Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μέσα από τις "γραμμές πτήσεων", όπως θα έλεγε ο Deleuze, που δημιουργούν οι Heidegger, Schleiermacher, Tanesini, De Man, Foucault, και Gatens επιχειρούμε να διερμηνεύσουμε τις ενδιαφέρουσες "συναρμογές" του γίγνεσθαι της γλώσσας. Έτσι, η Φιλοσοφία της Γλώσσας, καθώς δεν είναι απλά αναπαραστατική ή ενδοσκοπική, μας δείχνει τον τρόπο της αργής ανάγνωσης των ιδεών και της δημιουργικής σκέψης, μέσα από ένα εμπειρικό αισθητισμό και μια γλώσσα που βούλεται να είναι. Τα κείμενα του παρόντος βιβλίου συνιστούν τα εισιτήρια των εν λόγω πτήσεων και καλούν τον αναγνώστη να ταξιδέψει με...

'Οταν οι φιλόσοφοι στοχάζονται, πολύ συχνά λησμονούν να σκεφτούν το σώμα τους και κυρίως όλα όσα συσσωρεύουν σε αυτό μέσω της τροφής. Όμως ανάμεσα στο μυαλό και το στομάχι υπάρχει ένα πολύπλοκο πλέγμα σχέσεων και παραδοχών που η σκέψη δεν θα έπρεπε να παραβλέπει, θα μπορούσε ο Διογένης να είναι πολέμιος του πολιτισμού και των συνηθειών του αν δεν δοκίμαζε ωμό χταπόδι; Ο Ρουσό του "Κοινωνικού συμβολαίου" θα επιχειρούσε την απολογία της λιτότητας αν τα συνηθισμένα του γεύματα δεν αποτελούνταν αποκλειστικά από γαλακτοκομικά; Και ο Σαρτρ, με τα καβούρια να στοιχειώνουν τους εφι...

Oι ραδιοφωνικές συνομιλίες που περιλαμβάνει αυτός ο τόμος, μεταξύ του Λεβινάς και του Φιλίπ Nεμό, ηχογραφήθηκαν και μεταδόθηκαν από τη Φρανς-Kυλτύρ κατά τον Φεβρουάριο-Mάρτιο 1981. Συγκροτούν μια βραχύλογη παρουσίαση της φιλοσοφίας του Eμμανουήλ Λεβινάς η οποία, εν συνόλω, θα μπορούσε να λάβει τον τίτλο "Hθική και άπειρο". Oι δέκα συνομιλίες παρακολουθούν την ανάπτυξη της σκέψης του Λεβινάς από τα χρόνια των σπουδών του έως τα πιο όψιμα άρθρα τα οποία αφιέρωσε στο ζήτημα του Θεού περνώντας από δύο σύντομα αλλά σημαντικά βιβλία: "Aπό την ύπαρξη στο υπάρχον", "O χρόνος και το...

Όταν ζούμε υπό ανελεύθερες σχέσεις, δημιουργούνται νοήματα για τη γνώση και την πράξη, τα οποία είναι στρεβλά. H αναζήτηση της ορθής νοηματικής συγκρότησης είναι λοιπόν από μόνη της μια προσπάθεια ανόρθωσης της ανθρώπινης κατάστασης, μια κριτική των σχέσεων κυριαρχίας. Aυτό είναι το σκεπτικό του Γιώργου Φαράκλα σ’ αυτό το βιβλίο διαλεκτικής φιλοσοφίας. Συνδιαλέγεται σχετικά με παλαιούς και σύγχρονους στοχαστές, από τον Θουκυδίδη, τον Πλάτωνα και τον Aριστοτέλη, μέχρι τον Mονταίνιο, τον Pουσσώ, τον Kαντ, τον Φίχτε, τον Έγελο και τον Σαρτρ, από τον Mπασελάρ και τον Σερ ώς...

H φιλοσοφική πρακτική του Αυστριακού φιλοσόφου Ludwig Wittgenstein (1889-1951) δεν αποτελεί μονάχα ριζική απομάκρυνση από την παραδοσιακή, ιδίως την ακαδημαϊκή, φιλοσοφία, αλλά και μια από τις σκοτεινότερες, αδιαφανέστερες και αινιγματικότερες φιλοσοφικές διδασκαλίες. Ο Wittgenstein ισχυρίζεται ότι το νόημα των όσων λέμε βρίσκεται στη χρήση της γλώσσας, ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι θεωρίες και οι εξηγήσεις, και ότι τα φιλοσοφικά προβλήματα δεν επιδέχονται λύση ή θεωρητικο-τεχνική πραγμάτευση, αλλά διάλυση και θεραπεία. Εντούτοις, τι ακριβώς σημαίνουν τέτοιες δηλώσεις; Πώς επι...

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και πιο ρηξικέλευθους στοχαστές του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Φιλόσοφος του ριζικού φαντασιακού, συνιδρυτής του θρυλικού περιοδικού "Socialisme ou Barbarie" (Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα), ψυχαναλυτής που ανανέωσε τη φροϋδική θεωρία, πολιτικός στοχαστής διαμετρήματος που ενέπνευσε εργάτες και φοιτητές στα γεγονότα του Μάη του 1968 στη Γαλλία, σημαίνων οικονομολόγος του ΟΟΣΑ, αναγνωρισμένος αρχαιοελληνιστής, εκφραστής μιας ελευθεριακής Αριστεράς και υπέρμαχος του προτάγματος της αυτονομίας. Παρ' όλα αυτά, ο Κ...

Ακόμη κι όταν το νόημα είναι χαραγμένο στην πέτρα [...], όπως οι πτυχές ενός κίονα ή η μορφή ενός γλυπτού, δεν είναι οριστικό και άκαμπτο μπορεί να συνιστά κάλεσμα, υπόνοια, παραίνεση, επίκληση' μπορεί να προσανατολίζει, πρωτογενώς, προς κάποιο ιδεώδες ζωής, τον νοητικό-ψυχικό μου κόσμο και, πριν απ' αυτό, τις εκφραστικές συσπάσεις του ίδιου μου του σώματος, τη δυναμική υπαρκτική μου προδιάθεση. Μια καμπύλη ή μια αιχμή, που συμβάλλουν στην ένυλη μορφικότητα ενός πολιτισμικού αντικειμένου, δεν εκφέρουν απλώς μια διατυπωμένη ιδεολογία ή θεολογία, τις οποίες όντως ενδέχεται να...

Έχει καταστεί πλέον κοινός τόπος ότι το φιλοσοφικό ρεύμα του υπαρξισμού έλκει την καταγωγή του από την κατεξοχήν τραγική και προφητική φυσιογνωμία του 19ου αιώνα, τον S. Kierkegaard. ...Αντιθέτοντας συνειδητά την ύπαρξη με τη νόηση, αποφαίνεται ότι η σκέψη ακυρώνει την ύπαρξη, καθώς η δεύτερη μεταβάλλεται σε σκέψη. Η ύπαρξη, κατά τον Kierkegaard, συγκροτείται από αντιφατικά διαλεκτικά στοιχεία, το χρονικό και το άχρονο ή αιώνιο. Η σύνθεση αυτή αναδεικνύει την τραγικότητα της ύπαρξης, η βίωση της οποίας προϋποθέτει την αφύπνιση από το λήθαργο του χρονικού... ...Η υπαρξ...

Στο επίκεντρο αυτής της μελέτης είναι το πρόβλημα της κοινωνικής λειτουργίας της τέχνης, με αναφορά στη σχέση της με την πολιτική. Ο συγγραφέας, αποδεχόμενος την αρχή για την αυτονομία του καλλιτέχνη από την πολιτική -την όποια πολιτική-, τονίζει ότι η παραβίασή της είναι σε βάρος της γνησιότητας της τέχνης και της κοινωνικής λειτουργίας της. Στο πνεύμα αυτό προβαίνει σε μια κριτική θεώρηση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού με αναφορά στο Λούκατς και στη σχέση Λούκατς Μπρεχτ, που από τη δεκαετία του 1930 και μετά δέσποζε στις συζητήσεις για τη μαρξιστική αισθητική. Ο συγγραφέα...

Το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνον στους θιασώτες της σύγχρονης φιλοσοφίας και κριτικής κοινωνικής θεωρίας, αλλά και σε ένα ευρύτερο κοινό το οποίο έχει ευαισθητοποιηθεί έναντι της σαρωτικής καταστροφής της φύσης και αναζητεί μία σχέση συμφιλίωσης ανάμεσα στην κοινωνία και τη φύση. Έχει δε βαρύνουσα σημασία για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, καθώς αποδομεί τα έωλα στερεότυπα της νεοελληνικής κοινωνίας έναντι της αρχαιοελληνικής, και καταδεικνύει την απόσταση ανάμεσα στην σύγχρονη και την αρχαιοελληνική αντίληψη για την φύση.

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2003 ο Jacques Derrida καλείται να εκφωνήσει μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο της Xαϊδελβέργης εις μνήμην του Hans-George Gadamer. Έχοντας αναπτύξει εν ζωή μια σχέση -σχεδόν φιλία- γεμάτη ιδιαιτερότητες, σχέση γεμάτη διάλογο φιλοσοφικό βασισμένον επάνω στις αρχές της ερμηνευτικής και της φαινομενολογίας, ο Derrida έρχεται να συνεχίσει τον διάλογο αυτόν κατόπιν του θανάτου του Gadamer. Παίρνει ως αφορμή το ποίημα του Γερμανού ποιητή Paul Celan, "Grosse, Gluhende Wolbung" ["Μέγας, διάπυρος θόλος"], ποιητή που κινητοποίησε συναισθηματικά και διανοητικά τόσο...

Τι μπορούμε να ελπίσουμε για το μέλλον; Πώς είναι δυνατός ένας καλύτερος κόσμος; Αντιμέτωπη με τους προβληματισμούς μιας πλειάδας θεωρητικών γύρω από αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, η συγγραφέας διαπιστώνει ότι αποτελούν λίγο ως πολύ εκφάνσεις μιας αδέσμευτης σκέψης σε συνεχή αναμέτρηση με τον εγκαθιδρυμένο λόγο και με το καθεστώς υποτέλειας που αναπαράγει η ισχύς του. Από την πλευρά του, το καθεστώς ισχύος και υποτέλειας που εγκαθιδρύει το σύστημα είτε ακυρώνει τέτοιους προβληματισμούς, με την αφελή πεποίθηση ότι η έκβαση του παρόντος συμπίπτει με το τέλος της Ιστορίας, ε...

Η κριτική του Λόγου και της μεταφυσικής αποτελεί το κύριο πυλώνα του φιλοσοφικού στοχασμού του Αντόρνο και του Νίτσε. Η ριζοσπαστική κριτική που ασκεί ο Αντόρνο στην "Διαλεκτική του Διαφωτισμού" εδράζεται στην αντιπαράθεση με την κυρίαρχη εργαλειακή ορθολογικότητα, η οποία μετατρέποντας τον Λόγο σε απλό υποχείριο της αυτοσυντήρησης, οδηγεί εαυτόν στην αυτοαναίρεση και τον πολιτισμό στη βαρβαρότητα. Εξίσου ριζικά επιτίθεται ο Νίτσε στον νεωτερικό Λόγο, ο οποίος φενακίζει τη σύγχρονη συνείδηση προσφέροντας της ακράδαντες "αλήθειες", αδιαφιλονίκητες κανονιστικές αρχές και πλασ...

Οι 'Ελληνες μας χρησιμεύουν όχι μόνο ιστορικά, σαν λαός που πρέπει να γνωρίζουμε, αλλά σαν ιδανικό. Η υπεροχή τους έναντί μας είναι τέτοια, που ακριβώς το ανέφικτο της κάνει σκόπιμο να μιμηθούμε τα έργα τους, και ωφέλιμο να υπενθυμίσουμε στην ψυχή μας που συνθλίβεται από την πνιγερή και μικρόψυχη κατάσταση μας τα δικά τους ελεύθερα και ωραία έργα. Μας επαναφέρουν από κάθε άποψη στη δική μας χαμένη [...] ελευθερία, καταργώντας για μια στιγμή την πίεση του χρόνου και ενισχύοντας με την αναπτέρωση που μας χαρίζουν τη δύναμη για να την ξεπεράσουμε με τις δικές μας δυνάμεις.

Η μοντέρνα εποχή τελείωσε και αρχίζει η μεταμοντέρνα κατάσταση. Με την διατύπωση αυτή ο συγγραφέας συνοψίζει μια σειρά θεμελιακών αλλαγών, που τις αναλύει με αφετηρία το πρόβλημα της γνώσης μέσα στις αναπτυγμένες κοινωνίες. Αν η μοντέρνα εποχή, δηλ. η εποχή του Διαφωτισμού και των ιδεολογιών της χειραφέτησης, πίστευε σε μια γνώση δεμένη με την καθαρή έρευνα της αλήθειας και με την ανάπτυξη της προσωπικότητας, η μεταμοντέρνα εποχή, όπως διαμορφώνεται μέσα στις συνθήκες της πληροφορικής, υποτάσσει την γνώση και την έρευνα στην αρχή της αποδοτικότητας, διαλύοντας έτσι τα προηγ...

Από το 1979 η εφημερίδα "Le Monde" δημοσίευε κάθε εβδομάδα μια συζήτηση με προσωπικότητες από τον χώρο του πολιτισμού. Ο επιμελητής του παρόντος τόμου Christian Delacampagne, με σπουδές φιλοσοφίας και ο ίδιος, γνωστός συγγραφέας και αρθρογράφος της "Le Monde", συγκέντρωσε συνεντεύξεις γνωστών φιλοσόφων -πολλοί από τους οποίους δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή- για να τους ρωτήσει για ζητήματα που παραμένουν επίκαιρα: για τη μελαγχολική αδυναμία μας να προσδώσουμε νόημα στον βίο μας, για τη βία ως συστατικό στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού, για την πίστη, την αέναη διερώτηση...

Ο μεγάλος γάλλος φιλόσοφος Πωλ Ρικέρ χρωστά τη φήμη του όχι μόνο στην κριτική αναμέτρησή του με ρεύματα όπως η ψυχανάλυση, ο στρουκτουραλισμός και η κριτική κοινωνική θεωρία αλλά και στους λεπταίσθητους στοχασμούς του γύρω από σύνθετα και δυσεπίλυτα ζητήματα όπως η μεταφορά, το κείμενο, η αφήγηση και ο χρόνος, από τους οποίους απορρέει το αίτημα μιας φαινομενολογικής ερμηνευτικής του υποκειμένου που θα έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την καρτεσιανή και καντιανή παράδοση του cogito. Το επίμαχο αίτημα υλοποιείται με υποδειγματική σαφήνεια στο βιβλίο του "Ο ίδιος ο εαυτός ως άλ...

"Ο μύθος του ναζισμού" ερευνά για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο η προσφυγή στον μύθο βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής και κοινωνικής πρακτικής του ναζισμού. Ο λόγος αναζητείται στην ιδιαιτερότητα της γερμανικής ιστορίας, που παρουσιάζει ένα είδος έλλειψης ταυτότητας, στην οποία έρχεται να απαντήσει η επίκληση του μύθου, που αποτέλεσε μια μορφή ιδρυτικής ταυτότητας, βάσει της οποίας έπρεπε να σχηματιστεί και να αποκαθαρθεί το πρότυπο του γερμανικού λαού. Εν συνεχεία αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο θεωρητικοποιήθηκε, στα κείμενα του Ράζενμπεργκ και του Χίτλερ κυρίως, η συ...

Από όλες τις προσαγορεύσεις που μπορούμε εμείς οι άνθρωποι να εκφράσουμε, η γλώσσα είναι η υψηλότερη και μακράν όλων η πρώτη. Η γλώσσα είναι αυτή που κατ' αρχάς και τελικά μας στέλνει νεύματα για την ουσία ενός πράγματος. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει σε καμμία περίπτωση ότι η γλώσσα -με κάθε σημασία της λέξης, που την έχουμε συλλάβει τυχαία- μας παρέχει και τη διαφανή ουσία του πράγματος άπαξ διά παντός, όπως συμβαίνει με ένα έτοιμο προς χρήση αντικείμενο. Αλλά η αντίστοιχη κατάσταση, στην οποία ο άνθρωπος ακούει πραγματικά την προσαγόρευση της γλώσσας, είναι εκείνο το λέγειν...

Όσο σκληρό και πικρό, όσο ανασταλτικό και απειλητικό κι αν πα ραμένει το έλλειμμα σε κατοικίες, η καθαυτό ανάγκη εν σχέσει προς το κατοικείν δεν συνίσταται πρωταρχικά στην έλλειψη κατοικιών... είναι επίσης παλαιότερη από τους παγκόσμιους πο λέμους και τις καταστροφές, παλαιότερη επίσης από την αύξηση του πληθυσμού της γης και την κατάσταση των βιομηχανικών εργατών... συνίσταται στο γεγονός ότι οι θνητοί πρέπει να αναζητούν πάντοτε εξαρχής την ουσία του κατοικείν, στο γεγονός ότι πρέπει πρώτα να μάθουν να κατοικούν. Τι θα συνέβαινε άραγε εάν η α νεστιότητα του ανθρώπου συνί...