Πώς γράφεται το Σύνταγμα;

Συνταγματικός σχεδιασμός και διαβουλευτική δημοκρατία

Η συνταγματική νομοθέτηση δεν (πρέπει να) αποτελεί υπόθεση αποκλειστικά της πολιτικής τάξης. Στις σύγχρονες πλουραλιστικές δημοκρατίες είναι καίριας σημασίας η εμπλοκή των πολιτών στη διαδικασία παραγωγής του Συντάγματος. Αυτό δεν σημαίνει ωστόσο ότι οι θεσμοί λαϊκής συμμετοχής στη συνταγματική νομοθέτηση στερούνται δυσχερειών και κινδύνων, τόσο ως προς την ενδεχόμενη χειραγώγηση των πολιτών, με την εκδήλωση φαινομένων συνταγματικού λαϊκισμού, όσο και ως προς τη θέσπιση ρυθμίσεων που εμφανίζονται ελκυστικές, όμως ενδέχεται να αποδειχθούν προβληματικές. Η συνταγματική νομοθέτηση είναι μια εξαιρετικά σοβαρή υπόθεση. Για να οδηγήσει σε επιτυχές αποτέλεσμα απαιτείται η σύμπραξη της πολιτικής τάξης με την κοινωνία πολιτών και με την επιστημονική κοινότητα. Πρωτίστως, απαιτείται να αποσαφηνιστεί η διαδικασία, οι αρχές, η μέθοδος, τα στάδια και τα κριτήρια της συνταγματικής νομοθέτησης. Η ανεύρεση του βέλτιστου περιεχομένου του Συντάγματος δεν αποτελεί αμιγώς πολιτική ύλη, όπου αρκεί να αποσαφηνιστούν οι ουσιαστικοί και διαδικαστικοί φραγμοί της αναθεώρησης του Συντάγματος για να αποφασιστούν οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις. Αντίθετα, προϋποθέτει τη διαμόρφωση κανόνων και μεθοδολογικών εργαλείων που θα καθοδηγήσουν τον αναθεωρητικό νομοθέτη κατά τον σχεδιασμό του Συντάγματος. Επιπλέον, είναι κρίσιμο να διευρυνθεί ο κύκλος των εμπλεκόμενων στη συνταγματική νομοθέτηση, προσδιορίζοντας ωστόσο με σαφήνεια τις διαδικασίες και τον ρόλο κάθε δρώντος υποκειμένου.