Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Σε αυτόν εδώ τον τόμο -που θα ακολουθήσει όσο γίνεται γρηγορότερα κι ένας δεύτερος- αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε εφτά μελέτες, δημοσιευμένες στη Γαλλία και στο εξωτερικό, γιατί αυτές ακριβώς οι εργασίες εντάσσονται στα πλαίσια μιας κοινής έρευνας, που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια κι έχει γι΄ αφετηρία της τη διδασκαλία του Louis Gernet. Τι εννοούμε ακριβώς με τον τίτλο "Μύθος και τραγωδία"; Οι τραγωδίες, βέβαια, δεν είναι μύθοι. Αντίθετα μάλιστα, μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως το τραγικό είδος εμφανίζεται στο τέλος του 6ου π.Χ αιώνα, όταν η γλώσσα του μύθου δεν βρίσκεται...

Όταν το 1972 συγκεντρώσαμε και παρουσιάσαμε τις εφτά μελέτες, που αποτέλεσαν τον πρώτο τόμο του "Μύθος και τραγωδία" ("Mythe et tragedie"), τον οποίο δέχτηκε να εκδώσει ο Francois Maspero, γράψαμε, με κάποια απερισκεψία ίσως, ότι αυτόν τον πρώτο τόμο θα τον ακολουθούσε όσο γινόταν συντομότερα κι ένας δεύτερος. Είχαμε μάλιστα την ιδέα, χωρίς όμως να την εκφράσουμε, ότι κι ένας τρίτος δεν θα ήταν, στο κάτω κάτω, κάτι το ανέφικτο. [...] Όπως και το προηγούμενο έργο, έτσι και ο τόμος αυτός μπορεί, σε μια πρώτη ματιά, να φανεί ότι αποτελείται από ανομοιογενή κομμάτια: δέκα μελέ...

Το ανά χείρας πόνημα γεννήθηκε από την ανάγκη να μελετήσουμε συστηματικά τον απόηχο των σοφιστικών συζητήσεων στο "Φιλοκτήτη" του Σοφοκλή. Τα κεφάλαια του ανά χείρας βιβλίου επικεντρώνονται στην εξονυχιστική επισκόπηση των δραματικών δρωμένων υπό το πρίσμα των κεντρικότατων στη σοφιστική προβληματική ζητημάτων του νόμου και της φύσεως, της διττής υφής της ρητορικής πειθούς, της κοινωνικής θεωρίας των σοφιστών και του περίφημου σοφιστικού σχετικισμού. Τα πορίσματα της επιχειρούμενης ανάλυσης μας οδηγούν σε μια καινοφανή και ολιστική πρόσληψη των ρόλων που διαδραματίζουν οι τ...

Τον κατηγόρησαν για μισογυνισμό, όμως αυτός, ο μισογύνης, έπλασε μερικούς από τους πιο συγκλονιστικούς γυναικείους χαρακτήρες της λογοτεχνίας. Τον είπαν ορθολογιστή, όμως αυτός, ο ορθολογιστής, έδειξε με τον πιο άμεσο τρόπο τη δύναμη που έχουν οι θεοί πάνω στην ανθρώπινη ζωή. Ίσως γι' αυτό, εξαιτίας των αντιφάσεών του, ο Ευριπίδης είναι ο πιο σύγχρονος από τους τρεις μεγάλους τραγικούς του 5ου π.Χ. αιώνα. Στη βιογραφία που του αφιερώνει η μεγάλη ελληνίστρια Μαρί Ντελκούρ τον παρουσιάζει ως έναν άνθρωπο δεμένο με την εποχή του, αν και σε μόνιμη σύγκρουση μαζί της, στραμμέ...

Ο Γιώργος Χειμωνάς είναι ευρύτερα γνωστός για το πρωτότυπο συγγραφικό του έργο. Με το βιβλίο αυτό η Ουρανία Τουτουντζή, αναδεικνύει τη -λιγότερο γνωστή- μεταφραστική του εργασία, φωτίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ο Χειμωνάς προσέγγιζε τους Έλληνες τραγικούς. "Η πιστότητα είναι απαραβίαστος νόμος της μετάφρασης", έλεγε ο ίδιος. Με τις μεταφράσεις του, στις Βάκχες και τη Μήδεια του Ευριπίδη, την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, κατόρθωσε όχι απλώς να μεταφέρει στη σύγχρονη γλώσσα την αφηγηματική δομή των τραγωδιών αλλά και να καταδείξει αυτό που ο ίδιος ονόμαζε "οντογνωσιολογικά κοιτά...

Το βιβλίο αυτό διερευνά τη σχέση της ρητορικής με το δράμα και ιδαίτερα τη θέση της στο έργο του Σοφοκλή. Από την αναλυτική προσέγγιση των τραγωδιών αναδεικνύεται το πράγματι έντονο ρητορικό και επικοινωνιακό στοιχείο τους, προκύπτει η αμφίθυμη στάση του δραματουργού απέναντι στη δύναμη του λόγου και τις τεχνικές της πειθούς, ενώ διανοίγονται και νέοι ερμηνευτικοί δρόμοι μέσω αυτής της οπτικής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανίχνευση των φιλοσοφικών παραμέτρων που συνδέονται με το λόγο και τα επιχειρήματα στο έργο του Σοφοκλή, π.χ. η σχέση φύσης και νόμου, ρητορικής...

Το τραγικό δράμα μας διδάσκει ότι οι σφαίρες του λογικού, της τάξης και της δικαιοσύνης είναι τρομαχτικά πεπερασμένες κι ότι καμιά πρόοδος στην επιστήμη μας ή στα τεχνικά μας μέσα δεν κατορθώνει να μεταθέσει τα περιορισμένα όριά τους. Έξω και μέσα στον άνθρωπο υπάρχει το "άλλο" του κόσμου. Δώστε του όποιο όνομα σας αρέσει: αόρατο ή κακόβουλο θεό, τυφλή μοίρα, επιταγές της κόλασης ή ωμή λύσσα του κτηνώδους αίματός μας. Αυτό το "άλλο" μας στήνει καρτέρι στα σταυροδρόμια. Μας περιγελά και μας αφανίζει. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, μετά την καταστροφή, μας οδηγεί σε μιαν α...

Στη μελέτη αυτή ο γάλλος ελληνιστής Pierre Vidal-Naquet θέτει ορισμένα ερωτήματα για τη σχέση τραγωδίας και πολιτικής στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία κάνοντας ταυτόχρονα αναφορά στους τρεις "πειρασμούς" που απειλούν την ερμηνεία της: στην αναζήτηση του "ρεαλιστικού στοιχείου", στην ανάλυσή της σε σχέση με τα πολιτικά γεγονότα της εποχής και τέλος στην τάση να την προσαρμόζουμε στα σημερινά δεδομένα, τάση ικανή να μας ξεγελάσει αφού "ο διάλογος με το παρελθόν προϋποθέτει πάντα μια αφετηρία από το παρόν". Ένα κείμενο εργαλείο για την ουσιαστική κατανόηση του ρόλου της αρχαία...

Το έργο "Ο μεταιχμιακός χώρος του εγκλήματος - Η εγκληματικότητα στην αρχαία ελληνική τραγωδία και στη σύγχρονη ελληνική νομολογία" αποτελεί μια εγκληματολογική μελέτη με αντικείμενο την αρχαία ελληνική τραγωδία, στο μικροσκόπιο της οποίας μπαίνουν οι ήρωες και ηρωίδες αυτής, ο Ορέστης, ο Οιδίποδας, η Κλυταιμνήστρα, η Μήδεια και οι εγκληματικές τους πράξεις, και κατασκευάζονται οι ιδεότυποι τους. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται περιπτώσεις εγκληματιών από τη σύγχρονη ελληνική νομολογία των ποινικών δικαστηρίων και διερευνάται η υπαγωγή τους στους ιδεότυπους των τραγικών ηρώων...

Πρόκειται για μία μυθολογική και παράλληλα φιλολογική μελέτη που αναφέρεται στο τραγικό έργο "Άλκηστης" του Ευριπίδη και στη σχέση του με το Ελληνικό λαϊκό παραμύθι. Στα μοτίβα που ενσωματώνονται σε αυτό εμπνεόμενα από το αρχαίο μύθο κυρίως στις παραλλαγές της Θράκης η συγγραφέας ερευνά κοινά θέματα όπου η λαϊκή αφήγηση συναντιέται με το δράμα και το δράμα με το παραμύθι.

Το σύγγραμμα αυτό προέρχεται από την εποχή κατά την οποία ο Νίτσε συνέτασσε το κύριο έργο της πρώιμης περιόδου του, το περίφημο "Η γέννηση της τραγωδίας" (1872), στο οποίο τελικά και σε πολύ μεγάλο βαθμό ενσωματώθηκε. Καθότι εκθέτει ένα πολύ σημαντικό μέρος των αναλύσεων του υπό συγγραφή τότε εκείνου έργου, ο φιλόσοφος το τύπωσε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων προκειμένου να το δώσει σε γνωστούς του και αρμόδιους να το κρίνουν ώστε να πάρει την άποψή τους. Το σύγγραμμα αναπτύσσει, πράγματι, την κεντρικότατη για την ερμηνεία του Νίτσε ανάλυση του πώς ο Ευριπίδης, εφαρμό...

"Η προσωπική μου αίσθηση, πολύχρονη και πολυδύναμη στο τραγικό θέατρο, μου επιτρέπει να διαβεβαιώσω πως η γνώση σου της τραγωδίας και η βαθύτατη κατανόηση της, η ποιητική της έξαρση, είναι ταυτόσημα με την ανάγκη της προσπάθειάς μου να ζω το τέλος σαν τον Οιδίποδα του Κολωνού και που νοητικά τον διετύπωσες μεταφυσικά και που γι΄αυτό θα σου είμαι ευγνώμων αιωνίως, σαν τον Σοφοκλή τον ίδιο. Με θερμή αγάπη". (Αθήνα 14 Οκτωβρίου 1990, Αλέξης Μινωτής)

"Ο τραγικός λόγος" Με την μορφή της τέχνης και του δράματος, ο τραγικός λόγος στην κλασική Ελλάδα επιχειρεί να αποσαφηνίσει ανθρώπινες καταστάσεις, όπως ο πόνος, το πάθος και η απρόσμενη μοίρα. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες του θεάτρου συνιστούν οντότητες περισσότερο πραγματικές από τις εξωτερικές ανθρώπινες υποστάσεις. Ως αρχετυπικές πυκνώσεις της ψυχής, αγωνίζονται για να καταστήσουν την οδύνη συνθήκη αποκαλύψεως του αιωνίου. "Το δημοτικό τραγούδι ως περιεχόμενο της συνειδήσεως του νέου ελληνισμού" Το δημοτικό τραγούδι, φορέας των αντιλήψεων και της βιοθεωρίας του Νέου...

Ο Σοφοκλής στον Οιδίποδα Τύραννο, επισφραγίζοντας την άρρηκτη σχέση της έρευνας με την ανθρώπινη φύση, χρησιμοποιεί ως όχημα την αστυνομική έρευνα και την απόπειρα αποκατάστασης της αταξίας που επιφέρει μια εγκληματική πράξη -μια και ο φόνος αποτελεί τη μεγαλύτερη ίσως διατάραξη της φυσικής, ηθικής και κοινωνικής τάξης- για να προτείνει μια πολυσύνθετη θεώρηση του κόσμου, θεμελιωμένη στο αξίωμα ότι το κύριο εύρημα κάθε έρευνας (πρέπει να) είναι ο ίδιος ο ερευνητής. Με αυτό τον τρόπο χαράζει μια πορεία, την οποία η αστυνομική μυθοπλασία -λογοτεχνική ή κινηματογραφική- είναι...

O Σοφοκλής στον Οιδίποδα Τύραννο, χρησιμοποιεί ως όχημα την αστυνομική έρευνα και την απόπειρα αποκατάστασης της αταξίας που επιφέρει μια εγκληματική πράξη -μιας και ο φόνος αποτελεί τη μέγιστη ίσως διατάραξη της φυσικής, ηθικής και κοινωνικής τάξης- για να προτείνει μια πολυσύνθετη θεώρηση του κόσμου, θεμελιωμένη στο αξίωμα ότι το κύριο εύρημα κάθε έρευνας είναι ο ίδιος ο ερευνητής. Με αυτό τον τρόπο χαράζει μια πορεία, την οποία η αστυνομική μυθοπλασία -λογοτεχνική ή κινηματογραφική- είναι αναγκασμένη, συνειδητά ή όχι, να ακολουθήσει. Θα πρέπει να λύσει τα ίδια αινίγμ...

Ο φόβος στη μελέτη αυτή για το θέατρο του Αισχύλου, δεν είναι φόβος μπροστά στα παρόντα δεινά, αλλά τρόμος και αγωνία για τα επερχόμενα. Και καθώς δεν είναι έλλογη ανησυχία αλλά πανικός, συνοδεύεται από όλα τα φυσιολογικά συμπτώματα, που προκαλούν οι συμφορές· δρα πάνω στα όργανα, φέρνει σύγχυση και τονίζει κατά τρόπο μοναδικό τον εξωλογικό χαρακτήρα του φόβου. Η βούληση των θεών φαντάζει μυστηριώδης και ως εκ τούτου αυθαίρετη. Ο φόβος είναι απόδειξη της ενοχής, υποκατάστατο των τύψεων που στέλνουν οι θεοί προαναγγέλοντας την τιμωρία που πρόκειται να επιβάλουν. Ώστε ο φόβο...