Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το έμβρυο δεν "ξέρει" τίποτα για τον τρόπο της ύπαρξής του μετά τη γέννηση - για τη μετά τον θάνατό του ζωή. Κανένα έμβρυο δεν "γύρισε πίσω" ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα "πληροφορήσει" ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τα εγκόσμια με πλήρη άγνοια για την πραγματικότητα τη μετά τον θάνατό του. Πραγματικότητα, ίσως, ανάλογη με τη διαφορά ανάμεσα στο έμβρυο και το λογικό υποκείμενο.

Τίποτα στον κόσμο δεν μπορεί να εμποδίσει τον άνθρωπο να αισθάνεται γεννημένος για την ελευθερία. Ποτέ, ό,τι κι αν γίνει, δεν μπορεί να δεχτεί τη δουλεία" γιατί σκέφτεται. Δεν έπαψε ποτέ να ονειρεύεται μια ελευθερία χωρίς όρια, είτε ως παρελθούσα ευτυχία που του τη στέρησε μια τιμωρία, είτε ως μέλλουσα ευτυχία που του την χρωστά ένα είδος συμφωνίας με κάποια μυστηριώδη Πρόνοια. Ο κομμουνισμός που φαντάστηκε ο Μαρξ είναι η πιο πρόσφατη μορφή αυτού του ονείρου. Το όνειρο αυτό παρέμεινε ανέκαθεν μάταιο, όπως όλα τα όνειρα, ή, αν ποτέ λειτούργησε σαν παρηγοριά, ήταν πάντα σαν ό...

"Η συγχώρηση, αν υπάρχει κάτι τέτοιο, δεν πρέπει και δεν μπορεί να συγχωρεί παρά μόνο το ασυγχώρητο, το ανεξιλέωτο - και συνεπώς να κάνει το αδύνατον.[...]. Θα πρέπει να διερωτηθούμε αν το ανεπανόρθωτο σημαίνει το ασυγχώρητο. Δεν το πιστεύω, όπως επίσης το "απαράγραπτο", μια δικαιική έννοια, δεν ανήκει στην τάξη της συγχώρησης και δεν σημαίνει το ασυγχώρητο." Jacques Derrida Σε αυτό το βιβλίο δημοσιεύεται η διάλεξη που εξεφώνησε ο Ζακ Ντερριντά στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (18 Δεκεμβρίου 1997), η οποία πραγματεύεται την έννοια της συγχώρησης και τη σχέση της με την η...

H ζωή είναι χαρακτηριστικό όλων των φυσικών οργανισμών, αλλά μόνο στον άνθρωπο μπορεί να μεταμορφωθεί σε βίο, κάτι που για να επιτευχθεί απαιτεί μια τέχνη του βίου, μια "επιμέλεια εαυτού", η οποία και αποτελεί ένα από τα κεντρικά θέματα του βιβλίου αυτού. Στον δεύτερο τόμο της τριλογίας του για τις Πολιτικές του Βίου, ο Θεοφάνης Τάσης εξετάζει τον χώρο, μεταξύ του καθαρά προσωπικού και του αποκλειστικά δημοσίου, μεταξύ του ηθικού και του πολιτικού όπου μπορεί να εξασκηθεί η τέχνη αυτή. Βασικό του ερώτημα είναι η επίδραση της "εικονιστικής" κοινωνίας, όπου ο εαυτός εξαϋλώνετ...

Ας συλλάβουμε εκ νέου τον εαυτό μας, έτσι όπως είναι, σε ένα παρόν πηχτό και επιπλέον ελαστικό, που μπορούμε να το διαστέλλουμε επ' άπειρον προς τα πίσω, απομακρύνοντας ολοένα περισσότερο την οθόνη που μας κρύβει από τον ίδιο μας τον εαυτό. Ας συλλάβουμε εκ νέου τον εξωτερικό κόσμο έτσι όπως είναι, όχι μόνο στην επιφάνεια, στο τώρα, αλλά σε βάθος, με το άμεσο παρελθόν που τον πιέζει και του αποτυπώνει την ορμή του. Ας συνηθίσουμε, με δυο λόγια, να βλέπουμε τα πάντα sub specie durationis, "υπό το πρίσμα της διάρκειας": αμέσως, το σκληρό χαλαρώνει, το κοιμισμένο αφυπνίζεται,...

Δύο κείμενα του φινλανδού φιλοσόφου Jaako Hintikka (το δεύτερο σε συνεργασία με τη σύζυγό του Merrill) για τη φιλοσοφία του Ludwig Wittgenstein, γραμμένα με σκοπό να αποσαφηνίσουν ουσιώδεις πτυχές του στοχασμού του Wittgenstein αναφορικά με δύο κρίσιμα ζητήματα: το άρρητο και τις σχέσεις γλώσσας και κόσμου. Και τα δύο κείμενα εστιάζουν στον τρόπο ανάγνωσης και ερμηνείας του μόνου βιβλίου που εξέδωσε όσο ζούσε ο Wittgenstein, το "Tractatus Logico-Philosophicus", τονίζοντας τη σημασία που έχει η ανάγνωση και η ερμηνεία του για την κατανόηση τόσο του "πρώι μου" όσο και του "ύσ...

... Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η διάχυτη ρήξη μεταξύ της αναλυτικής και της ηπειρωτικής φιλοσοφικής παράδοσης κατά τον 20ό αιώνα υπό το πρίσμα ενός εξαιρετικά σημαντικού καθοριστικού συμβάντος. Κατανοώντας τη συνάντηση του Νταβός από τις διαφορετικές προοπτικές καθενός από τους τρεις πρωταγωνιστές μας, μπορούμε, ελπίζω, να αντιληφθούμε και εμείς τα εν λόγω ζητήματα από μια ιδιαίτερα διαφωτιστική προοπτική. Συγκεκριμένα, θα δούμε πώς η σχετικά λιγότερο γνωστή φιλοσοφική θέση που σταδιακά αναπτύχθηκε από τον Κασσίρερ αυτή την περίοδο μπορεί να ιδωθεί ως μια ηρωική απόπειρα...

Το αδιαπέραστο του σώματός μου, ο ενδότερος χαρακτήρας του, του ανήκει λοιπόν εξαιτίας της ποιότητάς του ως απόλυτου μεσίτη. Αλλ’ είναι φανερό ότι το σώμα μου, με αυτήν την έννοια, είμαι εγώ ο ίδιος και αυτό γιατί δε μπορώ να διακριθώ από αυτό, παρά μόνο υπό την προϋπόθεση να πάψω να το θεωρώ απόλυτο μεσίτη... Η αλήθεια είναι ότι δε δέχεται κανένας να πεθάνει γενικά για την ωραιότητα ή αόριστα για την ελευθερία αυτό δε σημαίνει απολύτως τίποτε... Η ελπίδα είναι το ίδιο των αόπλων όντων, είναι το όπλο των αόπλων ή, σωστότερα, είναι το αντίθετο ενός όπλου και σ’ αυτό ακριβώς...

Στην ανά χείρας μελέτη, το κρίσιμο ζήτημα του τρόπου με τον οποίο η σύγχρονη φαινομενολογία μέσω τεσσάρων μειζόνων εκπροσώπων της αναφέρεται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία δεν ακολουθεί τη λογική της γραμμικής ανάπτυξης φιλοσοφικών θέσεων, στο μέτρο που προκρίνει την ευθεία αναμέτρηση με την ελληνική εννοιακότητα στα πεδία της οντολογίας, της ηθικής και της πολιτικής. Γιατί, όμως, οι έννοιες προτίθενται των φιλοσοφημάτων και λειτουργούν γεφυρωτικά τόσο με την ελληνική κληρονομιά όσο και με τη σύγχρονη φαινομενολογική φιλοσοφία στις διάφορες εκδοχές της; H άσκηση της φαινο...

Πώς μπορούμε να προτάξουμε μια ανατρεπτική θεωρία κοινωνικής δράσης με θεμέλιο την ουτοπική επιθυμία, τη ριζωμένη μέσα στην ανθρώπινη ψυχή; Ποια σημασία και ποια χρήση μπορεί να έχει ο ουτοπικός προσανατολισμός, ο οποίος γεννά το μέλλον από τον εαυτό του, και του οποίου το παρελθόν είναι αποκλειστικά το μέλλον; Η ανατρεπτικότητα της ουτοπικής παρόρμησης βρίσκεται ακριβώς στην ανεικονικότητά της, η οποία φανερώνεται ως μια δύναμη πίστης, ως μια δυναμική προφητική, που συνεργάζεται με δυνάμεις οι οποίες λανθάνουν στα βάθη της πραγματικότητας. Η ουτοπία δεν είναι εικόνες φα...

Το αναχείρας βιβλίο εισάγει τους αναγνώστες στην γνωσιολογία, τον φιλοσοφικό κλάδο στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγονται τα ζητήματα της γνώσης, ειδικά της γνώσης που παράγουν οι επιστήμες. Από τα χρόνια του Καντ και μετά, η γνωσιολογία επηρεάστηκε από τις εξελίξεις στις επιστήμες - αυτή η διαλεκτική των σχέσεων της γνωσιολογίας με τις επιστήμες διαμορφώνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο η γνωσιολογία συγκροτείται και ανασυγκροτείται τις τελευταίες δεκαετίες. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις στην γνωσιολογία, όπως αυτές αναπτύσσονται στο πλαίσιο τριών σχεδίων ανασυγκρότησης της φιλο...

Ο Πολ Ρικέρ και ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξαν δύο σημαντικές μορφές της σκέψης και της φιλοσοφίας του προηγούμενου αιώνα. Ο διάλογος που παρουσιάζεται στην παρούσα έκδοση έγινε στο πλαίσιο της ραδιοφωνικής εκπομπής Le bon plaisir στις 9 Μαρτίου 1985, όταν ο Ρικέρ προσκάλεσε τον Καστοριάδη σε μια δημόσια συζήτηση γύρω από θέματα και προβληματικές που απασχολούν από κοινού τους δύο στοχαστές. Το κοινωνικό φαντασιακό, η ανθρώπινη δημιουργία, η φαντασία, η ιστορία, ο μετασχηματισμός της κοινωνίας είναι μερικά από τα θέματα τα οποία θίγονται στον μεταξύ τους διάλογο... "Αξί...

Η Σειρά "Ιδεογραφίες: Στοχαστές για τον 21ο αιώνα" παρουσιάζει διανοητές και ιδέες της νεοτερικότητας και των σύγχρονων ρευμάτων σκέψης μέσα από μία ερμηνευτική προσέγγιση στην οποία δεσπόζει ο αναστοχασμός. Κείμενα και συγκείμενα μελετώνται σύμφωνα με τις αρχές της διακειμενικότητας και της δημιουργικής γραφής, με φόντο τα επιτακτικά αιτήματα της νέας εποχής και με σκοπό να ανασυρθούν στο φως οι λανθάνουσες δυνατότητες της επινόησης. Η Hannah Arendt μας προτρέπει να αναστοχαζόμαστε τις πράξεις μας. Τη στιγμή που κατέρρεε ο Ολοκληρωτισμός και η Παράδοση έπνεε τα λοίσθια,...

Με αφετηρία τον Κρατύλο και τον Αριστοτέλη, περνώντας από τον Αυγουστίνο και τον Pierce και φθάνοντας στον Wilkins και τον Beck, συντάχθηκαν τα δοκίμια περί ιστορικών μελετών του σημείου και της ερμηνείας. Με πρότυπα το δέντρο και τον λαβύρινθο ο συγγραφέας καταγράφει, μελετά και παρακολουθεί την ιστορία της μεταφοράς από τον Αριστοτέλη στον Μεσαίωνα. Ο Έκο προτείνει ένα βιβλίο για τους μελετητές, το οποίο όμως παράλληλα μπορεί να προσκαλέσει και να προκαλέσει τον ενήμερο αναγνώστη σε μερικές εξερευνήσεις των περιφερειακών μαιάνδρων της ιστορίας της φιλοσοφίας και της ση...

Το βιβλίο αυτό αποτελεί την εισαγωγή στις έννοιες και στις μεθόδους του Γάλλου φιλοσόφου Georges Canguilhem (Ζορζ Κανγκιλέμ). Ο Γάλλος διανοητής υπήρξε ο διάδοχος του Gaston Bachelard (Γκαστόν Μπασελάρ) και επηρέασε με τη διδασκαλία και το έργο του για τις έννοιες του κανόνα και του παθολογικού, όπως και για το επιστημολογικό καθεστώς των ιατρικών επιστημών, τη σκέψη γνωστών Γάλλων φιλοσόφων, μεταξύ των οποίων οι Michel Foucault (Μισέλ Φουκώ), Louis Althusser (Λουί Αλτουσέρ), Pierre Macherey (Πιερ Μασερέ). Στο βιβλίο επιχειρείται μια συστηματική προσέγγιση της βα...

Το "Πρόσωπο και το ιερό" είναι πολεμικό κείμενο. Στρέφεται με ένταση εναντίον της ιδέας του προσώπου και κυρίως εναντίον της σύνδεσης του ανθρώπινου προσώπου με το ιερό. Υπάρχει πράγματι κάτι ιερό στον άνθρωπο, δέχεται και η Βέιλ, αλλά αυτό δεν είναι το πρόσωπο, ιερό στον άνθρωπο είναι το απρόσωπο, και μόνο αυτό. Μέσα σε κάθε άνθρωπο ζει ανεπίγνωστα, στο βάθος της καρδιάς του, η προσδοκία του καλού. Η ιερότητα του ανθρώπου είναι ακριβώς η επιθυμία να μην του κάνουν κακό, το παράπονο όταν του κάνουν κακό, και η προσδοκία να του κάνουν καλό. Στη μακρά ιστορία του κακού, οι αν...

Μολονότι υπό μία έννοια ο τίτλος είναι παραπλανητικός λόγω της μονομέρειάς του, το "Περί βεβαιότητος" έχει δικαίως χαρακτηριστεί ως έργο πάνω στη γνωσιολογία, έργο το οποίο εγκαινιάζει νέες γραμμές σκέψης πάνω στις έννοιες της γνώσης, της αμφιβολίας και της δικαιολόγησης των πεποιθήσεων. Αλλά και ανεξάρτητα από τη συμβολή του στην άρθρωση γνωσιοθεωρητικών θέσεων, το βιβλίο αποτελεί σαφώς το τρίτο αριστούργημα του Βίττγκενσταϊν (μετά το "Τρακτάτους" και τις "Φιλοσοφικές έρευνες"), επεκτείνοντας και διευρύνοντας τους βιττγκενσταϊνικούς στοχασμούς πάνω στη γλώσσα, τη λογική κα...

Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ο Έντμουντ Χούσερλ εγκαθιδρύει ένα από τα μεγαλύτερα ρεύματα της σύγχρονης φιλοσοφίας, τη Φαινομενολογία. Εντός της φαινομενολογικής παράδοσης, με την πιο στενή ή και με ευρύτερη έννοια, κινήθηκαν έκτοτε εξαιρετικά σημαντικοί φιλόσοφοι, όπως ο Μαξ Σέλερ, ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο Μωρίς Μερλώ-Ποντύ, ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, η Χάνα Άρεντ, ο Εμμανουέλ Λεβινάς. Χωρίς αμφιβολία, η ορθή κατανόηση του ξεχωριστού χαρακτήρα και της συνεισφοράς αυτού του σπουδαίου φιλοσοφικού ρεύματος, απαιτεί την αποσαφήνιση των θεμελίων της φαινομενολογικής μεθοδολογίας και στάσ...

Γράφει ο P. Vidal-Naquet: "Πράγματι, ο Καστοριάδης ήρθε στο Παρίσι από την Αθήνα -όπως ο Ξένος του Πλάτωνα ήρθε στην Αθήνα από την Ελέα της Μεγάλης Ελλάδος- για να παίξει τον ρόλο του "διδασκάλου της αλήθειας", μιας αλήθειας που ήθελε να προωθήσει την ελευθερία και όχι να την καταπνίξει". Αναμφίβολα έτσι. Και γι' αυτό μιας αλήθειας, στην περίπτωσή του, ενσυνειδήτως με άλφα μικρό. Αλήθεια δε, που ως στοχαστικό πρόταγμα, υπήρξε εν προκειμένω όχι απλώς πρόθεση ελευθερίας ή βήμα προς αυτήν, αλλά χάρη στο πολυσχιδές, πολύπλευρο και πολύμοχθο έργο που αυτός μας κατέθεσε, έργω ελε...

"Η προέλευση του έργου τέχνης" ("Der Ursprung des Kunstwerkes", 1950) είναι το κείμενο που περιέχει τις κύριες αντιλήψεις του Martin Heidegger σχετικά με τη φιλοσοφία της τέχνης. Εδώ διατυπώνεται η άποψη ότι μέσα στο καλλιτέχνημα αποκαλύπτεται η αλήθεια, και άρα η τέχνη δεν έχει να κάνει κυρίως με το ωραίο και την ομορφιά. Διατυπώνεται επίσης η πεποίθηση ότι «κάθε τέχνη είναι κατ' ουσίαν ποίηση»· αυτό δεν μειώνει τα άλλα είδη τέχνης, π.χ. τη μουσική, την αρχιτεκτονική ή τη γλυπτική, αλλά αντίθετα αναδείχνει το βαθύτερο νόημά τους. Συνάμα ο Χάιντεγγερ βρίσκει ευκαιρία να κρι...