Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στον "Μονοδιάστατο άνθρωπο" ο Marcuse αντιτίθεται με δριμύτητα στον πλατιά διαδεδομένο τρόπο σκέψης τον οποίο ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως μονοδιάστατο - τη μη κριτική και κομφορμιστική αποδοχή των υπαρχουσών δομών, νορμών και συμπεριφορών. Υποστηρίζει ότι τα μέλη των δυτικών κοινωνιών, καπιταλιστικών και κομμουνιστικών, πρέπει να ανακτήσουν την ατομικότητα και την προσωπική ελευθερία τους ενάντια στην καταπίεση του τεχνολογικοποιημένου κατεστημένου. Η μοναδική ελπίδα για έναν τρόπο ύπαρξης πιο ελεύθερο και πιο ευτυχισμένο έγκειται, για τον Marcuse, στην ενεργή αντίσταση των α...

Ο Μαξ Σέλερ (1874-1928) είναι ένας από τους σημαντικότερους γερμανούς φιλοσόφους κατά το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Επηρεασμένος από τους Νίτσε, Ντίλταϋ και Χούσσερλ, ο στοχασμός του επιχειρεί μία σύνθεση των πλέον παραδοσιακών με τα πλέον νεωτερικά στοιχεία της γερμανικής φιλοσοφίας. Είναι ο Νίτσε εκείνος που εισάγει πρώτος την έννοια της μνησικακίας [ressentiment] στο πνευματικό-εννοιολογικό οικοδόμημα της φιλοσοφίας. Και είναι ο Μαξ Σέλερ αυτός που επιχειρεί στο ανά χείρας βιβλίο την αναλυτική περιγραφή σύνολων των καταγεγραμμένων εμπειριών και ενεργειών που ιδιάζουν σ...

Αν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη σχέση μεταξύ της Χάνα Άρεντ και του Μάρτιν Χάιντεγκερ, κάτι το σκανδαλώδες, είναι ακριβώς η σύζευξη, συμπλοκή και σύγκρουση δύο διαφορετικών χρονικών πεδίων: του δημόσιου χρόνου των δύο στοχαστών και του ερωτικού χρόνου των δύο εραστών. Μια σχέση που καθορίζεται από την απόφαση του Χάιντεγκερ να υποστηρίξει το ναζιστικό κόμμα. Μια απόφαση που τους χωρίζει και συνάμα τους ενώνει σε διαφορετικές όχθες της ίδιας τραγωδίας. Το κείμενο που παρουσιάζουμε εδώ γράφτηκε το 1969 για τα ογδοηκοστά γενέθλια του Γερμανού φιλόσοφου. Η Χάνα Άρεντ εκθέτει τ...

Ένας ζωντανός διάλογος με τον ιδρυτή του μαρξισμού, διάλογος που προπορεύεται και προβλέπει, είναι το περιεχόμενο και η πρωτοτυπία αυτής της διδακτορικής διατριβής, που έδωσε λαβή σε ζωηρότατες συζητήσεις όταν υποστηρίχθηκε το 1959 στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (μαζί με την παράλληλη διατριβή "Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία"). Στοχεύει να φθάσει στο κέντρο της σκέψης του Μαρξ, να ανακαλύψει τον μίτο της Αριάδνης που διαπερνά όλο του το έργο -από τα γραπτά του πολύ νέου Μαρξ, μέσω των θεμελιακών φιλοσοφικών εργασιών του νέου Μαρξ, ως τις τελικές πολιτικές και οικονομικές του...

Ο Γκέοργκ Λούκατς, πέρ' από τη σπουδαία συμβολή του στην ιστορία των ιδεών, υπήρξε η εμβληματική εκείνη μορφή στην οποία συνοψίστηκε κατά κάποιον τρόπο η μοίρα των στοχαστών μιας άλλης εποχής, όταν το αξίωμα του Αριστοτέλη περί του ανθρώπου ως "ζώου πολιτικού" επαληθευόταν πειστικότερα απ' ό,τι στη δική μας εποχή, η οποία έχει προ πολλού εναποθέσει την πολιτική δραστηριότητα στους image makers και στους χορηγούς των ΜΜΕ. Ο Λούκατς ανήκει στην ομάδα εκείνων των στοχαστών που δεν αποποιήθηκαν τη "στράτευση του πνεύματος", παρά το κόστος και τους κινδύνους που συνόδευσαν πά...

Για τους Έλληνες που εγνώριζαν ότι μόνον η συνδυασμένη μέριμνα τόσο για την Ψυχή όσο και για το Σώμα δύναται να διαπλάσει ολοκληρωμένα και ελεύθερα πνεύματα, η φιλοσοφία δεν αποτελούσε "ειδικότητα" αλλά πρωταρχικό μέλημα του κάθε νέου ανθρώπου. Στις σύγχρονες εκβαρβαρισμένες κοινωνίες η φιλοσοφία φαίνεται να διώκεται αλύπητα. Τα ερωτήματα που αφορούν στο Είναι, στον Λόγο, στον Χρόνο και στον Θάνατο δεν φαίνεται να απασχολούν πια ιδιαίτερα τους λεγόμενους "ανθρώπους του πνεύματος" αφού ουδείς εισήλθε στον κόπο να τα εξετάσει ουσιαστικά μετά από τον Χάιντεγκερ. Τι εστί το...

Η φιλοσοφία των μελών του Κύκλου της Βιέννης μας ενδιαφέρει σήμερα επειδή είναι γόνιμη και ανοιχτή για περαιτέρω προβληματισμό. Ο Κύκλος αποτελεί για μας -πέρα από το καθαρά ιστορικό ενδιαφέρον- σημείο αναφοράς της φιλοσοφικής πρακτικής που καθιέρωσε: με τα γραπτά του, τις δραστηριότητές του, τις εκδηλώσεις του και τις ευρύτερες κοινωνικές παρεμβάσεις του, ο Κύκλος διαμόρφωσε το ακαδημαϊκό φιλοσοφικό κοινό του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα το κατέστησε απαιτητικό ως προς τους τρόπους άσκησης της φιλοσοφικής δραστηριότητας. Έδειξε έμπρακτα πώς συνεργαζόμαστε για να διαβάσουμε κ...

Μια χειρονομία ή λίγα λόγια θα έπρεπε να αρκούν, κι όμως... Η παρηγοριά είναι μια δύσκολη δραστηριότητα, που προϋποθέτει να παίρνει κανείς τον λόγο σχετικά με μια οδύνη που δεν μοιράζεται με τον άλλο, αλλά στην οποία προσπαθεί να συμμετάσχει. Πώς ν’ ανοίξουμε έναν δρόμο που θα μας οδηγήσει στη μυχιότητα του άλλου, χωρίς να την προδώσουμε; Ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσει κανείς ώστε να μην προκαλέσει υποψίες; Τα ερωτήματα αυτά, στις μέρες μας, εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ψυχολογίας ή της θρησκείας. Ωστόσο, η φιλοσοφία για καιρό υπήρξε ένα βάλσαμο ικανό να απαλύνει τα αν...

Στα σύνορα φιλοσοφίας και θεολογίας o Ζαν-Λυκ Μαριόν ξεκινά καταδεικνύοντας την αντίθεση ειδώλου και εικόνας, για να δείξει στη συνέχεια πώς κάθε εννοιακή παράσταση για τον Θεό κινδυνεύει να βυθιστεί στην ειδωλολατρία, είτε σκεπτόμενη αρνητικά τον "θάνατο του Θεού" είτε σκεπτόμενη θετικά τον Θεό ως "υπέρτατο ον". Πώς να φτάσουμε να σκεφτούμε τον Θεό με τρόπο που να μην είναι ούτε απατηλός ούτε ειδωλολατρικός; Αφήνοντας το πεδίο της παράστασης, επομένως το πεδίο τού είναι, για να πάμε στο πεδίο του έρωτα και της αγάπης. Ίσως, εντέλει, αν αποκαλύπτεται αγαπώντας και δίνετα...

Τα όντα που τελούν την αναπαραγωγή και εκείνα που προέρχονται από αυτήν, είναι όντα ξεχωριστά το ένα από το άλλο, που διαχωρίζονται από μιαν άβυσσο, μια συναρπαστική ασυνέχεια. Ως άτομα, πεθαίνουμε μοναχικά μέσα σε μια ακατανόητη περιπέτεια, νοσταλγούμε ωστόσο τη χαμένη αλληλουχία. Η αφροδίσια δραστηριότητα της αναπαραγωγής, μία από τις ανθρώπινες μορφές της οποίας αποτελεί ο ερωτισμός, μας βοηθά να την ξαναβρούμε, από τη στιγμή της ένωσης των αναπαραγωγικών κυττάρων, γεννάται μια συνέχεια μεταξύ τους, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου όντος από τη στιγμή του θανάτου τους. Π...

Ο αμερικανός φιλόσοφος Γουίλφριντ Σέλλαρς, με το βιβλίο του "Ο εμπειρισμός και η φιλοσοφία του νου", το οποίο είναι το κύριο έργο του, άλλαξε τη ροή της "αναλυτικής" φιλοσοφίας, δείχνοντας ότι δεν έχει νόημα να θεμελιώνουμε τη γνώση σε υποτιθέμενα "άμεσα αισθητηριακά δεδομένα", όπως ήθελε ο εμπειρισμός από τον Λοκ και τον Χιούμ μέχρι τον Ράσσελ και τον Έιερ. Τα δεδομένα των αισθήσεων δεν είναι ποτέ άμοιρα εννοιών, δεν είναι απροϋπόθετα. Εγγράφονται σε ένα εννοιακό πλαίσιο, το οποίο είναι, σε τελική ανάλυση, προϊόν της κοινωνίας. Η "εμπειρία" στην οποία πατά η γνώση, μετά το...

Ο Λουδοβίκος Βιτγκενστάιν έχει κατά κάποιον τρόπο εξάψει τη λαϊκή φαντασία: η περίπτωσή του θεωρείται αυτή ενός σύγχρονου Σωκράτη που, ως μαιτρ της αινιγματώδους λογικής, γοητεύει και θέλγει όλο τον κόσμο. Τί λέει όμως ο ίδιος ο Βιτγκενστάιν για όλα αυτά; Στο "Βίτγκενστάιν με εικόνες" συναντάμε έναν παραξενο άνθρωπο: τον άτρεπτο λογικό που βγάζει την ποίηση πάνω από τη φιλοσοφία, που κληρονόμησε μια τεράστια περιουσία και την εχάρισε ολόκληρη, που ζήτησε να βρει το θάνατο στα χαρακώματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Συναντάμε τον μεγάλο δάσκαλο που συμβούλευε τους φοιτητές...

Το κοχύλι, αυτό το παράδοξο γεωμετρικό και καλλιτεχνικό δημιούργημα που συναντάμε αμέριμνα διάσπαρτο στη φύση, γίνεται αφετηρία μιας σειράς σκέψεων του Paul Valery που υποκρύπτουν σταθερά το θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας για το φυσικώς και αισθητικώς ωραίο, για τα όρια της διάκρισής τους -ιδίως όταν το φυσικώς ωραίο αποτελεί κατασκευαστικό προϊόν ενός πλάσματος διαφορετικού από τον άνθρωπο. Το παράδειγμα είναι ιδεώδες και τα στοιχεία που διαθέτουμε ελέγχονται με οξυδέρκεια και λαμπρό ερευνητικό ήθος. Τα συμπεράσματα αφήνονται να γεννηθούν βήμα προς βήμα μέσα στη συνείδη...

Η ιδέα να γραφεί η ιστορία των νοοτροπιών και των πρακτικών που σχετίζονται με τους νεκρούς, τους τάφους, τις επικήδειες τελετουργίες, επιτελέστηκε με τη συγγραφή του βιβλίου αυτού, του γνωστού για τις ιδιόρρυθμες απόψεις του ιστορικού Φιλίπ Αριές.

Η ιδέα να γραφεί η ιστορία των νοοτροπιών και των πρακτικών που σχετίζονται με τους νεκρούς, τους τάφους, τις επικήδειες τελετουργίες, επιτελέστηκε με τη συγγραφή του βιβλίου αυτού, του γνωστού για τις ιδιόρρυθμες απόψεις του ιστορικού Φιλίπ Αριές.

Το καίριο δίλημμα των καιρών μας είναι τούτο: ανθρωπισμός ή ατομικισμός; Επείγει να διατηρήσουμε τον ανθρωπισμό της νεωτερικότητας και ταυτόχρονα να απαλλαγούμε από τον ατομικισμό. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που θέλει να μας απελευθερώσει χωρίς να μας αλλοτριώσει, να μας απολυτρώσει δίχως να μας αποξενώσει , να μας αποδεσμεύσει χωρίς να μας αποχαλινώσει, να μας απαλλάξει από τα δεσμά δίχως να χαθούν οι δεσμοί μας. Είναι ο διαφωτισμός του διαφωτισμού. Ανθρωπισμός χωρίς ατομικισμό: αυτό χρειάζεται να διδαχθεί ο διαφωτισμός για να αρτιωθεί και να επιβιώσει στο μέλλον. Να δι...