Η γαλλική επανάσταση και η νοτιοανατολική Ευρώπη

[...] Για να κατανοηθούν και να εκτιμηθούν στις πραγματικές τους διαστάσεις τα προβλήματα της πολιτικής πράξης και της πολιτικής ηθικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη η ανάλυση οφείλει να αναχθεί στις απαρχές της νεωτερικότητας και στις στρεβλώσεις της διαδρομής των νεωτερικών ιδεών κατά τον δέκατο ένατο και τον πρώιμο εικοστό αιώνα. Η μελέτη αυτή αποβλέπει ακριβώς να εικονογραφήσει τους τρόπους της εισαγωγής της νεωτερικότητας στην πολιτική σκέψη των λαών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο συγγραφέας διακατέχεται από ένα παράδοξο συναίσθημα γράφοντας ακριβώς δύο αιώνες αργότερα για μια εποχή, η οποία για τους συνειδητούς φορείς της ιστορικής πράξης που πρωταγωνιστούν σ' αυτήν, εμφανίζεται ως εποχή ελπίδων και προσδοκιών για να εγκαινιάσει συλλογικές διαδρομές που απολήγουν με πολλές παλινδρομήσεις και εκτροχιασμούς στην απόγνωση του τέλους του εικοστού αιώνα. Η ιστορική ανάλυση δεν διαθέτει συνταγές για τη θεραπεία των δεινών της πολιτικής. Η καθαρότερη, ωστόσο, επίγνωση του χαρακτήρα και των συντελεστών του ιστορικού γίγνεσθαι, πέρα από τις μυθοπλασίες και τις αυταπάτες που αποβλέπουν να κολακεύσουν την αυταρέσκεια των κοινωνιών και συχνά, δυστυχώς, και να εξάψουν τα πολιτικά πάθη, ίσως να προσφέρει ένα ασφαλέστερο κρηπίδωμα στην πολιτική φρόνηση και στη συναίσθηση της πολιτικής ευθύνης, απαραίτητες προϋποθέσεις της μετά λόγου γνώσεως πολιτικής κρίσης.