Το "Σύνταγμα" της Αθήνας, Σήμα αρχής

[...] Η πλατεία αυτή -η μεγαλύτερη της Αθήνας αλλά και της Ελλάδος [έκταση περίπου 4 εκταρίων] - παραμένει ωστόσο, παρ’ όλες τις επιμέρους αλλοιώσεις στο διάβα των χρόνων, ο κατ΄εξοχήν "μνημειακός τόπος" της νέας πόλεως, που αποτελεί εξ’ άλλου και κομβικό στοιχείο του σχεδιασμού της. Ιδιαίτερα συμβάλλει στην καθιέρωσή της ως τοποσήμου της πόλεως η επιλογή της θέσης της, στο μεταίχμιο παλαιάς και νέας πόλεως και σε άμεση διασύνδεση με τους μνημειακούς ελεύθερους χώρους της Αθήνας (Εθνικός Κήπος, Ζάππειον, Ολυμπιείον, Στάδιον). Είναι αξιοσημείωτον ότι εκτός από σποραδικές αναφορές της πλατείας συντάγματος σε πολεοδομικά μελετήματα αλλά και σε κείμενα της νεοελληνικής πεζογραφίας, ο χώρος αυτός δεν απετέλεσε μέχρι σήμερα αντικείμενο πιο επισταμένης έρευνας. Η συνολική θεώρηση του θέματος είναι έργον του μέλλοντος και θα πρέπει να περιλάβει εκτός από την ιστορία ιδρύσεως του δημοσίου αυτού χώρου, που θα διαπραγματευτούμε εδώ, πληθώρα άλλων πτυχών της εξελίξεώς του, όπως η τεκμηρίωση των περιμετρικών αρχιτεκτονημάτων που την περιέγραφαν άλλοτε αλλά και τώρα και η παρουσίαση των κατά καιρούς προτάσεων για ανάπλαση της αδομήτου επιφανείας του. Αλλά και ο τεχνικός και κοινωνικός εξοπλισμός του χώρου, η διακόσμησή του, ο φωτισμός του και η σήμανσή του, τα υπόγεια και επίγεια κυκλοφοριακά έργα σε συνδυασμό με τις λειτουργίες που εξυπηρέτησε η ίδια η πλατεία και την χρήση που εστέγασαν διαδοχικά τα κτίσματα που την περιβάλλουν, αποτελούν απαραίτητο αντικείμενο μελλοντικής μελέτης για την κατανόηση του ρόλου της στην κοινωνική ζωή της πόλεως. Η προκείμενη μελέτη δεν υπηρετεί τόσον ευρείς στόχους. Όπως το σημαίνει και ο τίτλος της περιορίζεται σε ένα καίριο θέμα. Θεωρεί το «Σύνταγμα», τον εστιακό αυτό χώρο της νέας Αθήνας σαν 'σήμα αρχής": "σήμα", δηλαδή ορατό σημάδι στον χώρο της πόλεως, αλλά και "σήμα", δηλαδή ιδεατό σημαίνον στην ζωή της. "Σήμα" που σηματοδοτεί "αρχή", την "αρχή" στην διττή της σημασία: ως πολεοδομικό έναυσμα και ως παρουσία της εξουσίας, σύμβολο ενός εθνικού συμβολαίου [...]