Γνώση και πράξη

Για τη σχέση θεωρητικού και πρακτικού λόγου στον Ιμμάνουελ Καντ

Είναι δυνατή μια αναγκαία σύνδεση της ηθικότητας με την ευδαιμονία; Μπορούμε να διανοηθούμε την ευτυχία και την ευημερία της ανθρωπότητας να στηρίζονται πάνω στην ηθικότητα; Ή μήπως η ανθρώπινη ευτυχία/ευημερία και η ανθρώπινη ηθικότητα ακολουθούν δύο διαφορετικές και μεταξύ τους ασύνδετες "λογικές"; Η πρώτη φαίνεται να ακολουθεί τις επιταγές μιας εργαλειακής ορθολογικότητας, ενώ η δεύτερη εκείνες ενός "ηθικού νόμου". Ταυτόχρονα, η καθημερινή μας εμπειρία συνηγορεί, μάλλον, υπέρ της ασυμβατότητάς τους. Αν, όμως, η σχέση ευτυχίας και ηθικότητας είναι ανταγωνιστική και οι ανθρώπινες δράσεις είναι αναπόδραστα συνδεδεμένες με την αναζήτηση της ευτυχίας, τότε μια ηθική πράξη μοιάζει να στερείται νοήματος. Σίγουρα, πάντως, στερείται μιας ρεαλιστικής προοπτικής. Η παρούσα εργασία εξετάζει τις προϋποθέσεις μιας τέτοιας σύνδεσης στο πλαίσιο της καντιανής φιλοσοφίας. Για την καντιανή φιλοσοφία, η προβληματική της σχέσης αυτών των δύο "λογικών" διατυπώνεται ως προβληματική της σχέσης θεωρητικού και πρακτικού Λόγου, ως πρόβλημα "ενότητας του Λόγου". Η εργασία επιχειρεί να κατανοήσει αυτό το πρόβλημα, στο επίπεδο της γνωσιοθεωρίας, ανασυγκροτώντας τον πρακτικό προσανατολισμό των καντιανών γνωσιοθεωρητικών διακρίσεων. Στο επίπεδο της ηθικής και της πολιτικής θεωρίας του Καντ, επιχειρεί να αναδείξει τη ριζική κριτική στην εργαλειακή ορθολογικότητα και την υπονόμευση της ορθολογικότητας του στρατηγικού πράττειν ως κατ' εξοχήν όρους συγκρότησης μιας θεωρίας της πράξης.