Ωσάν χαράς ιδέα

Η ποιητική γραμματική του Ανδρέα Κάλβου

Με αφετηρία την έννοια "γραμματική της ποίησης", που εισήγαγε ο Roman Jakobson, αλλά και την παλαιά εκείνη οξυδερκή παρατήρηση του Παλαμά ότι ο Κάλβος με "τα περί την γλώσσαν ολισθήματά" του "υπερπηδά την γραμματικής και λησμονεί το συντακτικόν", εξετάζονται ορισμένες ιδιόρρυθμες εκφορές του ποιητικού λόγου των Ωδών. Οι επιλογές και οι διατυπώσεις αυτές, που κλιμακώνονται από την απλή ανατροπή της ομαλής συντακτικής σειράς των όρων μιας φράσης ή πρότασης έως την πρόδηλη αντιγραμματικότητα, αποτελούν με τη συχνότητα της εμφάνισής τους χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποιητικής γραμματικής του Κάλβου. Ειδικότερα γίνεται λόγος για την επίταξη του επιθετικού προσδιορισμού, την αντιστρόφως ανάλογη πρόταξη του ετερόπτωτου προσδιορισμού σε γενική, το υπερβατό σχήμα, αλλά και τον πανταχού σχεδόν παρόντα διασκελισμό και την ιδιάζουσα χρήση της στίξης. Οι δομές αυτές εξετάζονται όχι ιστορικά, από την άποψη δηλαδή της προέλευσής τους, αλλά συγχρονικά και σε σχέση με τον αναγνώστη. Από την άποψη αυτή, η μελέτη τοποθετείται στο πλαίσιο της γενικότερης θεωρίας της πρόσληψης και της αναγνωστικής ανταπόκρισης. Στόχος είναι η ερμηνευτική διαδικασία και, τελικά, η απόλαυση της πολυσημίας του καλβικού ποιητικού λόγου.