ευγνωσία - ευπραγία - ευδαιμονία). Σώφρον είναι το άτομο εκείνο το οποίο γνωρίζει όχι μόνον τον βαθμό των γνώσεών του, αλλά τις ηθικές και συμπεριφοριστικές δυνατότητές του. Μόνον σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να αναπτύσσει δράσεις ωφέλιμες προς το κοινωνικό σύνολο στο οποίο...

Την άνοιξη του 1929 στο ελβετικό χωριό Νταβός διεξήχθη ένα φιλοσοφικό συνέδριο που έμελλε να αφήσει το ιδιαίτερο αποτύπωμά του στην ιστορία και την εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης. Έφερνε αντιμέτωπους δύο κορυφαίους στοχαστές του προηγούμενου αιώνα: τον Ερνστ Κασσίρερ και τον Μάρτιν Χάιντεγκερ. Η αντιπαράθεσή τους αφορούσε εντέλει όχι μόνο δύο διαφορετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις του έργου του φιλοσόφου του καθαρού Λόγου Ιμάνουελ Καντ, οι οποίες προκύπτουν από δύο διαφορετικές σχολές σκέψης -τον νεοκαντιανισμό και τη φαινομενολογία, που σύντομα θα αποσυντίθεντο-, αλλά και...

Η συζήτηση περί προσώπου σημάδεψε τη σκέψη του 20ού αιώνα. Φιλόσοφοι, θεολόγοι, κοινωνιολόγοι, καλλιτέχνες, λογοτέχνες, πολιτικοί ενεπλάκησαν στη συζήτηση περί προσώπου, ενώ στη Γαλλία εμφανίστηκε ο όρος περσοναλισμός. Ξεχωριστή θέση μέσα σε όλη αυτή την προσωπολογία καταλαμβάνει το έργο του φιλοσόφου Νικολάι Μπερντιάγιεφ και το ανά χείρας βιβλίο. Στις σελίδες αυτού του δοκιμίου περσοναλιστικής φιλοσοφίας, όπως το αποκαλεί ο συγγραφέας, η σκέψη περί προσώπου αναπτύσσεται σε όλα τα δυνατά πεδία: θεολογία, ανθρωπολογία, φιλοσοφική οντολογία και γνωσιολογία, ηθική και κοιν...

Στο βιβλίο αυτό ο Πλούταρχος μας περιγράφει την παράδοξη ιστορία του Θεσπέσιου, ενός ανθρώπου που ενώ πέθανε, μετά από τρεις ημέρες η ψυχή του επέστρεψε και πάλι στο σώμα του και ξαναζωντάνεψε, προκειμένου να μας αποκαλύψει τις άγνωστες λειτουργίες της ψυχής μας και του αόρατου κόσμου. - Πού πηγαίνει ή ψυχή μας όταν πεθαίνουμε, αλλά και από πού έρχεται όταν γεννιόμαστε. - Τι είναι η Πομφόλυξ και πώς συνδέεται με την διαδικασία της αποδέσμευσης της ψυχής από το υλικό μας σώμα. - Τί είναι τα μορφογενετικά πεδία και πώς επηρεάζουν τις επανενσαρκώσεις μας. - Πώς επιτυγχάν...

Τα βιβλία της Xάνα Άρεντ έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες. Σε όλο τον κόσμο ενδιαφέρονται με πάθος για το έργο της, πληθαίνουν συνεχώς τα βιβλία, συνέδρια και άρθρα που επικεντρώνονται στις ιδέες της, συζητήσεις και αναφορές κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γιατί αυτή η έκρηξη ενδιαφέροντος για τη ζωή και το έργο της; Ο R. J. Bernstein θεωρεί ότι η διεισδυτική σκέψη της Χάνα Άρεντ μας βοηθά να σκεφθούμε και για τον ζόφο της εποχής μας και για τις πηγές φωτός που μπορούν να τον διαλύσουν. Στο βιβλίο αυτό διερευνά τα θέματα που την έχουν απασχολήσεις: για τ...