Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Έξι συμπληρωματικά δοκίμια και μια εμπλουτισμένη βιβλιογραφία περιλαμβάνονται στη δεύτερη έκδοση του έργου, η οποία δημοσιεύτηκε το 1980 και αποτελεί τη βάση για την παρούσα έκδοση. Τα δοκίμια αυτά εξετάζουν κριτικά την αποκαλούμενη "θεσμική θεωρία της τέχνης", τον αισθητικό ρόλο που ενδέχεται να παίζουν τα κριτήρια ταυτότητας για τα έργα τέχνης, τη λειτουργία της κριτικής δραστηριότητας, της αναπαράστασης και της διά των αισθήσεων αντίληψης, καθώς και ένα ζήτημα το οποίο είχε σκοπίμως παραλειφθεί από την πρώτη έκδοση: τη φύση της αισθητικής αξίας. Επιπροσθέτως, κα...

Μια ερμηνεία της φροϋδικής αισθητικής, η οποία διέρχεται από την ανάγνωση του φροϋδικού corpus στο σύνολό του. Συμπτωμική ανάγνωση, η οποία αποκρυπτογραφεί το φροϋδικό κείμενο ως έναν συμβιβασμό που το αναγκάζει να πει περισσότερα απ' ό,τι ομολογεί στην αμιγώς θεωρητική του διάσταση. Η διάσταση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο Φρόυντ είναι δέσμιος της παραδοσιακής θεολογικής και ναρκισσιστικής ιδεολογίας. Ο συγγραφέας όμως του έργου "Το μέλλον μιας αυταπάτης" δεν θα μπορούσε να αποκαλύπτει την ιδεολογική ψευδαίσθηση και ταυτόχρονα να συνεχίζει να αποδέχεται...

Το βιβλίο αυτό είναι μια κριτική επισκόπηση του συνόλου της αισθητικής σκέψης, την οποία παρακολουθεί στην ιστορική της εκδίπλωση αφού προηγουμένως σταθμίσει το ανθρωπολογικό εύρος των φαινομένων που εμπίπτουν στην έννοια της. Κριτική επισκόπηση με την έννοια ότι στην άρθρωση των μεγάλων αισθητικών θεωριών πασχίζει να διακρίνει ειδικές κοινωνιοπολιτισμικές δομές που δεν είναι εκ πρώτης όψεως εμφανείς στις διατυπώσεις τους, και ιστορική εκδίπλωση τους με την έννοια ότι τις ακολουθεί κατά τη χρονική τους ανάδυση, επισημαίνοντας τις ρήξεις που τέμνουν αυτή την ακολου...

Η μελέτη του γερμανού ποιητή Φρειδερίκου Σίλλερ ανήκει στα φιλοσοφικά του έργα που αποτέλεσαν τον άλλο κλάδο της ενασχόλησής του, πέρα από την ποίηση και το θέατρο. Είναι γραμμένη σε μορφή επιστολών προς τον προστάτη του πρίγκιπα του Augustenberg. Πρόκειται για μια φιλοσοφική πραγματεία , στην οποία ο Σίλλερ ασχολείται με το αισθητικό φαινόμενο σε σχέση με το πολιτικό ζήτημα της ελευθερίας. Στην πραγματικότητα, ο Σίλλερ εδώ μας αποκαλύπτεται ως εκφραστής της μεγάλης παράδοσης του γερμανικού ιδεαλισμού που -αντιφατικά όσο και χαρακτηριστικά- άνοιξε το δρόμο στις φιλοσοφίες τ...

Ένας Γερμανός φιλόσοφος, ο Martin Heidegger, βλέπει έναν πίνακα του Ολλανδού ζωγράφου Van Gogh που απεικονίζει ένα ζευγάρι παπούτσια. Ο πίνακας τον εντυπωσιάζει και του αφιερώνει ένα εκτενές σχόλιο. Ένας Αμερικανός ιστορικός τέχνης, ο Meyer Schapiro, διαβάζει το σχόλιο του φιλοσόφου και διατυπώνει γραπτώς τις αντιρρήσεις του. Ένας Γάλλος φιλόσοφος, ο Jacques Derrida, διαφωνεί και με τους δύο, προχωρεί σε μια συγκριτική ανάγνωση των θέσεών τους και συγγράφει επ' αυτού ένα δοκίμιο. Τέλος ο Αμερικανός ιστορικός, ο Σαπίρο, επανέρχεται -έχοντας υπόψη του, χωρίς να το ομολογεί, τ...

Η ανθολογία περιλαμβάνει τα σημαντικότερα κείμενα που συγκροτούν τη θεωρία της μινιμαλιστικής και της εννοιολογικής τέχνης γραμμένα κυρίως τους ίδιους τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στις μείζονες καλλιτεχνικές ρήξεις της δεκαετίας του 1960. Από τον Ντόναλντ Τζαντ ώς τον Σολ Λε Ουίτ και από τον Ρόμπερτ Μόρις ώς τον Τζόζεφ Κοσούτ και την ομάδα Art & Language, οι καλλιτέχνες αυτοί υποστηρίζουν θεωρητικά την καλλιτεχνική τους πρακτική, μέσω της οποίας για πρώτη φορά (στην ιστορία της δυτικής τέχνης) οι παλαιές κατηγορίες "ζωγραφική" και "γλυπτική" δέχονται μια τόσο σφοδρή και...

Ποια είναι η ιδιαίτερη συμβολή του 20ου αιώνα στη θεώρηση της έννοιας της τέχνης; Σ' αυτό το ερώτημα αποπειράται να απαντήσει η προκείμενη ανθολογία, παραθέτοντας ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων από πέντε διαφορετικές θεωρητικές, λογοτεχνικές και φιλοσοφικές παραδόσεις, την αγγλική, την αμερικανική, την αυστριακή, τη γαλλική και τη γερμανική. Κείμενα δύο σημαντικών θεωρητικών της τέχνης των αρχών του 20ου αιώνα, του Αλόις Ριγκλ και του Άμπυ Βάρμπουργκ, δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα ελληνικά, θέτοντας το ζήτημα της σχέσης της τέχνης με τα ιδεολογικά και τα κοινωνικά της συ...

Στην "Πτύχωση", ο Ζύλ Ντελέζ υποστηρίζει ότι τα έργα του Λάιμπνιτς αποτελούν τη βάση της φιλοσοφίας του Μπαρόκ, καθώς και των θεωριών που αναλύουν τη σύγχρονη τέχνη και επιστήμη. Η έννοια της μονάδας, ένα μοντέλο έκφρασης της σύγχρονης αισθητικής, αντιμετωπίζεται ως πτύχωση του χώρου, της κίνησης και του χρόνου. Επίσης, ο κόσμος ερμηνεύεται σαν ένα "σώμα" από άπειρες πτυχώσεις και επιφάνειες, οι οποίες συστρέφονται και διαπλέκονται διαμέσου του συμπιεσμένου χρόνου και χώρου. Ο Ντελέζ υποστηρίζει ότι ο Λάιμπνιτς, εκτός των άλλων, υπήρξε ο πρόδρομος των σύγχρονων απόψεων περί...

Το έργο του Φρήντριχ Σίλλερ "Περί της αισθητικής παιδείας του ανθρώπου σε μια σειρά επιστολών" (1975) αποτελεί ένα θεμελιακό έργο της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας. Πραγματεύεται όχι μόνο την αισθητική αλλά και την ανθρωπολογία, την ηθική, τη μεταφυσική καθώς και τη φιλοσοφία της ιστορίας και του πολιτισμού.

Τα δύο κείμενα που περιέχονται σε αυτόν τον τόμο τα χωρίζει ένα διάστημα 23 χρόνων (1979-2002). Γράφτηκαν και τα δυο από διακεκριμένους πρόσφυγες από την πρώην Ανατολική Ευρώπη - ο Ferenc Feher είναι Ούγγρος, πρώην σύζυγος της Agnes Heller και μαθητής στη νεότητά του, όπως κι εκείνη, του ίδιου του Λούκατς· ο Krzysztof Ziarek, λίγο νεώτερος, είναι Πολωνός- στις Ηνωμένες Πολιτείες και συζητούν τρεις μεγάλες φιλοσοφικές μορφές του εικοστού αιώνα -τον Γκέοργκ Λούκατς, τον Τέοντορ Β. Αντόρνο και τον Μάρτιν Χάιντεγγερ- που ασχολήθηκαν κατά ιδιάζοντα τρόπο με τα αισθητικά ζητήματα...

Με ποιον τρόπο θα μπορέσει να συναντηθεί η σκέψη με την αίσθηση, τον αισθησιασμό, το σώμα, τη γυναίκα; Με ποιον τρόπο θα μπορέσει η φιλοσοφία να βγει από την ψυχρότητα των διανοημάτων της και να συναντηθεί με την συγκίνηση που γεννά η τέχνη; Πώς ο πολίτης της μοντέρνας καπιταλιστικής κοινωνίας θα μπορέσει να πειστεί ότι τη ζωή, όπου όλα τείνουν να γίνουν καταναλωτικά αγαθά, αξίζει να την ζει κανείς και ότι οι στόχοι της κοινωνίας μπορούν να είναι και δικοί του; Ο Terry Eagleton, αριστερός διανοούμενος που παρά την κριτική του στον σταλινισμό συνεχίζει να πιστεύει στην ανάγκ...

[...] Είχα πάντοτε την μέριμνα να συνεχίσω τους "Αισθητικούς προβληματισμούς" του πρώτου τεύχους, που εξέδωσα για πρώτη φορά το 1982. Συγκεντρώνω στο παρόν πόνημα ανακοινώσεις που έκανα και άρθρα που έγραψα, με προσθήκες, αφαιρέσεις και ανασυνθέσεις, αλλά και ανέκδοτα μελετήματα. Οι διερευνήσεις και στοχασμοί του πρώτου μέρους συμπληρώνονται στο δεύτερο μέρος με καταξιωμένες προσωπικότητες, που καταθέτουν την μαρτυρία των πάνω στο γενναίο αγώνισμα της αισθητικής και της θεωρίας των αξιών. Στην "αυχμηρή" αυτήν εποχή, που μας απομυζά τους ζωτικούς πνευματικούς χυμούς και μα...

Το κοχύλι, αυτό το παράδοξο γεωμετρικό και καλλιτεχνικό δημιούργημα που συναντάμε αμέριμνα διάσπαρτο στη φύση, γίνεται αφετηρία μιας σειράς σκέψεων του Paul Valery που υποκρύπτουν σταθερά το θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας για το φυσικώς και αισθητικώς ωραίο, για τα όρια της διάκρισής τους -ιδίως όταν το φυσικώς ωραίο αποτελεί κατασκευαστικό προϊόν ενός πλάσματος διαφορετικού από τον άνθρωπο. Το παράδειγμα είναι ιδεώδες και τα στοιχεία που διαθέτουμε ελέγχονται με οξυδέρκεια και λαμπρό ερευνητικό ήθος. Τα συμπεράσματα αφήνονται να γεννηθούν βήμα προς βήμα μέσα στη συνείδη...

[...] Η παρούσα μελέτη "Γύρω στο αίσθημα του ωραίου" εκτιμώ ότι γράφτηκε ανάμεσα στα 1944-46 και προωθήθηκε στον συλλέκτη παλαιών βιβλίων Πέτρο Βέργο από τον πρώην εκδότη Σπύρο Νικολόπουλο. Πρόκειται για εκατό υποκίτρινα φύλλα (17χ24 εκ.) γραμμένα μόνο από τη μια όψη με μολύβι (αναγνωρίζεται η τρικυμιώδης γραφή του Καΐμη), όπου οι σποραδικές προσθαφαιρέσεις γίνονται με μελάνι πράσινου χρώματος. Αποσπάσματα αυτού του αφανέρωτου κειμένου πρωτοδημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Η Λέξη" (τχ. 128, Ιούλιος-Αύγουστος 1995). Η παρούσα μελέτη ωστόσο είναι μια καλή αφορμή για να ανακεφ...

Ο Καλλίας κατέχει περίοπτη θέση στο φιλοσοφικό έργο του Σίλλερ, καθ' όσον εδώ εκτίθενται με ξεχωριστή σαφήνεια και εξαντλητική συνέπεια τα θεμέλια της θεωρίας του περί του ωραίου, στα οποία στηρίζονται και οι μεταγενέστερες αισθητικές του μελέτες. Το θέμα που πραγματεύεται αφορά στη δυνατότητα ανεύρεσης μιας αντικειμενικής αρχής της ωραιότητας και κατ' επέκταση ενός αντικειμενικού κριτηρίου για το τι είναι ωραίο. Στο σύνολό της η αισθητική του Schiller θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια από τις σημαντικότερες απόπειρες να κατοχυρωθεί η ηθική διάσταση του ωραίου. Μόνο η εμπει...

Ποια είναι η φύση του συμβολισμού στις τέχνες; Πώς παράγεται το νόημα στη μουσική και την αφηρημένη ζωγραφική; Γιατί μπορούμε να πλαστογραφήσουμε έναν Ρέμπραντ, όχι όμως και έναν Μπετόβεν; Σε τι διαφέρει μια παρτιτούρα του Μπαχ από μία του Κέιτζ; Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων στην κατανόηση του έργου τέχνης; Οι απαντήσεις του Γκούντμαν σε αυτά και άλλα ερωτήματα σχετικά με τις τέχνες άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία της τέχνης και κατέστησαν τις Γλώσσες της τέχνης το σημαντικότερο κείμενο του 20ού αιώνα στο χώρο της αισθητικής, τον πρώτο μεγάλο σταθμό στη διατύπω...

Η σχέση νόμου και αισθητικής είναι προφανής και μόνιμη παρ' ότι ο κυρίαρχος θετικισμός της νομικής επιστήμης την έχει αποσιωπήσει. Η επιτυχία του νόμου και η αξιοπιστία του δικαίου εξαρτώνται, από την αρχαία Ελλάδα μέχρι και σήμερα, και από την αισθητική του διάσταση... Αυτή η αισθητική διάσταση του νόμου είναι εμφανής στις πηγές του δικαίου από τον Όμηρο ως τον μεσαιωνικό Καπελάνο. Όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Θωμάς Ακινάτης, ο Kant, ο Hegel αλλά και ο Marx, ο Durkhein και ο Weber είχαν μελετήσει το δίκαιο και μπορούν να χαρακτηριστούν φιλόσοφοι τ...

Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο αναγνώστης θα ιχνεύσει εκείνα τα στοιχεία του φιλοσοφικού λόγου που πείθουν πως η πραγματική "διάσταση" του κόσμου μας είναι το κάλλος. Παρέα με τη μεγάλη φιλοσοφική παράδοση ο συγγραφέας επιχειρεί έναν περίπλου απ' τον οποίο δεν απουσιάζει ούτε ο αναγνώστης ούτε οι βαθύτερες εμπνοές του και επιχειρηματολογεί με τρόπο ο οποίος όχι μόνο δεν είναι προσωπικός, αλλά αποκαλύπτει τα στοιχεία της αιώνιας ομορφιάς τα οποία καλλύνουν κάθε ον. Δύσκολος αλλά γοητευτικός περίπλους ο οποίος δοκιμάζει δημιουργικά τόσο το συγγραφέα, όσο και τον αναγνώστη...

Ποιο είναι το αντικείμενο της Τέχνης; Και ποια είναι η φύση του Ωραίου; Εξετάζοντας τα δύο αυτά θέματα, ο Λεοπάρντι εκθέτει τους συλλογισμούς τους πάνω στην Ποίηση, τη Μουσική, τη Ζωγραφική, την Αρχιτεκτονική κ.λπ. Τα κείμενά του δεν έχουν τη μορφή μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής μελέτης. Αποτελούν το υλικό μιας αδιάκοπης έρευνας. Πράγματι, ο αναγνώστης παρακολουθεί την προσεκτική και λεπτομερειακή επεξεργασία (μέσα από δισταγμούς, ενδοσκοπήσεις, αναδιατυπώσεις και διορθώσεις ορισμών) μιας υπό διαμόρφωση σκέψης, η οποία, από την ίδια την τροχιά της, δεν θα μπορούσε ν...

Από πολύ νέος διαισθανόμουν ότι η μουσική ήταν κάτι περισσότερο από τέχνη. Από τότε ακόμη, κάτι μέσα μου με εμπόδιζε να την τοποθετήσω ως μια τέχνη δίπλα στις άλλες τέχνες. Η φύση, πλούσια σε ορατές μορφές και χρώματα, προσφέρει στο μορφοπλαστικό καλλιτεχνικό ταλέντο του ανθρώπου αντικείμενα και φαινόμενα, τα οποία, μέσω των ματιών του, επιδρούν στην ψυχή του. Η αφθονία ορατών παραστάσεων γεννά στο δημιουργικό ταλέντο την έντονη επιθυμία να τις αποδώσει καλλιτεχνικά. Η αίσθηση της ακοής δεν προσλαμβάνει από τη φύση κάτι αντίστοιχο. [...] Ένα ψυχικό όργανο, το οποίο δίκαια θ...