Περί ανθρώπου και ηθικής

Επίλεκτα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας

Το βιβλίο αυτό, περί του ανθρώπου και της ηθικής, αποτελείται από αυστηρά επιλεγμένα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στο πρωτότυπο, μετάφρασή τους και σχολιασμό τους. Κριτήριο κύριο επιλογής υπήρξε η συμβολή του κειμένου στην παιδεία. Προτάσσεται Εισαγωγή, όπου συνοπτικά παρουσιάζονται: α) καίρια στοιχεία της ιδιοσυστασίας του ανθρώπου και η ουσία της ηθικής ως κορυφαίας ενέργειας της ελευθερίας του· β) ο βίος και τα έργα των ποιητών Ομήρου, Ησιόδου, Μιμνέρμου, Σιμωνίδου, Πινδάρου, Αισχύλου, Σοφοκλέους, Ευριπίδου και των φιλοσόφων Δημοκρίτου, Πλάτωνος, Αριστοτέλους. Στο Πρώτο Μέρος θέμα είναι ο άνθρωπος. Εξαίρεται η νοημοσύνη ως ιδίωμά του σωστικό για την ύπαρξή του· ανιστορείται ο αρχέγονος βίος του και η πρόβασή του προς τον πολιτισμό· μυθολογείται η μετάβαση από την εκδικητική αυτοδικία στη θεσπισμένη δικαιοσύνη· χαρακτηρίζεται η ευτυχία του εφήμερη, αλλά επισημαίνεται και το μερίδιό του σε θεϊκότητα· γεραίρεται η μεγαλουργία του αντίκρυ στη Φύση· ανυμνείται η υψηλοφροσύνη του, αντίρροπη στην τραγική μοίρα του. Στο Δεύτερο Μέρος θέμα είναι η σχέση της ηθικής με τον άνθρωπο. Τονίζεται η αξία της ηθικής και προβάλλονται σπουδαία αιτήματα ηθικής· εξαίρονται με τρόπο έμμεσο τα σύμφυτα με την οικογένεια συναισθήματα, αναλύεται η έννοια της αρετής, περιγράφεται η φιλία ως ηθικό αγαθό και παρουσιάζονται η φιλαυτία και άλλα ηθικά ελαττώματα· χαρακτηρίζεται η έφεση προς τη δικαιοσύνη ως ομοίωσις του ανθρώπου προς τον θεό και αναζητούνται οι διάφοροι τρόποι βίου του ανθρώπου και οι όροι της ευδαιμονίας του. (απόσπασμα από τον Πρόλογο του Ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Ι. Δεσποτόπουλου)