Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το κείμενο του Πωλ Φεγεράμπεντ "Δημοκρατικός σχετικισμός" αποτελεί αυτοτελή ενότητα του δοκιμίου του "Σημειώσεις για τον σχετικισμό" και περιέχεται στο βιβλίο του "Αποχαιρετισμός στον Λόγο" ("Farewell to reason", Verso, 1987). Δημοσιεύεται με αφορμή τον εορτασμό των 2.500 χρόνων από την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην Πόλη της Αθήνας που αποτελεί σταθερό άξονα αναφοράς του συγγραφέα.

Ο ασφαλέστερος γενικός χαρακτηρισμός της ευρωπαϊκής φιλοσοφικής παράδοσης συνίσταται στο ότι είναι μια σειρά από υποσημειώσεις στον Πλάτωνα... διακηρύσσοντας την πίστη μου ότι η γραμμή της σκέψης μου σε αυτές τις διαλέξεις είναι πλατωνική, δεν κάνω τίποτε περισσότερο παρά να εκφράζω την ελπίδα πως εμπίπτουν στην ευρωπαϊκή παράδοση. ... Ο περιορισμός του Θεού είναι η αγαθότητά του. Τηρεί το βάθος του ως πραγματική οντότητα με την αρμονία του ως αξιολόγηση. Δεν είναι αλήθεια ότι ο Θεός είναι άπειρος από κάθε άποψη. Αν ήταν, θα ήταν εξίσου κακός όπως και καλός. Θα ήταν επίσης...

Η φιλοσοφική θέση που πολεμούσα πριν από είκοσι χρόνια ήταν κυρίως η χαϊντεγγεριανή θέση στις γαλλικές της παραλλαγές (Ντερριντά, Λακού-Λαµπάρτ, Νανσύ, καθώς επίσης Λυοτάρ), δηλαδή η αναγγελία του ανεπανόρθωτου τέλους της φιλοσοφίας υπό τη μεταφυσική της μορφή, και η θεώρηση των τεχνών -της ποίησης, της ζωγραφικής, του θεάτρου- ως υπέρτατου καταφυγίου για τον στοχασμό. Η "πλατωνική χειρονομία" µου συνίστατο στην επανεπιβεβαίωση της δυνατότητας της φιλοσοφίας σύμφωνα µε το απαρκτήριο νόημά της, δηλαδή στη διάρθρωση, ασφαλώς τροποποιημένη, ενός μείζονος τριπτύχου αποτελούμενο...

Σ' ένα κείμενο που σημάδεψε τη φιλοσοφία του αιώνα μας, ο ιδρυτής της φαινομενολογίας εξετάζει τη νεότερη εμπειριστική παράδοση (Λοκ, Μπέρκλεϋ, Χιουμ) και ασκεί την περίφημη πια κριτική του εναντίον του ψυχολογισμού διερευνώντας τα κεντρικά προβλήματα κάθε γνωσιοθεωρίας: Πώς εισχωρεί ο αντικειμενικός κόσμος στη συνείδηση; Πώς συνειδητοποιεί το υποκείμενο πράγματα και νοήματα; Πώς σχηματίζονται οι γενικές έννοιες και τι είναι η αφαίρεση; Στην έκδοση αυτή το κείμενο του Χούσσερλ παρουσιάζεται με μια εισαγωγή που κατατοπίζει για τη γένεσή του και για τη θέση του μέσα στο σύνολ...

Με αφορμή την υπόθεση Σοκάλ, ο Jacques Bouveresse επιχειρεί, μ' έναν τρόπο που να αποφεύγει τη γενίκευση και τη βιαστική θεωρητικοποίηση, να αντικειμενικοποιήσει τις επιδράσεις της εφαρμογής και της διάχυσης της "μεταμοντέρνας" σκέψης, καθώς και τις βασικές διανοητικές αλχημείες που συντελούν στην επιτυχία των "μεταμοντέρνων" στους κόλπους της λογοτεχνίας. Μέσα από την κριτική που ασκεί στη "μεταμοντέρνα" σκέψη στην παρούσα εργασία του, ο Jacques Bouveresse μας δίνει μια σαφή εικόνα για το πώς θα έπρεπε να είναι η φιλοσοφία (δηλαδή κάτι σαν την "τέχνη να μεταχειριζόμαστε σω...

Το αναχείρας βιβλίο εισάγει τους αναγνώστες στην γνωσιολογία, τον φιλοσοφικό κλάδο στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγονται τα ζητήματα της γνώσης, ειδικά της γνώσης που παράγουν οι επιστήμες. Από τα χρόνια του Καντ και μετά, η γνωσιολογία επηρεάστηκε από τις εξελίξεις στις επιστήμες - αυτή η διαλεκτική των σχέσεων της γνωσιολογίας με τις επιστήμες διαμορφώνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο η γνωσιολογία συγκροτείται και ανασυγκροτείται τις τελευταίες δεκαετίες. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις στην γνωσιολογία, όπως αυτές αναπτύσσονται στο πλαίσιο τριών σχεδίων ανασυγκρότησης της φιλο...

Παλαιά κατά τα φαινόμενα προβλήματα της φιλοσοφίας αποδεικνύονται ως κατ’ εξοχήν σύγχρονα. Τι είναι η γνώση και ποια η σχέση της με τη συνείδηση; Ποιος ο ρόλος της αίσθησης, της αντίληψης, της μνήμης, της φαντασίας, της κρίσης στη διαμόρφωση της γνώσης; Επιπλέον, πώς συνειδητοποιούμε το γιγννωσκόμενο και ποιος ο ρόλος του συναισθήματος στο συν-υπάρχειν ανθρώπου και κόσμου; Αν λαμβάνουμε υπόψη μας πως οι γνώσεις είναι απ' τη φύση τους μεταβαλλόμενες, αλληλοβελτιούμενες ή και αυθυπερβαινόμενες, οφείλουμε να αναζητήσουμε την κρηπίδα τους, τη Γνώση που καθιστά δυνατές τις τόσες...

Αντικείμενο του βιβλίου αποτελεί η εμβάθυνση στα πορίσματα των διαδοχικών μεθοδολογικών αναζητήσεων του Bergson (1859-1941), προκειμένου να οδηγηθεί στην κατά το δυνατόν βεβαιότερη γνώση του συνόλου της πραγματικότητας. Έχοντας διαπιστώσει, με βασικό μεθοδολογικό εργαλείο την εμπειρία, σε όλες τις εκδοχές της, ότι σημαντικές οντολογικές περιοχές -η ψυχή, η ζωή, η κοινωνία, ακόμη και η ύλη- όχι απλώς μεταβάλλονται διαρκώς, με διαφορετικούς βεβαίως ρυθμούς, αλλά χαρακτηρίζονται από "ακατάπαυστη ανάδυση απρόβλεπτης καινοτομίας", ο γάλλος φιλόσοφος αρνείται να τις πραγματευθεί...

Η διανθρώπινη μέριμνα και μάλιστα ως φιλοσοφική προσπάθεια αποτόλμησε και αποτολμάει με αιώνιο σφρίγος και αδιάπτωτη εμμονή και επιμονή να διακαθορίσει τους όρους γνώση και αλήθεια για να τους συσχετίσει στη συνέχεια... Μέγας αγών, όπως θα έλεγε ο θείος Πλάτων, μεγάλο πεπρωμένο και μέγιστη τιμή για το ανθρώπινο. Στις σελίδες αυτού του βιβλίου ο συγγραφέας προσπαθεί να δείξει τις μεγάλες πανανθρώπινες και διαπολιτισμικές σταθερές οι οποίες καταστέφθηκαν από το φιλοσοφικό μόχθο και φωτίζουν με το ιλαρό τους φως το μέγα πρόβλημα και μάλιστα υπό το φως των ανοιχτών διαστάσεω...

[...] Αντικείμενο του βιβλίου είναι η ιδέα μιας ελεύθερης κοινωνίας, ο ρόλος των διανοουμένων (των επιστημόνων) μέσα της και η πραγματοποίηση αυτής της ιδέας. Ελεύθερη κοινωνία δεν είναι εκείνη μέσα στην οποία έχουν τα άτομα ίσα δικαιώματα και ίση πρόσβαση στα κέντρα της εξουσίας, αλλά εκείνη μέσα στην οποία οι παραδόσεις έχουν τέτοια δικαιώματα και τέτοια πρόσβαση. Μια ελεύθερη κοινωνία δεν στηρίζεται σε μια θεμελιώδη γνώση (π.χ. στην επιστημονική γνώση) ούτε σε μια θεμελιώδη ηθική (π.χ. στην ανθρώπινη ηθική)· στηρίζεται σε μια προστατευτική δομή, άρα σε μια αστυνομία: η ε...

Παρά την αδιαμφισβήτητη επίδραση του Ludwig Wittgeinstein στη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη, η θέση του στο φιλοσοφικό στερέωμα παραμένει αμφιλεγόμενη. Η εκ μέρους του απόρριψη της θεωρητικής στάσης, η μη γραμμική και μη συστηματική έκθεση των απόψεων του, ενίοτε το αφοριστικό ύφος της γραφής, ο ισχυρός προσωπικός τόνος της διδασκαλίας του, καθιστούν δύσκολη την ένταξη του στο πλαίσιο μιας ομοιογενούς, πόσον μάλλον ακαδημαϊκά προσανατολισμένης, φιλοσοφικής κατεύθυνσης. Από το άλλο μέρος, οι αναλύσεις του εντυπωσιάζουν με τον συχνά ιδιαίτερα τεχνικό και εξαντλητικά διεισδυτικό τ...

Ο Γκέοργκ Λούκατς είναι μια από τις κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, όχι μόνο για το εύρος των γνώσεων και το βάθος των θεωρητικών του προσεγγίσεων, αλλά και επειδή το έργο του αποτελεί πεδίο συνάντησης ορισμένων από τα σημαντικότερα ρεύματα σκέψης των νεότερων χρόνων. Στην πνευματική πορεία του ούγγρου φιλοσόφου αναγνωρίζει κανείς με σαφήνεια τα αποτυπώματα του ρομαντισμού, της φαινομενολογίας και κυρίως του μαρξισμού, σε μια σειρά θεωρητικές επεξεργασίες που συσχετίζονται, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, με τις πολιτικές του περιπέτειες. Τα κείμενα διακεκρ...

Ο Κερτ Γκέντελ υπήρξε ένας γίγαντας της διανόησης. Το θεώρημα της Μη Πληρότητας που διατύπωσε προκάλεσε αναστάτωση όχι μόνο στα μαθηματικά αλλά επίσης σε ολόκληρο τον κόσμο της επιστήμης και της φιλοσοφίας. Συντρίβοντας τις κάποιες ελπίδες ότι η λογική, τελικά, θα μας επέτρεπε να κατανοήσουμε πλήρως το σύμπαν, το θεώρημα του Γκέντελ ήγειρε επίσης μια σειρά από προκλητικές ερωτήσεις: Ποια είναι τα όρια της ορθολογιστικής σκέψης; θα μπορέσουμε ποτέ να κατανοήσουμε πλήρως τις μηχανές που κατασκευάζουμε; Ή τους εσωτερικούς μηχανισμούς του ίδιου του μυαλού μας; Πώς θα πρέπει να...

Γιατί να υπάρχει οτιδήποτε; Γιατί, πιο συγκεκριμένα, να υφίσταται υλικός κόσμος; Ο Bebe Rundle, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, προτείνει ξεκάθαρες, μη-τεχνικές απαντήσεις σε αυτά τα περίπλοκα ερωτήματα. Αν, όπως υποστηρίζει ο θεϊστής, ο θεός είναι ένα ον που δεν μπορεί παρά να υπάρχει, η ύπαρξη του εξηγεί και γιατί υπάρχει κάτι αντί το τίποτε. Ωστόσο, το τελευταίο μπορεί να εξηγηθεί και στη βάση ενός πιο αδύναμου ισχυρισμού. Δηλαδή, όχι ότι υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο ον που πρέπει να υπάρχει, αλλά ότι απλά κάτι πρέπει να υπάρχει. Ο Rundle προσφέρει επι...