Ιδού ο άνθρωπος

"Ο σατυριστής, ποιητής ή πεζογράφος, είναι ο ηθικός εισαγγελεύς της κοινωνίας του" - με αυτά τα λόγια αυτοπροσδιορίζεται στην εφημερίδα του Αργοστολίου "Εμπρός" ο Ανδρέας Λασκαράτος, ο συγγραφέας που χάρη στο ανυπόταχτο πνεύμα και την αυστηρή του κριτική προς τα κακώς κείμενα στην Κεφαλονιά του 19ου αιώνα, βρέθηκε επανειλημμένα στο στόχαστρο της τοπικής του κοινωνίας και του κλήρου. Στο έργο "Ιδού ο Άνθρωπος" (1874) ο Λασκαράτος με θαυμαστή οξυδέρκεια, πείρα ζωής και τη γοητευτική αμεσότητα που προσδίδει το επτανησιακό ιδίωμα, ξεκλειδώνει τα μυστικά της ανθρώπινης φύσης και ζωντανεύει ανθρώπινους τύπους αναγνωρίσιμους ακόμα και σήμερα, δημιουργώντας ένα "μωσαϊκό της ανθρώπινης ψυχής", την οποία ο ίδιος παρομοιάζει με καλειδοσκόπιο. Οι "χαρακτήρες" του, επιλεγμένοι με κριτήριο άλλοτε τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους (ο φιλόνικος, ο αδιάκριτος, ο άγνωμος, ο αντιρρητικός, ο παινεσιάρης, ο μεμψίμοιρος, ο φιλάργυρος, ο ασυνείδητος κλπ.) και άλλοτε την ιδιότητά τους ως μελών της κοινωνίας (η υπηρέτρια, ο καλόγηρος, ο υποψήφιος βουλευτής) παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας με όλες τις αρετές και τα ελαττώματά τους, καλώντας μας να αναγνωρίσουμε ανάμεσά τους και να κρίνουμε με ειλικρίνεια τον ίδιο μας τον εαυτό.