Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Κομψότατος και σεβαστικός χαιρετισμός -με τα λόγια του ίδιου του ακαδημαϊκού: "αφιέρωσα τη ζωή μου σ’ αυτούς τους Μικρούς επειδή πάντα τους αγάπησα με βαθύ σεβασμό"- στη νέα γενιά. Μερικοί θα τον βρουν υπεραισιόδοξο. Και όμως, έχοντας πάντα κατά νου τι γίνεται στην υπόλοιπη όλο και πιο δικτυωμένη οικουμένη, ας δούμε επιτέλους τι συμβαίνει και στα δικά μας τα λημέρια. Χώρια τους όλο και πιο ευρηματικούς ιστότοπους, σφύζουν αυτήν τη στιγμή το κέντρο αλλά και οι περιφέρειες από νεανικά hubs, συνεργατικούς/συνδημιουργικούς χώρους. Σφυρηλατούνται όχι μόνον νέες μορφές γνώσης, επ...

Η κρίση της ευρωπαϊκής ύπαρξης έχει μόνο δύο διεξόδους: είτε την έκπτωση της Ευρώπης και την αποξένωσή της μακριά από το οικείο της ορθολογικό νόημα της ζωής, δηλαδή την κατάπτωσή της σε εχθρότητα απέναντι στο πνεύμα και σε βαρβαρότητα, είτε την αναγέννηση της Ευρώπης μέσα από τη φιλοσοφία και χάρη σε έναν ηρωισμό του λόγου που θα υπερβεί οριστικά τον νατουραλισμό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος της Ευρώπης είναι η κόπωση. Αν δώσουμε τη μάχη ενάντια στον κίνδυνο των κινδύνων ως "καλοί Ευρωπαίοι", επιδεικνύοντας εκείνη την ανδρεία που δεν φοβάται ούτε και μια μάχη δίχως τέλος, τότε,...

Ο Karel Kosik δεν είναι μόνο ένας από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα, αλλά και ένας απ' αυτούς οι οποίοι ενσάρκωσαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πνεύμα της αντίστασης της κριτικής σκέψης. Είναι επίσης ένας ανάμεσα στους λίγους εκείνους οι οποίοι αντιστάθηκαν διαδοχικά στις τρεις μεγάλες δυνάμεις καταπίεσης της σύγχρονης ιστορίας: στο φασισμό, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '40, στο γραφειοκρατικό σταλινικό καθεστώς από το 1956, και στη δικτατορία της αγοράς από το 1989. Σε μια εποχή όπου τόσοι στοχαστές έχουν χάσει την αυτονομί...

Θ' αρχίσουμε όχι βιογραφικά ούτε εργογραφικά αλλά συμβολαιογραφικά, ανοίγοντας την διαθήκη του Εδμόνδου Χούσσερλ. Διαβάζουμε σε ένα από τα τελευταία του κείμενα (1935): "Η πολυσυζητημένη σήμερα και κυρωμένη σε αναρίθμητα συμπτώματα της παρακμής της ζωής "κρίση του ευρωπαϊκού είναι" δεν είναι κάποιο σκοτεινό πεπρωμένο, κάποια αδιάγνωστη μοίρα, αλλά γίνεται κατανοητή και μπορεί να αντικρυσθεί στο φόντο της φιλοσοφικώς ανακαλύψιμης τελολογίας της ευρωπαϊκής ιστορίας. Προϋπόθεση όμως αυτής της κατανόησης είναι να συλληφθεί προηγουμένως το φαινόμενο "Ευρώπη" κατά τον κεντρικό πυ...

Η κριτική του Λόγου και της μεταφυσικής αποτελεί το κύριο πυλώνα του φιλοσοφικού στοχασμού του Αντόρνο και του Νίτσε. Η ριζοσπαστική κριτική που ασκεί ο Αντόρνο στην "Διαλεκτική του Διαφωτισμού" εδράζεται στην αντιπαράθεση με την κυρίαρχη εργαλειακή ορθολογικότητα, η οποία μετατρέποντας τον Λόγο σε απλό υποχείριο της αυτοσυντήρησης, οδηγεί εαυτόν στην αυτοαναίρεση και τον πολιτισμό στη βαρβαρότητα. Εξίσου ριζικά επιτίθεται ο Νίτσε στον νεωτερικό Λόγο, ο οποίος φενακίζει τη σύγχρονη συνείδηση προσφέροντας της ακράδαντες "αλήθειες", αδιαφιλονίκητες κανονιστικές αρχές και πλασ...

Ο Ζακ Ντερριντά εισηγείται μια πρακτική της φιλοσοφίας ως αποκατασκευής (αποδόμησης) των θεολογικού χαρακτήρα παραδοσιακών εννοιών της, όπως η αμεσότητα της "φωνής" και η έννοια του "σημείου", στις οποίες στηρίζεται κάθε ιδεαλιστική σημασιολογία. Μια τέτοια σκέψη κινδυνεύει πάντα να παρεξηγηθεί. Όταν αρνείται, στη "Λευκή μυθολογία" (1971), την έννοια της μεταφοράς, επειδή ανήκει και αυτή σε εκείνες που χρήζουν αποκατασκευής, φίλοι και εχθροί θα σπεύσουν να συμπεράνουν ότι, για τον Ντερριντά, όλα είναι μεταφορές... Δύο ειδικοί του φιλοσοφικού κλάδου της ρητορικής, που ασχο...

Η μοντέρνα εποχή τελείωσε και αρχίζει η μεταμοντέρνα κατάσταση. Με την διατύπωση αυτή ο συγγραφέας συνοψίζει μια σειρά θεμελιακών αλλαγών, που τις αναλύει με αφετηρία το πρόβλημα της γνώσης μέσα στις αναπτυγμένες κοινωνίες. Αν η μοντέρνα εποχή, δηλ. η εποχή του Διαφωτισμού και των ιδεολογιών της χειραφέτησης, πίστευε σε μια γνώση δεμένη με την καθαρή έρευνα της αλήθειας και με την ανάπτυξη της προσωπικότητας, η μεταμοντέρνα εποχή, όπως διαμορφώνεται μέσα στις συνθήκες της πληροφορικής, υποτάσσει την γνώση και την έρευνα στην αρχή της αποδοτικότητας, διαλύοντας έτσι τα προηγ...

Ένας ζωντανός διάλογος ανάμεσα στον δημοφιλή Έλληνα στοχαστή και φιλόσοφο Χρήστο Γιανναρά και τον κύριο μεταφραστή των έργων του στα αγγλικά, Norman Russell. Το βιβλίο αποτελεί μία εξαιρετική εισαγωγή στην θεωρία του Χρήστου Γιανναρά και μια ευκαιρία για τους γνώστες του έργου του, να ερευνήσουν σε βάθος τη σκέψη του.

"Το έργο εμπεριέχει τρία σαφώς οριοθετημένα -βάσει του θέματος και της μεθόδου- μέρη. Το πρώτο, αφιερωμένο στην μνήμη και στα μνημονικά φαινόμενα, τίθεται υπό την αιγίδα της φαινομενολογίας με την χουσσερλιανή έννοια του όρου. Το δεύτερο, που αναφορά έχει την ιστορία, υπάγεται σε μία επιστημολογία των ιστορικών επιστημών. Το τρίτο, που κορυφώνεται σε έναν στοχασμό πάνω στην λήθη, εντάσσεται στα πλαίσια μιας ερμηνευτικής της ανθρώπινης ιστορικής συνθήκης που είναι η δική μας. Τα τρία αυτά μέρη δεν κάνουν ωστόσο τρία βιβλία. Παρά το γεγονός ότι τα τρία κατάρτια φέρουν διαπ...

Μήπως τα προβλήματα της σύγχρονης Ελλάδας δεν είναι στην πραγματικότητα και τόσο "σύγχρονα"; Μήπως υπάρχει μια εγγενής κακοδαιμονία, ηθελημένη και αθέλητη, που εμποδίζει αυτή τη χώρα, η οποία εντούτοις "αναζητεί τον εαυτό της με πάθος", να βλέπει το "κεντρικό" και να είναι "επίκαιρη"; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα καίρια ερωτήματα στα οποία προσπαθεί να δώσει απαντήσεις το δοκίμιο του Κώστα Αξελού "Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας" που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νεφέλη, σε μετάφραση της Κατερίνας Δασκαλάκη. Πρόκειται για ένα κείμενο σπάνιας διορατικότητας, "προφητικ...

Μόνο σε ένα τόπο με λόγο υπάρξεως την ενότητα στην αλήθεια μπορούμε να μιλούμε για μέλλον. Με διχασμένη την κοινωνία στην απληστία μας για εξουσία, ματαίως θα υψώνουμε τα λάβαρα της ανθρωπιάς και της δικαιοσύνης: Οι δρόμοι όλοι βγάζουν στο άγνωστο όσο η όρεξι του μέλλοντος επενδύει στην μερικότητα και την ιδιοτέλεια. Αν αφαιρέσουμε την αλήθεια και το μέτρο από την ζωή μας, καταδικάζουμε σε ασφυξία την δικαιοσύνη. Η αλήθεια ανοίγει το μέλλον, αυτή έχει την δύναμι της ανατροπής. Χωρίς αλήθεια το μέλλον είναι η κόλασι.

5 Οκτωβρίου 1946. Μέσα σε μια κατάμεστη αίθουσα στο Κέμπριτζ, ο Λούντβιχ Βιττγκενστάιν και ο Καρλ Πόππερ έρχονται αντιμέτωποι για πρώτη και τελευταία φορά στη ζωή τους. Η βίαιη αντιπαράθεσή τους γίνεται θρύλος, καθώς οι φήμες ότι οι δύο φιλόσοφοι ήρθαν στα χέρια κραδαίνοντας πυρωμένες μασιές του τζακιού κάνουν το γύρο του κόσμου. Τι όμως πράγματι συνέβη μέσα σ' εκείνα τα δέκα λεπτά παραμένει ακόμη αμφιλεγόμενο. Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Πόππερ, καταγράφοντας τη δική του εκδοχή για το περιστατικό, παρουσίασε τον εαυτό του ως νικητή. Ωστόσο, ο καθένας από τους αυτόπτες μάρτ...

Πώς μπορούμε να προτάξουμε μια ανατρεπτική θεωρία κοινωνικής δράσης με θεμέλιο την ουτοπική επιθυμία, τη ριζωμένη μέσα στην ανθρώπινη ψυχή; Ποια σημασία και ποια χρήση μπορεί να έχει ο ουτοπικός προσανατολισμός, ο οποίος γεννά το μέλλον από τον εαυτό του, και του οποίου το παρελθόν είναι αποκλειστικά το μέλλον; Η ανατρεπτικότητα της ουτοπικής παρόρμησης βρίσκεται ακριβώς στην ανεικονικότητά της, η οποία φανερώνεται ως μια δύναμη πίστης, ως μια δυναμική προφητική, που συνεργάζεται με δυνάμεις οι οποίες λανθάνουν στα βάθη της πραγματικότητας. Η ουτοπία δεν είναι εικόνες φα...

Η όραση έχει ένα αφοπλιστικά απλό αποτέλεσμα, αποκρύπτει ένα σύνθετο μηχανισμό επεξεργασίας πληροφοριών και αποτελεί μια αυτόνομη επιστημονική περιπέτεια. Η μελέτη επιδιώκει να εκθέσει τα ακριβή νευροφυσιολογικά δεδομένα, σημαντικές τεχνικές της υπολογιστικής όρασης και τα πολυποίκιλα πορίσματα της ψυχολογίας της αντίληψης. Παράλληλα επιχειρεί να αναπτύξει ένα συνεπές φιλοσοφικό πλαίσιο ενιαίας ερμηνείας αυτών των διαφορετικών προοπτικών. Η παραπάνω φιλόδοξη οπτική πορεία είναι εξοργιστικά επιβεβλημένη.

Γράφουν οι: G. Bennington, M. Crepon, M. Deguy, J. Derrida, Ch. Ramond. P.-Y. Quiviger, Γ. Βέλτσος, Στ. Βιρβιδάκης, Γ. Γιαννακόπουλος, Γ. Δαρεμάς, Δ. Δημηρούλης, Κ. Ηροδότου, Σπ. Καλτσάς, Ι. Κουμασίδης, Τ. Κουμπής, Θ. Λάγιος, Απ. Λαμπρόπουλος, Μ. Λάμπρου, Γκ. Μαγγίνη, Σπ. Μακρής, Αρ. Μπαλτάς, Β. Μπιτσώρης, Μ. Πάγκαλος, Π. Σ. Παπαδόπουλος, Γ. Παπαθεοδώρου, Τζ. Παπαλεξίου, Κ. Β. Πρώιμος, Ευτ. Πυροβολάκης, Χ. Ράπτης, Μ. Ρήγου, Στ. Ροζάνης, Γ. Στάμος, Θ. Τσακαλάκης, Β. Τσακίρη, Ε. Φιλιππάκη, Λ. Φιλίππου Ο παρών τόμος περιλαμβάνει σαράντα κείμενα (τρία του ίδιου του Jacques...

Στην "Προέλευση της γεωμετρίας" ο Χούσερλ, με μέθοδο κυρίως απορητική, διατυπώνει θέσεις που εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη. Προπάντων επιτυγχάνει να διανοίξει σε όλο της το πλάτος τη σχέση ανάμεσα στη γλώσσα, την επιστήμη και την ιστορία: η γλώσσα φωτίζεται ως εγγυητής της ιδεατότητας του νοήματος και φορέας της ιστορικότητας. Αυτή η θεματοποίηση της γλώσσας δεν θα ήταν ωστόσο έγκυρη, εάν δεν παρέπεμπε στον πρακτικό κόσμο της καθημερινότητας και, ταυτοχρόνως, δεν προβαλλόταν στην τελεολογία του Λόγου. Με στόχο να δοθούν κάποιες π...

"Η προέλευση του έργου τέχνης" ("Der Ursprung des Kunstwerkes", 1950) είναι το κείμενο που περιέχει τις κύριες αντιλήψεις του Martin Heidegger σχετικά με τη φιλοσοφία της τέχνης. Εδώ διατυπώνεται η άποψη ότι μέσα στο καλλιτέχνημα αποκαλύπτεται η αλήθεια, και άρα η τέχνη δεν έχει να κάνει κυρίως με το ωραίο και την ομορφιά. Διατυπώνεται επίσης η πεποίθηση ότι «κάθε τέχνη είναι κατ' ουσίαν ποίηση»· αυτό δεν μειώνει τα άλλα είδη τέχνης, π.χ. τη μουσική, την αρχιτεκτονική ή τη γλυπτική, αλλά αντίθετα αναδείχνει το βαθύτερο νόημά τους. Συνάμα ο Χάιντεγγερ βρίσκει ευκαιρία να κρ...

"Η προέλευση του έργου τέχνης" ("Der Ursprung des Kunstwerkes", 1950) είναι το κείμενο που περιέχει τις κύριες αντιλήψεις του Martin Heidegger σχετικά με τη φιλοσοφία της τέχνης. Εδώ διατυπώνεται η άποψη ότι μέσα στο καλλιτέχνημα αποκαλύπτεται η αλήθεια, και άρα η τέχνη δεν έχει να κάνει κυρίως με το ωραίο και την ομορφιά. Διατυπώνεται επίσης η πεποίθηση ότι «κάθε τέχνη είναι κατ' ουσίαν ποίηση»· αυτό δεν μειώνει τα άλλα είδη τέχνης, π.χ. τη μουσική, την αρχιτεκτονική ή τη γλυπτική, αλλά αντίθετα αναδείχνει το βαθύτερο νόημά τους. Συνάμα ο Χάιντεγγερ βρίσκει ευκαιρία να κρι...