Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το έργο του Φρήντριχ Σίλλερ "Περί της αισθητικής παιδείας του ανθρώπου σε μια σειρά επιστολών" (1975) αποτελεί ένα θεμελιακό έργο της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας. Πραγματεύεται όχι μόνο την αισθητική αλλά και την ανθρωπολογία, την ηθική, τη μεταφυσική καθώς και τη φιλοσοφία της ιστορίας και του πολιτισμού.

Ποιο είναι το αντικείμενο της Τέχνης; Και ποια είναι η φύση του Ωραίου; Εξετάζοντας τα δύο αυτά θέματα, ο Λεοπάρντι εκθέτει τους συλλογισμούς τους πάνω στην Ποίηση, τη Μουσική, τη Ζωγραφική, την Αρχιτεκτονική κ.λπ. Τα κείμενά του δεν έχουν τη μορφή μιας ολοκληρωμένης και συστηματικής μελέτης. Αποτελούν το υλικό μιας αδιάκοπης έρευνας. Πράγματι, ο αναγνώστης παρακολουθεί την προσεκτική και λεπτομερειακή επεξεργασία (μέσα από δισταγμούς, ενδοσκοπήσεις, αναδιατυπώσεις και διορθώσεις ορισμών) μιας υπό διαμόρφωση σκέψης, η οποία, από την ίδια την τροχιά της, δεν θα μπορούσε ν...

"Έζησα ανάμεσα σε ζωγράφους", έγραψε ο Γκαίτε, "και έμαθα, όπως αυτοί, να βλέπω τα αντικείμενα με μάτι καλλιτέχνη... Το μάτι ήταν το κατ' εξοχήν όργανο με το οποίο αντιλαμβανόμουν τον κόσμο". Ο Γκαίτε ίδρυσε δύο βραχύβια περιοδικά τέχνης και επί έξι χρόνια διοργάνωνε ετήσιους ζωγραφικούς διαγωνισμούς στην Βαϊμάρη. Ζωγράφιζε και ο ίδιος και τα γραπτά του δείχνουν πως ήταν μεγάλος τεχνοκρίτης. Τα κείμενα του παρόντος τόμου χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Δοκίμια γενικής αισθητικής, μελέτες για την τέχνη της κλασικής αρχαιότητας και παρατηρήσεις για τη Μεσαιωνική και Αναγεννη...

Από πολύ νέος διαισθανόμουν ότι η μουσική ήταν κάτι περισσότερο από τέχνη. Από τότε ακόμη, κάτι μέσα μου με εμπόδιζε να την τοποθετήσω ως μια τέχνη δίπλα στις άλλες τέχνες. Η φύση, πλούσια σε ορατές μορφές και χρώματα, προσφέρει στο μορφοπλαστικό καλλιτεχνικό ταλέντο του ανθρώπου αντικείμενα και φαινόμενα, τα οποία, μέσω των ματιών του, επιδρούν στην ψυχή του. Η αφθονία ορατών παραστάσεων γεννά στο δημιουργικό ταλέντο την έντονη επιθυμία να τις αποδώσει καλλιτεχνικά. Η αίσθηση της ακοής δεν προσλαμβάνει από τη φύση κάτι αντίστοιχο. [...] Ένα ψυχικό όργανο, το οποίο δίκαια θ...

Ο Γκυ ντε Μωπασσάν δημοσίευσε το διήγημα "Παλιά πράγματα" στην εφημερίδα Ζιλ Μπλάς (Gil Blas), στο φύλλο της 29ης Μαρτίου 1882, με το ψευδώνυμο Μωφρινιέζ (Maufrigneuse), που ενίοτε χρησιμοποιούσε. Ο "Λουδοβίκος Φίλιππος ή ο εσωτερικός χώρος" αποτελεί το τρίτο κεφάλαιο του κειμένου "Παρίσι, πόλη του 19 "Στοές" (Das Passagen-Werk). Αυτή η συνοπτική εκδοχή απεστάλη από τον Μπένγιαμιν στον Αντόρνο τον Μάιο του 1935. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Μαξ Χόρκχαϊμερ ζήτησε από τον Μπένγιαμιν να συντάξει ένα δεύτερο κείμενο στα γαλλικά, το οποίο θα απηύθυνε σε έναν Αμερικανό μαικήνα ε...

Σε περιόδους έντονων αντιθέσεων η διαθεματική και συνθετική προσέγγιση των εννοιών αποτελεί ηχηρή ανάκληση της διαλεκτικής. Ο Ελληνισμός συνάντησε το Χριστιανισμό και η σύζευξή τους διαμόρφωσε το πολιτιστικό πρόσωπο της Ευρώπης. Οι αντιθέσεις διατηρήθηκαν στα ευρύτερα ιστορικά πλαίσια της πολιτιστικής ετερότητας. Η δυναμική όμως και ιδιότυπη συνάντησή τους προσέδωσε στην ετερότητα αυτή το χαρακτήρα του γόνιμου μετασχηματισμού των παλαιών δομών σε νέα σχήματα. Η ευρωπαϊκή παιδαγωγική σκέψη με την ανθραπαγωγική πρόθεση του ελληνικού και χριστιανικού πολιτισμού μπορεί να αξιοπ...

Τι είναι οι αισθητικές κατηγορίες; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι δυσχερής. Λέγοντας αισθητικές κατηγορίες εννοούμε τις γενικές εκείνες ποιότητες όσες στο μεν αισθητικόν αντικείμενο που θαυμάζομε στην περιοχή είτε της φύσεως είτε της τέχνης, προσδίδουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα ο οποίοςτο ξεχωρίζει από όλα τα άλλα, στην δε συνείδηση παρέχουν την ευχέρεια να αξιολογεί το αντικείμενο αυτό κατατάσσοντάς το σ' ευρύτερες ενότητες τρόπων βιώσεώς του, ώστε τα συναισθήματα που εκείνο δημιουργεί να ελέγχωνται νοητικώς. Με άλλους λόγους, οι αισθητικές κατηγορίες είναι αφ' ενός...

Η παρουσίαση της "Αισθητικής" του Χέγκελ στο βιβλίο αυτό, σκοπό έχει να δείξει πόσο γόνιμη είναι για τη σημερινή φιλοσοφία της τέχνης αυτή η φιλοσοφική κατεύθυνση, που υποστηρίζει ότι η ανάλυση του Ωραίου δεν πρέπει να ξεκινά από την περιγραφή ωραίων πραγμάτων αλλά από τη γνώση του Ωραίου καθεαυτή.

Αυτό που μου κάνει εντύπωση, αν μπορούμε να ξεκινήσουμε από τον Ντυσάν, είναι ότι, από μια ορισμένη άποψη, φαίνεται δύσκολο να είναι κανείς καλλιτέχνης, αν δεν είναι ταυτόχρονα φιλόσοφος. Δεν εννοώ ότι ο καλλιτέχνης θα πρέπει να διαβάσει Πλάτωνα ή Αριστοτέλη, εννοώ ότι πρέπει να θέτει το ερώτημα του τι διακυβεύεται, πρέπει να αναρωτηθεί για την ουσία αυτού που κάνει. Αυτό ακριβώς το ερώτημα είναι το πιο ενδιαφέρον που μπορεί να αναζητηθεί στα έργα τέχνης που σήμερα είναι τα πιο ισχυρά· είναι το γεγονός το οποίο καθιστά αυτά τα έργα πιο ενδιαφέροντα. Αυτό που διακυβεύεται εί...

"Πέρα από τις διαμάχες σχετικά με την κρίση της τέχνης ή το θάνατο της εικόνας που αναπαράγουν την ατέρμονη σκηνή του "τέλους της ουτοπίας", το κείμενο αυτό θέτει μερικούς από τους όρους κατανόησης του δεσμού που συνδέει την αισθητική με την πολιτική. Προτείνει, προς τον σκοπό αυτό, να επανέλθουμε στην αρχική εγγραφή των καλλιτεχνικών πρακτικών στον καταμερισμό των χρόνων και των χώρων, του ορατού και του μη ορατού, του λόγου και του θορύβου, που ορίζει ταυτόχρονα τον τόπο και το διακύβευμα της πολιτικής. Μπορούμε τότε να διακρίνουμε τα ιστορικά καθεστώτα των τεχνών ως ιδια...

Στην Ευρώπη ο Μάσιμο Κατσάρι είναι γνωστός ως ο φιλόσοφος που έχει ειδικευτεί στη φύση των αγγέλων, στα προβλήματα της Ενωμένης Ευρώπης, καθώς και σε θέματα αισθητικής και τέχνης. Στα δοκίμιά του αυτά, που πρωτοκυκλοφόρησαν στη Γαλλία την αυγή της νέας χιλιετίας, ο Κατσάρι, περπατώντας στα χνάρια της σκέψης του Νίτσε, βάζει στον εαυτό του ερωτήματα γύρω από την τέχνη και τις κατηγορίες της αλήθειας, του ψέματος, της ψευδαίσθησης, της ειρωνείας και της πρόκλησης. Ξεκινώντας από τις μεγάλες μορφές του μοντερνισμού, ο Κατσάρι προσπαθεί να εντοπίσει τη θέση της τέχνης στην πορε...

Το κοχύλι, αυτό το παράδοξο γεωμετρικό και καλλιτεχνικό δημιούργημα που συναντάμε αμέριμνα διάσπαρτο στη φύση, γίνεται αφετηρία μιας σειράς σκέψεων του Paul Valery που υποκρύπτουν σταθερά το θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας για το φυσικώς και αισθητικώς ωραίο, για τα όρια της διάκρισής τους -ιδίως όταν το φυσικώς ωραίο αποτελεί κατασκευαστικό προϊόν ενός πλάσματος διαφορετικού από τον άνθρωπο. Το παράδειγμα είναι ιδεώδες και τα στοιχεία που διαθέτουμε ελέγχονται με οξυδέρκεια και λαμπρό ερευνητικό ήθος. Τα συμπεράσματα αφήνονται να γεννηθούν βήμα προς βήμα μέσα στη συνείδη...

Η σχέση νόμου και αισθητικής είναι προφανής και μόνιμη παρ' ότι ο κυρίαρχος θετικισμός της νομικής επιστήμης την έχει αποσιωπήσει. Η επιτυχία του νόμου και η αξιοπιστία του δικαίου εξαρτώνται, από την αρχαία Ελλάδα μέχρι και σήμερα, και από την αισθητική του διάσταση... Αυτή η αισθητική διάσταση του νόμου είναι εμφανής στις πηγές του δικαίου από τον Όμηρο ως τον μεσαιωνικό Καπελάνο. Όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Θωμάς Ακινάτης, ο Kant, ο Hegel αλλά και ο Marx, ο Durkhein και ο Weber είχαν μελετήσει το δίκαιο και μπορούν να χαρακτηριστούν φιλόσοφοι τ...

[...] To ερώτημα δεν είναι αν μπορώ να αγαπήσω κάποιον που είναι πράγματι άσχημος -καλώς ή κακώς, έτσι φαίνονται να κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι- αλλά κατά πόσον μπορώ να αγαπήσω κάποιον τον οποίο θεωρώ άσχημο· και προσωπικά πιστεύω ότι αυτό είναι αδύνατον. Όμως στο μέτρο που θεωρώ έναν άνθρωπο ωραίο -πράγμα το οποίο, στον έναν ή τον άλλο βαθμό, είναι ζήτημα έρωτα- η ζωή θα μου φαίνεται καλύτερη μαζί του παρά χωρίς αυτόν. Τούτο το στοιχείο της προσδοκίας και οι κίνδυνοι τους οποίους ενέχει είναι ουσιώδη για το ωραίο, το οποίο μαραίνεται όταν δεν υπόσχεται κάτι περισσότερ...

Γιατί η αισθητική; Ποια είναι τα ζητήματα με τα οποία η περιοχή αυτή της φιλοσοφίας ασχολείται και τι είδους ερωτήματα θέτει εν σχέσει προς την τέχνη και την εμπειρία που η επαφή με την τέχνη γεννά; Και ταυτοχρόνως, με ποιο τρόπο μπορεί η αισθητική θεωρία να παράσχει επαρκείς αιτιολογήσεις για τη συγκρότηση της αισθητικής αγωγής ως αυτόνομου και σημαντικού εκπαιδευτικού πεδίου; Τέτοια είναι τα ερωτήματα που επιχειρεί να προσεγγίσει αυτό το βιβλίο. Παρακολουθεί αφενός την εξέλιξη της αισθητικής ως μιας πορείας διαδοχικών μεταμορφώσεων, συνεχούς αναμέτρησης με θεμελιώδη ερωτ...

Το τρομερό παιδί των γαλλικών γραμμάτων, ο συγγραφέας του Ζερμινάλ και του Κατηγορώ, αγαπούσε με πάθος τη ζωγραφική και τους ζωγράφους. Επιστήθιος φίλος του Σεζάν και ένθερμος υποστηρικτής των Εμπρεσιονιστών, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση των νέων καλλιτεχνικών τάσεων της εποχής του. Αμφισβητίας, ενθουσιώδης και συχνά προκλητικός, ασχολήθηκε επαγγελματικά με την τεχνοκριτική επί τριάντα χρόνια, γράφοντας μερικά από τα γοητευτικότερα κείμενα για την τέχνη του ώριμου 19ου αιώνα. Τα άρθρα του μας μεταφέρουν την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα που επικρατούσε στους κύκλους της ε...

Ποιος είναι εν τέλει ο άνθρωπος της Ορθοδοξίας; Είναι ο άνθρωπος των γεγυμνασμένων, των ασκημένων αισθητηρίων, ή ο άνθρωπος της "αναισθησίας"; Ποιος ο Θεός του; Ποιος ο κόσμος του; Ποια η Εκκλησία του; Ποια η σχέση του με τη Δύση, το άλλο και τους άλλους; Σε τέτοια και άλλα ερωτήματα που αφορούν τη σύγχρονη αυτοσυνειδησία της Ορθοδοξίας δοκιμάζει να απαντήσει στο βιβλίο αυτό ο Χρυσόστομος Σταμούλης, θέτοντας στο κέντρο της δουλειάς του το κάλλος το άγιο, την ομορφιά που αποκαλύπτεται σε όσους ξέρουν να βλέπουν, σε όσους αφήνουν τον εαυτό τους να γίνει παιχνίδι τ' ανέμου προ...