Ο Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949

Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε μια εξαιρετικά τραυματική στιγμή της ελληνικής ιστορίας του 20ού αιώνα. Οδυνηρός επίλογος σφράγισε την κοινωνική ανάταση, την οποία είχε εκφράσει το πολύμορφο αντιστασιακό κίνημα την περίοδο της Κατοχής. Ήταν ένας ολοκληρωτικός πόλεμος, "ένα δόκανο από το οποίο κανένας δεν μπορούσε να ξεφύγει", παρόλο που όλοι σχεδόν δήλωναν ότι θα επιθυμούσαν την απεμπλοκή. Η δημοκρατική ρήξη της Μεταπολίτευσης το 1974 σηματοδότησε το θεσμικό τέλος του Εμφυλίου, το οποίο όμως, για να κατοχυρωθεί συμβολικά, χρειάστηκε να περάσουν άλλα 15 χρόνια, έως τον νόμο για την άρση των συνεπειών του, το 1989, και αφού προηγουμένως είχε μεσολαβήσει, το 1982, η αναγνώριση της ΕΑΜικής αντίστασης. Δεν είναι επομένως ανεξήγητη η σιωπή που για αρκετές δεκαετίες κάλυπτε τη σημαντική αυτή περίοδο της σύγχρονης ιστορίας, παρά τα έντονα ίχνη της συλλογικής μνήμης. Το ερμηνευτικό σχήμα που διατρέχει τον παρόντα τόμο θεωρεί ότι, όπως όλα τα μείζονα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα, ο Εμφύλιος Πόλεμος δεν επιδέχεται μονοδιάστατες απαντήσεις, ούτε αποτελούσε την αναπόδραστη κορύφωση μιας ενιαίας διαδικασίας, η οποία ξεκίνησε με τις πρώτες εμφύλιες συγκρούσεις που εκδηλώθηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Αντίθετα, η διολίσθηση προς τον Εμφύλιο Πόλεμο, η σφοδρότητα της σύγκρουσης αλλά και η τρίχρονη διάρκειά της αποτέλεσαν τη συνισταμένη πολλών και διαφορετικών διαδικασιών -κοινωνικών, πολιτικών αλλά και διεθνών. Περιέχονται τα κείμενα: 1. Τα προλεγόμενα του Εμφυλίου - Ηλίας Νικολακόπουλος, "Το μετέωρο βήμα προς την ομαλότητα: Φεβρουάριος 1945-Μάρτιος 1946" - Ηλίας Νικολακόπουλος, "Διολισθαίνοντας προς τον Εμφύλιο: Απρίλιος 1946-Αύγουστος 1946" 2. Ακήρυκτος Εμφύλιος πόλεμος - Θανάσης Σφήκας, "Βολιδοσκοπώντας τον αντίπαλο: Σεπτέμβριος 1946-Φεβρουάριος 1947" - Ιάκωβος Μιχαηλίδης, "Εύθραυστες ισορροπίες: οι ελληνογιουγκοσλαβικές σχέσεις 1944-1946" - Θανάσης Σφήκας, "Para bellum - Ο Εμφύλιος γενικεύεται: Μάρτιος-Σεπτέμβριος 1947" - Γιώργος Σταθάκης, "Η οικονομία του Εμφυλίου Πολέμου" 3. Ολοκληρωτικός πόλεμος - Ιωάννα Παπαθανασίου, "Ο δρόμος της μη επιστροφής: το τετράμηνο Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1947" - Πολυμέρης Βόγλης, "Μάχες χωρίς νικητή: το κρίσιμο 1948" - Ιάκωβος Μιχαηλίδης, "Αποχαιρετσιμός στα όπλα: η ρήξη Τίτο-Στάλιν και ο ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος" - Πολυμέρης Βόγλης, "Η τελική αναμέτρηση: άνοιξη-καλοκαίρι 1949" 4. Στο περιθώριο της ένοπλης αναμέτρησης - Πολυμέρης Βόγλης, "Ο Εμφύλιος των αμάχων" - Λιάνα Θεοδωράτου, "Ποίηση: 'Στο όνειρο πάντα ο Εμφύλιος'" Φωτογραφικό παράρτημα Βιβλιογραφία