Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο 3ος τόμος του μνημειώδους έργου του M. Weber "Οικονομία και κοινωνία" περιλαμβάνει το κείμενο Κοινωνιολογία της θρησκείας. Θρησκευτικές κοινότητες. Εδώ ο Weber συνοψίζει τις πολυετείς έρευνές του για τους φορείς και τη δυναμική των παγκόσμιων θρησκειών, ανατρέχοντας διαρκώς σε διαφορετικούς κοινωνικούς σχηματισμούς και σε ιστορικό βάθος αιώνων. Με μεθοδική πληρότητα αναλύονται οι γενετικές συνθήκες του θρησκευτικού φαινομένου και οι διάφοροι φορείς του στο πλαίσιο της παγκόσμιας ιστορίας (μάγοι, ιερείς, προφήτες, πιστοί, ποιμάντορες), ενώ ιδιαίτερο βάρος τίθεται στο συσχε...

Γιατί συγχέουμε πολλές φορές τις λέξεις θρησκεία, συμβολικό, ιερό, ομολογία, πνευματικό, πίστη; Πώς αναγνωρίζεται το θρησκευτικό και πού τίθεται το όριο - πράξη με κρίσιμα κοινωνικά, οικονομικά και εθνικά αποτελέσματα; Για παράδειγμα, το τουρμπάνι των σιχ είναι θρησκευτικό σύμβολο ή λαογραφικό χαρακτηριστικό; Ποιου είδους ένωση μπορεί να αξιώσει την αναγνώριση της ως λατρευτικής και μη αιρετικής, με όλα τα συνεπακόλουθα προνόμια; Λέξη πρόσφορη για πληθωριστική χρήση, ετυμολογικό σταυροδρόμι μεταξύ μιας έννοιας περισυλλογής - "επάνοδος σε ένα παρελθόν" -, και μιας έννοιας σ...

"Παίγνια εξουσίας" είναι ο πλέον κατάλληλος τίτλος για να περιγράψει κάποιος τον τρόπο που γράφεται η ανθρώπινη ιστορία. Πρόκειται για μια διαλεκτική μεταξύ του "Εγώ" ή του "Εμείς" με το εσύ ή το εσείς που δεν επιδιώκεται η σύνθεση αλλά η πλήρη κυριαρχία του ενός. Ό,τι ακριβώς συμβαίνει και στο γήπεδο. Και οι τρεις περιπτώσεις από την άποψη της έκβασης, η νίκη, η ισοπαλία, η ήττα, εκφράζουν μόνο μια προσωρινή ανάπαυλα και πότε μια οριστική κατάληξη του αγώνα. Σ' αυτό το παιχνίδι μετέχουν πρόσωπα, ομάδες, θεσμοί, κοινωνίες, λαοί και θρησκείες. Οι κανόνες του παιχνιδιού άλλοτ...

Η Τήνος είναι γνωστή για το Ορθόδοξο προσκύνημα της εικόνας της Παναγίας και αποδεκτή στο συλλογικό ασυνείδητο των Ελλήνων πολιτών ως "ιερό νησί". Η συνύπαρξη Ορθοδόξων και Καθολικών είναι εντελώς άγνωστη σε μέρος του πληθυσμού, αδιάφορη ή και προβληματική για ορισμένους. Με στόχο την άρση αυτών των παγιωμένων στάσεων και των προκαταλήψεων, στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η ιστορική πορεία της Καθολικής κοινότητας καθώς και η κοινωνία των πολιτών του Καθολικού δόγματος ενώ κάθε γραμμή, κάθε στοιχείο που παρουσιάζει την ταυτότητα της Καθολικής κοινότητας οδηγεί και στην κατανό...

Η εισαγωγή αυτή στις κλασικές προσεγγίσεις της κοινωνιολογίας των θρησκειών φιλοδοξεί να αφυπνίσει το ενδιαφέρον για διαρκή θεωρητική ανασυγκρότηση που οφείλει να χαρακτηρίζει μια ζωντανή κοινωνική επιστήμη. Οι "ιδρυτές πατέρες" για τους οποίους γίνεται λόγος εδώ ήταν φορείς του οράματος για μια ενοποιημένη επιστήμη, η ανάπτυξη της οποίας αποτυπώθηκε στο μαχητικό κίνημα για τον εξορθολογισμό και την απομυθοποίηση του κόσμου. Οι περισσότεροι από αυτούς εστίασαν στο γεγονός ότι η θρησκεία απώλεσε μέρος της επιρροής της στις νεότερες κοινωνίες. Σήμερα, ερχόμαστε να υπογραμμίσ...

Στην περίπτωση της "Κριτικής θεωρίας" συμβαίνει κάτι διαφορετικό από ό,τι συνέβαινε με κάθε προηγούμενη προσπάθεια κριτικής αντιμετώπισης της θρησκείας. Εδώ δεν πρόκειται απλά και μόνο για κριτική που στρέφεται εναντίον της θρησκείας ως κοινωνικού φαινομένου, εξαιτίας της αρνητικής συμβολής της στα κοινωνικά πράγματα. Πρόκειται για κριτική της κοινωνίας που αφορμάται τόσο από τη διαπίστωση για τον καταστροφικό ρόλο των θρησκευτικών υποκατάστατων, όσο και από τη θετική πλέον παρέμβαση της θρησκείας. Η κριτική για τη θρησκεία συνοδεύεται από κριτική για την κοινωνία. Αυτό το...

Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να διεξαγάγει μια έρευνα "αρχών" ξεκινώντας από το πως και το γιατί της κοινωνιολογικής σκέψης σχετικά με τη θρησκεία. Ο καλύτερος οδηγός γι' αυτό θεωρήσαμε ότι είναι ο Marcel Mauss, ένας από τους λιγότερο γνωστούς κλασικούς κοινωνιολόγους, το έργο του οποίου έθεσε και θέτει θεμελιώδη ζητήματα σχετικά με το θρησκευτικό φαινόμενο. Το διπλό ερώτημα που μπορεί να τεθεί άμεσα είναι που οφείλεται η επιστροφή στη μελέτη των κλασικών και γιατί ειδικότερα στη μελέτη του Mauss. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)

Όταν η θρησκεία επιβάλλεται στο κράτος, τότε έχουμε θεοκρατία, όπως σήμερα συμβαίνει στα ισλαμιστικά καθεστώτα και όχι μόνον. Η δημοκρατία καταλύεται κάθε φορά που σε μία χώρα δρουν δυο παράλληλες εξουσίες, η θρησκευτική με την πολιτική αρχή. Η θεοκρατία είναι εχθρός της δημοκρατίας και αποτελεί την σοβαρότερη απειλή της διεθνώς. Στην θεοκρατία δικαιώνεται η ισχύς της θρησκείας χωρίς όμως να βιώνεται η αλήθεια του Θεού. Στην δημοκρατία ισχύει το δίκαιο του ανθρώπου και πραγματώνεται η αλήθεια της ελευθερίας του (ανθρώπινα δικαιώματα). Η διαφορά θεοκρατίας - δημοκρατίας είν...

Οι φιλόσοφοι της κλασικής Ελλάδας θεωρούσαν το έλεος και τον οίκτο ως παθολογικά συναισθήματα - ατέλειες του χαρακτήρα που έπρεπε να αποφεύγονται από όλα τα λογικά άτομα. Εφόσον το έλεος συνεπάγεται την παροχή μη δεδουλευμένης βοήθειας ή ανακούφισης, ήταν αντίθετο προς τη δικαιοσύνη. Αυτό ήταν το ηθικά κλίμα μέσα στο οποίο ο Χχριστιανισμός δίδαξε ότι το έλεος είναι πρωταρχική αρετή - ότι ένας φιλεύσπλαχνος Θεάς απαιτεί απ' του ανθρώπους να είναι φιλεύσπλαχνοι. Επιπλέον, το επακόλουθο ότι επειδή ο Θεός αγαπά τους ανθρώπους, οι χριστιανοί δε μπορούν να ευχαριστούν τον Θεό εκτ...

Η προσφορά βοήθειας για τη διατήρηση, την ενίσχυση και υπεράσπιση της ειρήνης σε σφαίρες κοινωνικές, εθνικές και διεθνείς -ένα πολύ περίπλοκο πρόβλημα- είναι ένα από τα κύρια καθήκοντα της θρησκείας, πράγματι όλων των θρησκειών, σε όλες τις εποχές της ανθρώπινης ιστορίας και ιδιαίτερα σήμερα. Όταν οι απειλές ενάντια στην ειρήνη αναζωπυρώνονται, είτε με εσωτερικά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα είτε με ριζικά αντίθετες στάσεις μεταξύ εθνών σε κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό-ιδεολογικό παγκόσμιο επίπεδο, κάτω από την ηγεσία των δύο υπερδυνάμεων, το ενδιαφέρον τ...

Η "Χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη" είναι ένα πολιτικό δοκίμιο του Νοβάλις γραμμένο στα 1799 υπό την άμεση επίδραση των "Λόγων" του Σλαϊερμάχερ για τη θρησκεία. Εκ πρώτης όψεως εμφανίζεται ως ένας ύμνος στη μεσαιωνική χριστιανοσύνη και έχει από πολλούς θεωρηθεί δείγμα μιας αντιδραστικής τάσης, που χαρακτηρίζει όχι μόνο τον Νοβάλις αλλά και τον γερμανικό ρομαντισμό γενικότερα. Ωστόσο το επιχείρημα του Νοβάλις δεν στρέφεται ενάντια στην αλλαγή και την εξέλιξη: "προϊούσες, διαρκώς διευρυνόμενες εξελικτικές διεργασίες αποτελούν το υλικό της ιστορίας", πιστεύει ο ευαίσθητος ποιητής...

Στην εποχή μας αναπτύσσεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ρόλο του Χριστιανισμού τόσο στο παρελθόν όσο και στη σύγχρονη πραγματικότητα. Είναι όμως αναγκαίο να μελετάται η πραγματική λειτουργία του μέσα στην κοινωνία και ο ρόλος του στην παραγωγή πολιτισμού, που δεν είναι πάντοτε θετικός. Το γεγονός αυτό δεν οφείλεται στις βασικές αντιλήψεις που πρόβαλε ο Χριστιανισμός, αλλά στην πρακτική που ακολουθούν οι Εκκλησίες και οι χριστιανοί δρώντας μέσα στην κοινωνία. Η διάσταση αυτή που αφορά στα πραγματικά δεδομένα μπορεί να μελετηθεί κοινωνιολογικά. Το σκοπό αυτό εξυπηρετεί το βιβ...

Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφεύς ασχολείται με τον πολύπλοκο και πολυσχιδή κόσμο των θρησκειών. Ξεκινώντας από τον τρόπο με τον οποίο οι κλασικοί κοινωνιολόγοι έχουν προσεγγίσει τα θρησκευτικά φαινόμενα και αναλύοντας τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνιολογική προσέγγιση εξελίχθηκε από μια θρησκευτικού χαρακτήρα κοινωνιολογία σε μιαν αποθρησκειοποιημένη κοινωνιολογία των θρησκειών, προχωρεί στη μελέτη του τρόπου με τον οποίο η σύγχρονη κοινωνιολογία αναλύει τις σημερινές θρησκευτικές εξελίξεις και εξετάζει δύο σημαντικά προβλήματα της κοινωνιολογίας των θρησκειών: την εκκοσμίκευση...

Υπάρχει μια αντινομία στη σημερινή ελληνική κοινωνία. Από τη μια μεριά βλέπουμε -σε σχέση με την πρώιμη μεταπολεμική περίοδο- μια γενικευμένη ευημερία, καθώς η τηλεόραση, το αυτοκίνητο και οι διακοπές έχουν γίνει -για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού- αγαθά πρώτης ανάγκης. Από την άλλη μεριά όμως, παρατηρούμε έναν άκρατο ατομισμό, μια έλλειψη ανθρωπιάς σε θέματα βοήθειας και αλληλεγγύης που εκτείνονται πέρα απ' το στενό κύκλο της οικογένειας. Κατά το συγγραφέα ένας από τους παράγοντες που εξηγεί αυτόν τον έντονο αμοραλισμό, έχει να κάνει με τον ξενοφοβικό, σωβινιστικό, και σ...

Εκατό χρόνια πριν, οι προοδευτικοί υπέρμαχοι της εκκοσμίκευσης πίστευαν ότι η νεωτερικότητα και ο εκσυγχρονισμός θα οδηγούσαν στην περιθωριοποίηση της θρησκείας. Η πίστη θα αποσυρόταν βαθμιαία από τη δημόσια σφαίρα και θα γινόταν αποκλειστικά ιδιωτική υπόθεση. Στον κόσμο του 21ου αιώνα η πρόβλεψη αυτή έχει διαψευστεί θεαματικά. Η οργανωμένη θρησκεία παραμένει μια ισχυρή δύναμη στα περισσότερα μέρη του κόσμου, σε ορισμένα μάλιστα η πολιτική σημασία της έχει αυξηθεί. Στην Ινδία, το Ισραήλ και τις αραβικές χώρες, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες -την παραδειγματική, για πολλού...

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σήμερα σε μια περίοδο προκλήσεων όπως η διεύρυνση, η παγκοσμιοποίηση, η νομισματική ενοποίηση, το νέο ευρωπαϊκό σύνταγμα κλπ. Παράλληλα αποτελεί και μια συναρπαστική σύνθεση ομοιογένειας και ετερότητας. Κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι η διαφύλαξη τόσο του πολιτισμικού ιδεώδους όσο και της θρησκευτικής ελευθερίας αποτελεί θέμα ουσίας. Δυστυχώς όμως παρατηρείται μια συνειδητή περιθωριοποίηση της Εκκλησίας που επιχειρεί να θέσει έναν ουσιαστικό προβληματισμό γι' αυτό. Η ίδια, ως ο κατ' εξοχήν βασικός συντελεστής στο διάλογο αυτό, αποφεύγεται ε...

Ο φόβος είναι κεφαλαιώδες θρησκευτικό βίωμα και ταυτόχρονα βασικό θρησκευτικό εργαλείο. Από τους δούλους και μισθωτούς βιώνεται ως φόβος της τιμωρίας, ενώ από τους υιούς του Θεού ως φόβος της αγάπης. Και οι δύο μορφές φόβου χρησιμοποιούνται από τη θρησκεία ως μέσα ρύθμισης της θρησκευτικής και της κοινωνικής πραγματικότητας. Από το φόβο της τιμωρίας είναι δυνατό να αναδυθεί η τρομοκρατία ως τρόπος επιβολής των θρησκευτικών αληθειών. Με τον ίδιο τρόπο εργάζονται όλα τα ιδεολογικά συστήματα που αρέσκονται είτε να υποκαθιστούν τη θρησκεία, είτε να λειτουργούν όπως η θρησκεία....

Ο ζωγραφικός πίνακας του S. Dali στο εξώφυλλο χρησιμοποιείται συμβολικά. Το θέαμα δεν εμφανίζει ποτέ το οντολογικό πρόσωπο και αποστερεί την πνευματικότητα. Το πρόσωπο του Χριστού στον πίνακα του Dali δεν φαίνεται ποτέ. Η πνευματικότητα δεν φαίνεται οντολογικά και μετατρέπεται σε τέχνη. Έτσι το πρόσωπο του Χριστού κρύβεται γιατί το θέαμα είναι πάντα κάλπικη φανέρωση. Αλλά ακριβώς μέσα στη μαρτυρική αποστέρηση ή πνευματικότητα αναδύεται στο διπλάσιο μεγαλείο της, όχι πια ως διαλεκτική σύγκρουση, παρά ως αντικειμενική Σάρκωση, ως κένωση του οντικού, που είναι παράλληλα και έ...