Ο Τολστόι

Λέοντας -με κεφαλαία- έγραφε το όνομα του Τολστόι ο σύγχρονός του επιφανής κριτικός Βλαδίμηρος Στάσωρ, υποδηλώνοντας το έκτακτο μέγεθος του ανθρώπου και του συγγραφέα, που ο τόνος του, η ίδια η εμφάνισή του, η ασυνήθιστη πνευματική του ρώμη ξυπνούσαν συνειρμούς με στοιχεία της φύσης. Στο βιβλίο, με μυθιστορηματικό, αλλά βασισμένο σε τεκμήρια ντοκουμέντων, ψυχογράφημα αυτού του εξαιρετικού πνευματικού φαινομένου, διερευνάται ο ασίγαστος μέχρι τέλους αγώνας, αυτογνωσίας, η οδυνηρή πορεία από την αλαζονεία και τα πάθη της νιότης στην αυτοπαιδευτική μανία τελειοποίησης, που εισχωρεί στον ιδιωτικό βίο του Τολστόι, στη δημιουργία του, στην κοινωνική του στάση και δράση. Μονίμως ανικανοποίητος με τον εαυτό του, σε αναζήτηση νέων μορφών ζωής και τέχνης. Στο λογοτεχνικό έργο του συνεχώς, αλλάζει θέματα και μορφές. Στο πεδίο του κοινωνικού στοχασμού οικοδομεί αυτό που συνήθως παρουσιάζεται ως "θρησκεία" του, όπως θεωρούσε και ο ίδιος έχοντας υπόψη ως κεντρικό του άξονα την ιδέα μιας νέας θρησκείας που να αντιστοιχεί στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας, "θρησκεία χριστιανική απαλλαγμένη από την πίστη και τα μυστήρια".