Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Κριτικές θεατρικών παραστάσεων, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στο "Αθηνόραμα", στο περιοδικό "Κελαινώ" του Λογοτεχνικού Ομίλου "Ζαλώνη - 'ξάστερον" και στο Διαδίκτυο, την περίοδο 2010 - 2015. "Απόψε αυτοσχεδιάζουμε" Luigi Pirandello Πρόλογος Μάνου Χατζιδάκι, 1962 Η παράσταση δεν είναι φώτα, δεν είναι σκηνικό· είναι οι άνθρωποι: εσείς κι εγώ. Είναι οι γυναίκες που μας ρωτούν είν' τα παιδιά που μας κοιτούν. Έτσι που εσείς -καθώς κι εγώ- αφήνουμε την ώρα να πηγαίνει μόνη της. Η παράσταση δεν είναι φώτα, δεν είναι σκηνικό· είναι οι άνθρωποι: εσείς κι εγώ είναι η αδι...

Η πολλαπλή κρίση, όχι μόνο οικονομική, που περνούν οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου θα γίνει κάποτε αντικείμενο μελέτης των ιστορικών. Θα μας πουν τι και ποιοι έφταιξαν. Ωστόσο, εμείς βιώνουμε σήμερα την κρίση ως παροντικό γεγονός σε εξέλιξη και όχι ως τετελεσμένο ιστορικό συμβάν. Ο μόνος τρόπος, λοιπόν, για να "την πούμε" και για να σταθούμε απέναντι στο λόγο της, είναι να τη συλλαβίσουμε θεατρικά. Δεν φτάνει, όμως, να την αφηγηθούμε. Πρέπει και να τη σκηνοθετήσουμε! Να την "παραστήσουμε", δηλαδή, σε μια σκηνή, θεατρικά. Επειδή αυτό που λένε "έξοδο από την κρίση" ή "φως στ...

Δραματουργικές περιπλανήσεις εν χώρω και εν χρόνω. Από τον Lessing στον Camus, από τον Βερναρδάκη στον Στάικο, από τον Σουρή στον Μποστ. Από τα χθεσινά δεδομένα του δράματος στις σημερινές διανοίξεις του θεατρικού φαινομένου.

Στην αθηναϊκή, πίσω απ' την οδό Αθηνάς, Πλατεία Θεάτρου, με οδήγησε κυριολεκτικά και μεταφορικά, ο ηθοποιός Δήμος Σταρένιος που ήταν ένας, ο ένας, θείος μου. Γεννημένος στην Ομόνοια, έκανα μαζί του τα πρώτα 6ήματα μέχρι την πλατεία εκείνη, συγχρόνως δε μέχρι τις πλατείες των θεάτρων, τις πρόβες τους, τα καμαρίνια, καμιά φορά και τις τουρνέ τους. Πλατεία Θεάτρου, λοιπόν. Γοητευμένος από τα φώτα της και με τα χρόνια φανατικός των μυστικών της, άρχισα από το 1976 να καταγράφω τις όποιες εντυπώσεις μου με τη μορφή της θεατρικής κριτικής. 'Ετσι, εκτεθειμένος πια, στη μέση της π...

Όταν έπιασα για πρώτη φορά στα χέρια μου αυτό το κείμενο του Βαλέρ Νοβαρινά ήξερα ότι επρόκειτο για έναν "παράξενο" θεατρικό συγγραφέα, έναν "βαθύ" και "δύσκολο" στοχαστή, έναν σημαντικό άνθρωπο του πνεύματος. Τα κείμενά του μοιάζανε αλλού κατανοητά, αλλού ακατανόητα· πάνω απ' όλα όμως δυσκολομετάφραστα - ή μάλλον, για να λέμε την αλήθεια, μη μεταφράσιμα. Αλλά όπως κάθε φορά που διαβάζουμε ένα κείμενο δεν στεκόμαστε πάντα πολύ στις δυσκολίες και επικοινωνούμε με ό,τι μας είναι πιο γνώριμο και πιο συγγενικό, έτσι και τώρα, στις πρώτες μου "συναντήσεις" με τον Νοβαρινά, κατάλ...

Το έργο του Dario Fo και της Franca Rame "Venticinque monologhi per una donna" περιλαμβάνει πέντε κύκλους κειμένων γραμμένων με τέσσερα χέρια, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Fo στην εισαγωγή του, προσθέτοντας ότι πολλά από αυτά τα κείμενα δεν έχουν δημοσιευθεί ούτε παιχτεί στη σκηνή. Κλείνοντας την εισαγωγή αυτή, ο ίδιος κάνει ένα χαριτωμένο υπαινιγμό για τη γυναίκα, συνεργάτιδα και σύζυγό του, που σήκωσε το κύριο βάρος των μονολόγων, αναφέροντας την παρακάτω ρήση του Γάλλου κωμωδιογράφου Φεϋντώ: όταν γράφεις κείμενα για άνδρες ηθοποιούς, η γυναικεία αναπαράσταση είναι μια...

Οι "Μεταμορφώσεις και ανανεώσεις της ευρωπαϊκής δραματουργίας" επικεντρώνονται στην πορεία του δράματος από τον 18ο αιώνα μέχρι τις ημέρες μας, και με οδηγό τη θεωρία του θεάτρου παρακολουθούν την εξέλιξη της θεατρικής γραφής, το περιβάλλον -κοινωνικό, ιστορικό, φιλοσοφικό- μέσα στο οποίο γράφονται και παίζονται τα έργα, τους προβληματισμούς που γεννιούνται σε πρακτικούς και θεωρητικούς και τις προσεγγίσεις-απαντήσεις που αυτοί επιχειρούν να δώσουν. Από τον Diderot στον Pirandello, από τους Ibsen, Strindberg, Tchekhov στον Beckett, από τον Bond ή τον Pinter στην Kane και απ...

Μετά την έκδοση των θεατρικών κριτικών του Τάσου Λιγνάδη σε ελληνόφωνες παραστάσεις αρχαίου δράματος (Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 2013), ακολουθεί ο τόμος με την κριτική επισκόπηση των παραστάσεων έργων της νεοελληνικής δραματουργίας και γραμματείας, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από το 1975 έως το 1989, διάστημα κατά το οποίο ο Τάσος Λιγνάδης υπηρέτησε συστηματικά και από μόνιμες εβδομαδιαίες στήλες την κριτική θεάτρου (στις εφημερίδες Εσπερινή, Μεσημβρινή. Καθημερινή και τα περιοδικά Επίκαιρα, Ένα). Στον τόμο συγκεντρώνονται 171 κριτικά κείμενα, που καλύπτουν ένα πανόρα...

Το βιβλίο αυτό περιέχει 39 κριτικές προσεγγίσεις συγχρόνων θεατρικών παραστάσεων, στις οποίες επιχειρείται εμβάθυνση στο ύφος, στη μιμητική και στα συναισθήματα του σκηνοθέτη, των ηθοποιών, αλλά και των λοιπών ισότιμων συνεργατών τους. Ο έξωθεν σχολιασμός συντελεί στη βελτίωση των θεατρικών δρώμενων, ιδιαίτερα όταν δεν προέρχονται από ανθρώπους, που χαρακτηρίζονται από ατομικές μειονεξίες και εμπαθή χαρακτήρα. Η κριτική οφείλει να διατηρεί αισθητική αυθυπαρξία και να κινείται, όχι αντίρροπα, αλλά παράλληλα με τα μέλη του θεατρικού γίγνεσθαι. Ο Κ.Γ. Βασιλείου κρίνει τι...

[...] Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στην παρούσα δίτομη έκδοση είναι πράγματι προϊόντα του πνεύματος ενός σημαντικού λογίου του 19ου αιώνα, και, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός τους ανέρχεται στα εβδομήντα τρία (σαράντα πέντε στον Α' τόμο και είκοσι οκτώ στον Β'), αποτελούν μέρος μόνον του όλου· πρόκειται δηλαδή για τα κριτικά μόνον κείμενα του Αγγέλου Βλάχου, τα οποία όμως, για λόγους ανεξαρτήτους της θελήσεώς μας, όπως θα δούμε παρακάτω, εκδίδονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία βεβαίως, όχι όμως στο σύνολό τους. Θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπ' όψιν μας ότι ο συγγραφέας τ...

Το έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη συνιστά όχι μόνο το αντιπροσωπευτικότερο κομμάτι αλλά και συμπύκνωση ολόκληρου του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου μας, τόσο σε επίπεδο θεματικής όσο και σε επίπεδο μορφής. Ξαναδιαβάζοντας το σύνολο του έργου του, τουλάχιστον αυτό που έχει εκδοθεί, συναντά κανείς όχι μόνο την αφομοίωση όλου του νεοελληνικού θεάτρου που προηγήθηκε του δικού του έργου αλλά και στοιχεία που επαναδιαπραγματεύθηκαν, με τον δικό τους δημιουργικό τρόπο, πολλοί νεότεροι συγγραφείς μας. Ο Καμπανέλλης, άλλωστε, εγκαθίδρυσε από πολύ νωρίς έναν γόνιμο διάλογο όχι μόνον με...

[...] Τα κείμενα αυτά, όλα τους γραμμένα μετά την εξουθενωτική ηθική και ιδεολογική δοκιμασία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, δεν είναι μόνο χρονικά θεατρικής γραφής και θεατρικής πράξης, δεν φανερώνουν μόνο τα θεατρικά ενδιαφέροντα των Ελλήνων τα τελευταία σαράντα χρόνια αλλά υπαινίσσονται και τις αγωνίες της συνείδησης του Χουρμούζιου που εστάθηκε μόνο εμπρός σ' αυτούς τους συγγραφείς, -εκτός από τους αρχαίους τραγικούς και τον Σαίξπηρ, -και θέλησε να διερμηνεύσει αυτά μόνο τα έργα. (από το επιλογικό σημείωμα του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου, 1986)

"Η κριτική στις ημέρες μας είναι συνήθως βαρετή, αποξεραμένη και πομπώδης. Όχι η κριτική του Kott όμως. Είναι εντυπωσιακή, χυμώδης, χωρίς στόμφο, όλο χρώμα. Ακόμα και αυτοί που θεωρούν λίγο τρελό τον Jan θα παραδεχτούν ότι δεν υπάρχει μεθοδολογία στην τρέλα του... Πολλές φορές διαφωνεί κανείς με την κρίση του, αλλά ακόμα και όταν έχω εγώ δίκιο (εάν έχω) κι αυτός άδικο, και πάλι βρίσκω πως αξίζει να τον διαβάσω, πως αξίζει τόσο, σαν να είχα εγώ άδικο και να μου διόρθωνε κείνος τα λάθη μου..."

Το βιβλίο τούτο, που μ' έχει απασχολήσει ως πρώτη ύλη όσο σχεδόν ένα έργο ζωής, ξεκίνησε χωρίς σχέδιο και χωρίς ξεκάθαρο στόχο. Χρόνια και χρόνια μελετώντας το θέατρο ή γράφοντας δραματικά έργα, όπως και στα μαθήματα μου Δραματολογίας στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, προπάντων όμως όταν τελείωνα την παράδοση κι έβγαινα από την τάξη τύχαινε να ρίξω στο χαρτί σημειώσεις. Κάποτε τις φύλαγα, άλλοτε τις έχανα. Περιττό να πω ότι οι χαμένες μου φαίνονται σήμερα οι πιο καλές -μόνο και μόνο γιατί είναι χαμένες. Πολλές φορές στο μεταξύ, είπα να συγκεντρώσω όσες απόμεναν, να τ...

Το 1970 εκδίδεται το δοκίμιο "Αφιέρωμα στην τραγική μούσα". Πρόκειται για ένα έργο που είχε απασχολήσει τον Τερζάκη "όσο σχεδόν ένα έργο ζωής", αλλά δεν θα ολοκληρωνόταν ποτέ αν δεν του το παράγγελνε ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, πιέζοντάς τον να συγκεντρώσει το υλικό από τα μαθήματα δραματολογίας του στο Εθνικό Θέατρο. Πρόκειται για ένα βιβλίο-σταθμό για τις θεατρικές σπουδές στην Ελλάδα, δεδομένου ότι έως τότε ήταν λιγοστά τα κείμενα που ασχολούνταν συνολικά με την ουσία της έννοιας του τραγικού (τα κείμενα του Χουρμούζιου, ήδη από το 1936, ανήκουν στις λαμπρές εξαιρέσεις),...

Με εργαλεία της θεατρολογίας και της ανθρωπολογίας του θεάτρου και σε συνεχή διάλογο με τον Φρόυντ, ο Γιάγκος Ανδρεάδης πραγματοποιεί μια διαδρομή όπου το χτες και το σήμερα συνυπάρχουν κάθε στιγμή, αφού το θέατρο ζωντανεύει χάρη στους ίσκιους που γίνονται ρόλοι για να φωτίσουν παρελθόν, παρόν και μέλλον. Από τον Αισχύλο στον Μπρεχτ. Μια διαδρομή που ξεκίνησε από τον αρχαίο Θέσπη, τον πρώτο ηθοποιό, και συνεχίζεται ακόμη, χωρίς κανείς να μας εγγυάται το πώς και το για πόσο. Το βιβλίο στα δύο του μέρη παρακολουθεί αυτή τη συναρπαστική διαδρομή μέσα από: - Τον Αισχύλο,...

Το αρχαίο ελληνικό δράμα αποτελεί πάγια πηγή έμπνευσης νεότερων δημιουργών που συχνά ανατρέχουν, συμπληρωματικά, σε παράπλευρες μυθολογικές πηγές των θεμάτων τους. Τα σύγχρονα δράματα, με άμεση ή έμμεση αναφορά σε έργα της αρχαιοελληνικής δραματικής ποίησης, ανασκευάζουν τον δραματικό μύθο ή χρησιμοποιούν μυθολογικές παραλλαγές του προκειμένου να ικανοποιήσουν τις πολιτικό-κοινωνικές απαιτήσεις της εποχής τους. Συχνά αυτό γίνεται σε βαθμό ανατρεπτικό του έργου αναφοράς οδηγώντας σε παρερμηνείες ή παραναγνώσεις του. Το ίδιο συμβαίνει άλλωστε και σε σκηνικές εκφωνήσεις που στ...

Το βιβλίο αυτό περιέχει θεατρολογικά σχόλια για 69 παραγωγές του Αμφι-Θεάτρου (1975-2004), που αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο από τις, συνολικά, περίπου 200 σκηνοθεσίες μου. Οι 69 αυτές παραγωγές καλύπτουν ευρύ φάσμα: αρχαίοι Έλληνες τραγικοί και αττική κωμωδία, Σαίξπηρ, Λόπε ντε Βέγκα, Μολιέρος, Τσικαμάτσου, Γκαίτε, Σίλλερ, Μπύχνερ, Λόρδος Βύρων, Στρίντμπεργκ, Ο'Νηλ, Πιραντέλλο, Μπρεχτ, νεότεροι, πολλά παλαιά νεοελληνικά κείμενα και από τους Έλληνες δραματουργούς του 20ού αιώνα: ο Άγγελος Τερζάκης και ο Ιάκωβος Καμπανέλλης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι από τις παραγωγές αυτές:...

Το "Ανθολόγιο θεατρικών μονολόγων, ξένοι συγγραφείς", επιχειρεί να παρουσιάσει τη διαδρομή του θεάτρου από το ρωμαϊκό μέχρι το ευρωπαϊκό και αμερικάνικο του εικοστού αιώνα. Απευθύνεται ως "θεατρικός χάρτης" στο ευρύ κοινό αλλά και ως "πρακτικό βοήθημα" στους σπουδαστές και μετόχους της δραματικής τέχνης. Υπηρετώντας αυτόν το στόχο εντάχθηκαν κατά χρονολογική σειρά εισαγωγές στα ιστορικά και καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά των αναφερόμενων περιόδων. Ακουλουθεί βιογραφικό σημείωμα των συγγραφέων από τα έργα των οποίων επιλέχθηκαν οι μονόλογοι. Σε αυτά τα βιογραφικά σημειώματα κ...