Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Τα δοκίμια που συγκεντρώνονται σ' αυτόν τον τόμο αναφέρονται σε διάφορα θέματα, που δείχνουν να μην έχουν σχέση μεταξύ τους: την ψυχανάλυση, τη γλώσσα, τις κοινωνικές επιστήμες, την τεχνολογία, την πολιτική οικονομία. Ωστόσο τα συνέχει κατά βάθος μια κοινή έγνοια. Τα δοκίμια κατατείνουν στο να καταρρίψουν την οίηση της "επιστημονικότητας", έσχατου μύθου των προαιώνιων καταπιεστικών μηχανισμών που εξακολουθούν να υφίστανται. Κατατείνουν επίσης (και κυρίως) στο να καταδείξουν ότι αυτή η απόρριψη όχι μόνο δεν μας αφοπλίζει, αλλά είναι και αναγκαία προϋπόθεση για να αντιμετωπίσ...

Στα προγράμματα θεμελίωσης των μαθηματικών στον εικοστό αιώνα ακολουθούνται δύο φιλοσοφικοί δρόμοι: ο μαθηματικός ρεαλισμός και ο μαθηματικός αντιρεαλισμός. Το πρόγραμμα θεμελίωσης των μαθηματικών, που υποστηρίζεται φιλοσοφικά από τον μαθηματικό ρεαλισμό, συνδέεται με το έργο και τις απόψεις του Hilbert, του Goedel, του Wang, του Quine και των επιγόνων του ενώ το πρόγραμμα θεμελίωσης των μαθηματικών, που υποστηρίζεται φιλοσοφικά από τον ιντουισιονισμό (αντιρεαλισμός), συνδέεται με το έργο και τις απόψεις του Brouwer, του Heyting, του Dummett κ.α. Στόχος της μελέτης είναι να...

Η ιδέα να γραφεί η ιστορία των νοοτροπιών και των πρακτικών που σχετίζονται με τους νεκρούς, τους τάφους, τις επικήδειες τελετουργίες, επιτελέστηκε με τη συγγραφή του βιβλίου αυτού, του γνωστού για τις ιδιόρρυθμες απόψεις του ιστορικού Φιλίπ Αριές.

Για τους Έλληνες που εγνώριζαν ότι μόνον η συνδυασμένη μέριμνα τόσο για την Ψυχή όσο και για το Σώμα δύναται να διαπλάσει ολοκληρωμένα και ελεύθερα πνεύματα, η φιλοσοφία δεν αποτελούσε "ειδικότητα" αλλά πρωταρχικό μέλημα του κάθε νέου ανθρώπου. Στις σύγχρονες εκβαρβαρισμένες κοινωνίες η φιλοσοφία φαίνεται να διώκεται αλύπητα. Τα ερωτήματα που αφορούν στο Είναι, στον Λόγο, στον Χρόνο και στον Θάνατο δεν φαίνεται να απασχολούν πια ιδιαίτερα τους λεγόμενους "ανθρώπους του πνεύματος" αφού ουδείς εισήλθε στον κόπο να τα εξετάσει ουσιαστικά μετά από τον Χάιντεγκερ. Τι εστί το...

Πώς είδε την Ελλάδα ένας ξένος μεγάλος φιλόσοφος; Ποιες σκέψεις του προκάλεσαν οι αρχαιότητες αλλά και οι ίδιοι οι τόποι, ο Ψηλορείτης, η πεδιάδα της Νεμέας, η κοιλάδα του Πλειστού, ο βράχος του Σουνίου, το Αρχιπέλαγος; Πώς κατορθώνει να συνδυάσει τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα αγάλματα μεταξύ τους και με το τοπίο, κι όλα αυτά με τον Όμηρο, τον Πίνδαρο, τον Αισχύλο, τον Ηράκλειτο, τον Πλάτωνα, τον Χαίλντερλιν; Αυτά μας αφηγείται εδώ ο Χάιντεγγερ, περνώντας από την περιγραφή στη φιλοσοφική ανάλυση, από τον θαυμασμό στο στοχασμό, σ' ένα βιβλίο που ίσως να μην κατατάσσεται στ...

Τα κείμενα του Martin Heidegger που παρουσιάζονται εδώ (από τα μαθήματα του Μαρβούργου του 1925 και του 1928) προσφέρουν στον αναγνώστη μια εξαιρετικά πιστή, προσιτή και βαθιά ερμηνεία της φαινομενολογίας, αναδεικνύοντας παράλληλα την άγνωστη στο ελληνικό κοινό φαινομενολογική διάσταση της φιλοσοφίας του Heidegger. Και τα δύο κείμενα αναλύουν στη διαπλοκή τους τρεις θεμελιώδεις φιλοσοφικές έννοιες, έτσι όπως υιοθετήθηκαν από τη φαινομενολογία: την αποβλεπτικότητα, το a priori και την κατηγορική εποπτεία. Χωρίς να απομακρύνεται από την "ορθόδοξη" φαινομενολογία του δασκάλου...

Μια σειρά από δοκίμια συνθέτουν αυτό το πρωτοποριακό βιβλίο που φωτίζει ένα ορισμένο τέλος της εποχής μας, αλλά και το νέο άνοιγμα που μας καλεί, θέτοντας υπό κρίση τις μεγάλες μεταμορφώσεις του κόσμου. Εν πρώτοις υπάρχει το ερώτημα για τον μακρύ δρόμο που οδήγησε από την αρχαϊκή μυθολογία στην υπερμοντέρνα τεχνολογία. Το μέλλον συνιστά πρόβλημα: το ανθρώπινο ον προορίζεται να γνωρίσει μια αλλαγή. Κατόπιν είναι η περιπέτεια της επιστημονικής τεχνικής: έτσι τίθεται το ερώτημα του τέλους της τέχνης, σ' όλη της την ποιητική διάσταση.

Οι μελέτες που θα διαβάσει ο αναγνώστης είναι καρπός ενός σεμιναρίου που έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο το φθινόπωρο του 1971 υπό την αιγίδα του Τμήματος Συγκριτικής Λογοτεχνίας. Καθεμιά από αυτές τις μελέτες αναπτύσσει μια καθορισμένη άποψη και συνιστά μια ολοκληρωμένη ενότητα. Συνάμα η καθεμιά τους αποτελεί μέρος ενός μοναδικού δρομολογίου που αρχίζει με την κλασική ρητορική, διατρέχει τη σημειωτική και τη σημασιολογία, για να φτάσει τελικά στην ερμηνευτική. Η πρόοδος από τον γνωστικό κλάδο στον άλλο ακολουθεί τη μετάβαση από τη μια αντίστοιχη γλωσσική οντότητ...

Το ερώτημα για το νόημα του Είναι είναι το πιο καθολικό και το πιο κενό· ταυτόχρονα όμως κείται μέσα του η δυνατότητα να εξατομικευτεί οξύτατα στο εκάστοτε εδωνά-Είναι [Dasein]. Αν μέλλουμε να πετύχουμε τη θεμελιώδη έννοια του "Είναι" και να σκιαγραφήσουμε την απαιτούμενη οντολογική εννοιολόγηση και τις αναγκαίες παραλλαγές, χρειαζόμαστε ένα συγκεκριμένο οδηγό. Η καθολικότητα της έννοιας "Είναι" δεν αντιμάχεται τον "ειδικευμένο" χαρακτήρα της έρευνας· έχουμε δηλαδή την πρόθεση να προχωρήσουμε προς την έννοια του Είναι ερμηνεύοντας ένα εδικό ον, το εδωνά-Είναι, με το οποίο σ...

Επιλέξαμε κάτι κοινό στη μεταφυσική και στην ψυχολογία, το πρόβλημα της ελευθερίας. Επιχειρούμε να υποστηρίξουμε ότι κάθε διάλογος ανάμεσα στους αιτιοκράτες και στους αντιπάλους τους υπονοεί μια πρότερη σύγχυση της διάρκειας με την έκταση, της διαδοχής με την ταυτοχρονία, της ποιότητας με την ποσότητα: άπαξ και ξεδιαλύνουμε αυτή τη σύγχυση, θα δούμε πιθανώς να εξανεμίζονται οι αντιρρήσεις που εγέρθηκαν ενάντια στην ελευθερία, οι ορισμοί που της δίνουμε και, κατά μία έννοια, το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας. Αυτή η απόδειξη αποτελεί αντικείμενο του τρίτου μέρους του πονήμα...

Από την εποχή του Καρτέσιου, η Δυτική σκέψη χαρακτηρίζεται από βαθιές διχοτομίες, όπως ύλη-πνεύμα, αντικειμενικό-υποκειμενικό, γεγονότα-αξίες. Ο Χίλαρυ Πάτναμ, ένας από τους κορυφαίους φιλοσόφους του καιρού μας, αναπτύσσει σε αυτό το έργο την πρότασή του για την υπέρβαση των διχοτομιών, τον εσωτερικό ρεαλισμό, σύμφωνα με τον οποίο η αλήθεια εξαρτάται από το εννοιολογικό μας σύστημα, αλλά είναι, ωστόσο, "πραγματική αλήθεια". Ο φιλόσοφος αντιδρά στο σχετικισμό στην ηθική, τονίζοντας ότι οι "ηθικές εικόνες του κόσμου" είναι απαραίτητες στη ζωή μας, και παρουσιάζει την Καντιανή...

Ανθρώπινα δικαιώματα, βιοηθική, σεβασμός του άλλου: η ηθική είναι σήμερα της μόδας. Όμως, οι αξίες της (ο άνθρωπος, ο άλλος, η ζωή) παραείναι γενικές και δεν επιτρέπουν να σκεφτούμε τις μοναδικές καταστάσεις. Κόντρα στο ρεύμα μιας ηθικής αρχών, που διαπρέπει κυρίως στο να καταγγέλλει παντού ένα ριζικό Κακό, μια ηθική των συγκεκριμένων αληθειών- αληθειών της πολιτικής, επιστήμης, της τέχνης και του έρωτα- θα μας επέτρεπε να ταυτοποιήσουμε διαφορετικά το Κακό, ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε.

Σήμερα δεν απαιτείται απλώς μια διευρυμένη κατανόηση του νεοθετικισμού ώστε να γίνει σαφής η σύνδεσή του με τις τρέχουσες γνωσιοθεωρητικές προβληματικές· απαιτείται, επιπλέον, μια βαθύτερη κατανόησή του διαμέσου μιας ανασυγκρότησης των αφετηριακών εννοιών του σχηματισμού του και των καταγωγικών συγκροτήσεων της μεταφυσικής του. Η παράσταση, η παραστασιο-κεντρικότητα της γνώσης και άλλα συστατικά ή παράγωγα στοιχεία του παριστάναι (όπως, λ.χ., το υποκείμενο, η αυτοστοχαστικότητα, η ιδεολογία και η ιδεολογικοποίηση της γνώσης) διαμορφώνουν το υπόστρωμα μέσα στο οποίο αναδύετα...

Ο Λουδοβίκος Βιτγκενστάιν έχει κατά κάποιον τρόπο εξάψει τη λαϊκή φαντασία: η περίπτωσή του θεωρείται αυτή ενός σύγχρονου Σωκράτη που, ως μαιτρ της αινιγματώδους λογικής, γοητεύει και θέλγει όλο τον κόσμο. Τί λέει όμως ο ίδιος ο Βιτγκενστάιν για όλα αυτά; Στο "Βίτγκενστάιν με εικόνες" συναντάμε έναν παραξενο άνθρωπο: τον άτρεπτο λογικό που βγάζει την ποίηση πάνω από τη φιλοσοφία, που κληρονόμησε μια τεράστια περιουσία και την εχάρισε ολόκληρη, που ζήτησε να βρει το θάνατο στα χαρακώματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Συναντάμε τον μεγάλο δάσκαλο που συμβούλευε τους φοιτητές...