Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Νόαμ Τσόμσκι δεν χρειάζεται συστάσεις. Η δριμύτατη κριτική του στο καπιταλιστικό σύστημα, στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, στα ΜΜΕ, σε κάθε μορφής καταπίεση και εκμετάλλευση έχει εδραιώσει τη φήμη του Αμερικανού πολιτικού στοχαστή προκαλώντας ταυτόχρονα ποικίλα σχόλια και συζητήσεις. Τα κείμενα που συγκεντρώνονται στον παρόντα τόμο αποκαλύπτουν μια άλλη διάσταση του έργου του: τη σχέση του με το αναρχικό κίνημα και πως αυτό επηρέασε τη σκέψη του. Πόσο επίκαιρη είναι σήμερα μια συζήτηση περί αναρχισμού; Μπορεί το αναρχικό κίνημα να προκαλέσει κοινωνικές αλλαγές; Ο Τσόμ...

Δημοσιευμένο για πρώτη φορά το 1849 με τον τίτλο "Resistance to Civil Government", το ηλεκτρισμένο αυτό κείμενο του Θορώ είναι ίσως το πιο δημοφιλές δοκίμιο της αμερικανικής λογοτεχνίας -πηγή έμπνευσης των ακτιβιστών όλου του κόσμου, από τους Βρετανούς Φαβιανούς έως τον Μαχάτμα Γκάντι και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, από τους παραδοσιακούς αναρχικούς έως τους κάθε απόχρωσης αγωνιστές της αριστεράς.

Ο συγγραφέας ανασύρει τη λογική του αντι-ηγεµονισµού και της συγγένειας από τα κείµενα των κλασσικών του αναρχισµού, κάνοντας κάτι περισσότερο από το να διερευνήσει τις σχέσεις ανάµεσα στον αναρχισµό και στα νεότατα κοινωνικά κινήµατα, όρο που ο ίδιος εισάγει για να περιγράψει τα σύγχρονα µας κινήµατα και για να τα διακρίνει από τα νέα κινήµατα της αµέσως προηγούµενης περιόδου. Αποκαθιστά µε τον τρόπο αυτό τον, παρερµηνευµένο και συκοφαντηµένο, αναρχισµό τονίζοντας τον πλέον επίκαιρο και µοντέρνο χαρακτήρα του και τη σηµασία που έχει για την "τρίτη µας ευκαιρία".

[...] Ο αναρχισμός, ρεύμα σκέψης ιστορικά προσδιορισμένο, πρέπει να εξεταστεί πρώτα απ’ όλα ως εκδήλωση, στους κόλπους των δυτικών κοινωνιών, μιας μορφής ριζοσπαστικής αμφισβήτησης των συνθηκών ζωής, οι οποίες προέκυψαν από τη συνδυασμένη ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού και των γραφειοκρατικών δομών του κράτους. Στη συζήτηση είτε περί της νομιμότητας της πολιτικής ισχύος, ή περί των συνθηκών που ευνοούν τη συμμετοχή-ενσωμάτωση των ατόμων στη ζωή της πολιτείας, ή, ακόμη, ως προς τα μέσα για την πραγμάτωση της κοινωνικής δικαιοσύνης, τα ερωτήματα που θέτει ο αναρχισμό...

Η "Κριτική της υπάρχουσας κοινωνίας", δεύτερος τόμος του απανθίσματος των φιλοσοφικο-πολιτικών απόψεων του μεγάλου ρώσου αναρχικού Μιχαήλ Μπακούνιν από τον συμπατριώτη του Γκριγκόρι Μαξίμοφ, είναι μια οξεία κριτική ανάλυση ορισμένων βασικών συστατικών της σύγχρονης κοινωνίας: των θεσμών της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και του κράτους, που παγιώνουν τις ταξικές συγκρούσεις και εισάγουν τα άτομα σε σχέσεις κυρίων και δούλων καθαγιάζοντας τις έννοιες της κυριαρχίας και της εξουσίας (η οποία αποτελεί μολαταύτα εγγενές, όχι όμως και αμετάβλητο, χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης) και...

Ο ανθρωπολόγος David Graeber, το Μάη του 2005 κρίνεται ανεπιθύμητος από το πανεπιστήμιο του Γέιλ όπου δίδασκε, εξαιτίας της συμμετοχής του στο κίνημα "ενάντια στην παγκοσμιοποίηση", όπως ατυχώς αποδόθηκε από τους καπηλευτές και επικριτές του, το αντισυστημικό κίνημα της Β. Αμερικής. Επίσημη αφορμή ήταν η δημόσια υπεράσπιση φοιτήτρια που είχε μόλις αποβληθεί από το πανεπιστήμιο. Αιτία; Η σύμπραξή της στην οργάνωση σωματείου φοιτητών, πράγμα που απαγορεύεται στα εκπαιδευτικά ιδρύματα των Η.Π.Α. Το ανά χείρας κείμενο είναι διττά σημαντικό. Αποτελεί αφενός μια εκτεταμένη γενε...

Η "Αναρχία" αποτελεί ένα ευρύ φάσμα πεποιθήσεων και πρακτικών. Παρά τις φαινομενικές αντιφάσεις -σοσιαλισμός και ατομικισμός, τρομοκρατία και πασιφισμός, φιλοσοφία και αγωνιστική κινητοποίηση- δύο πράγματα ενώνουν όλους τους αναρχικούς η απόλυτη απόρριψη της κρατικής εξουσίας και η ακλόνητη πίστη στις δημιουργικές δυνατότητες των ελεύθερων ανθρώπινων όντων.

Η αναρχική υποκουλτούρα, λοιπόν, δεν μπορεί να είναι μια έκφραση βιωμένης αναρχίας και εξέγερσης, παρά μόνον ο τρόπος καθορισμού, περιορισμού και αφομοίωσης αυτών απ’ την κοινωνία. Ως παιδιά της κοινωνίας, είμαστε όλοι καλά μαθημένοι να μην εμπιστευόμαστε τους εαυτούς μας, να φοβόμαστε το άγνωστο, να προτιμάμε τη σιγουριά από την ελευθερία. Δεν αποτελεί έκπληξη το ότι τόσο εύκολα καταπιανόμαστε με δραστηριότητες που δημιουργούν και διαφυλάσσουν μια υποκουλτούρα. Όμως είναι καιρός να παραδεχτούμε ότι αυτό είναι απλώς ο δικός μας τρόπος ένταξης στην κοινωνία, την οποία ισχυρι...

Η "Ηθική" είναι το έργο που συνέγραφε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και άφησε ανολοκλήρωτο ο "αναρχικός πρίγκιπας" Πιοτρ Κροπότκιν (1842-1921). Γράφει στα "Απομνημονεύματά" του ο επαναστάτης (τροτσκιστής) Βίκτορ Σερζ: "Τον Φεβρουάριο του 1821 πέθανε στο Ντιμίτροβο ο γηραιός Κροπότκιν. Δεν είχε θελήσει να τον επισκεφθώ, επειδή φοβόμουν μια οδυνηρή συνάντηση. Πίστευε ακόμη ότι οι μπολσεβίκοι είχαν πάρει χρήματα από τους Γερμανούς κτλ. Ξέροντας ότι ζούσε μες στο κρύο και στο σκοτάδι, γράφοντας την "Ηθική" και παίζοντας για ξεκούραση λίγο πιάνο, του είχαμε στείλει, οι φίλοι...

Μολονότι έχουν περάσει τόσα χρόνια, ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος παραμένει μια από τις σύγχρονες συγκρούσεις που προκαλεί πλήθος αντιπαραθέσεων, ενώ τα φαντάσματα εκείνων των χρόνων εξακολουθούν να μας στοιχειώνουν. Πολύ συχνά, περιγράφεται ως διαμάχη ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά, αλλά αυτή είναι μια παραπλανητική απλούστευση. Ο Antony Beevor δεν χαρτογραφεί μόνο την πορεία του πολέμου υπό το φως νέων πληροφοριών, αλλά διαφωτίζει τις παθιασμένες εσωτερικές συγκρούσεις στους κόλπους των δύο αντίπαλων στρατοπέδων. Ορισμένοι υποστηρικτές της Δημοκρατίας πιστεύουν, ότι...

Ο όρος "αναρχισμός" τείνει να ανακαλεί εικόνες επιθετικής αντικυβερνητικής διαμαρτυρίας και, πρόσφατα, οργισμένων διαδηλώσεων εναντίον οργανισμών όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Είναι, όμως, πράγματι ο αναρχισμός αναπόδραστα συνδεδεμένος με τις βίαιες ταραχές; Ακολουθούν οι οπαδοί του μια συνεκτική θεωρία; Τι ακριβώς είναι ο αναρχισμός; Ο Colin Ward εξετάζει τον αναρχισμό από ποικίλες προοπτικές: θεωρητικές, ιστορικές, διεθνείς, εξερευνώντας, παράλληλα, τη σκέψη σημαντικών θεωρητικών του αναρχισμού, από τον Κροπότκιν έως τον Τσόμσκυ. Ο Colin W...

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται ανάγλυφα τα βασικά στοιχεία της φιλοσοφικής κοσμοθεώρησης του μεγάλου ρώσου αναρχικού Μιχαήλ Μπακούνιν, έτσι όπως τα συνέλεξε από διάφορα έργα του και τα συστηματοποίησε σε ένα εύληπτο και συμπαγές σύνολο ο ομοϊδεάτης και συμπατριώτης του Γκ. Π. Μαξίμοφ. Κάτω από ένα αυστηρά υλιστικό-ιστορικό πρίσμα, ο Μπακούνιν διερευνά εδώ τη φύση και τις μεταβολές του ανθρώπου στην αλληλεπίδρασή τους τόσο με την εξωτερική φύση (το φυσικό περιβάλλον) όσο και με την εσωτερική φύση. Και το βάρος της ανάλυσής του πέφτει, φυσικά, σ' αυτή την εσωτερική φύση, της...

Στο βιβλίο αυτό ο Γάλλος φιλόσοφος Ανρί Αβρόν παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο τη φιλοσοφία ενός από τους πιο πρωτότυπους και ανεξάρτητους στοχαστές, του Μαξ Στίρνερ, πατέρα του ατομικιστικού αναρχισμού και συγγραφέα τού έργου "Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του". Ο Αβρόν δεν διευκρινίζει μόνον το περιεχόμενο και το ειδικό βάρος της φιλοσοφίας αυτής, αλλά την τοποθετεί μέσα στα ιδεολογικά και κοινωνικά συμφραζόμενα της εποχής της και, συγχρόνως, ανιχνεύει την επιρροή που άσκησε στη μεταγενέστερη σκέψη και αναδεικνύει την επικαιρότητά της.

Η μετάφραση στα ελληνικά του δοκιμίου μου "Το πρόταγμα του κομμουναλισμού" αποτελεί ευπρόσδεκτο γεγονός, καθώς πρόκειται για ένα πολιτικό έργο το οποίο θεωρώ άκρως σημαντικό. Σε μια περίοδο αχαλίνωτου αντιδιανοουμενισμού, ιδεολογικής οπισθοδρόμησης, μεταμοντέρνου εκλεκτικισμού και έλλειψης συνεκτικότητας, είναι σημαντικό να εκτεθεί μία τάση που στρέφεται προς μια διαφορετική κατεύθυνση [...] Είμαι πια ογδόντα τεσσάρων ετών. Γνωρίζω πως μια κομμουναλιστική κοινωνία δεν θα γίνει πραγματικότητα στον λίγο χρόνο που μου απομένει - η επίτευξή της πρέπει να αφεθεί σε μία νεότερη γ...

Εάν με ρωτούσαν -Τι είναι η σκλαβιά; και έπρεπε να απαντήσω με μια λέξη, θα έλεγα 'Φόνος' και θα γινόμουν αμέσως κατανοητός. Δεν θα χρειαζόταν κανένα επιπλέον επιχείρημα για να δείξω ότι το να αφαιρείς από κάποιους τις σκέψεις τους, τις επιθυμίες τους, την προσωπικότητά τους είναι μια εξουσία ζωής και θανάτου, και το να σκλαβώνεις έναν άνθρωπο είναι σαν να τον σκοτώνεις. Επομένως γιατί στην ερώτηση -Τι είναι ιδιοκτησία; να μην απαντήσω -'Κλοπή';

Ακούγοντας τις αντιλήψεις του Λένιν σ' ό,τι αφορούσε την "Εργατική Αντιπολίτευση", ο Σλιάπνικωφ φώναξε στο τέλος του 10ου Συνεδρίου του κόμματος: "Σε όλη μου τη ζωή και στα είκοσι χρόνια που βρίσκομαι μέσα στο κόμμα, ποτέ μου δεν είδα και ποτέ μου δεν άκουσα τίποτε πιο δημαγωγικό και πιο πρόστυχο". Αυτά τα λόγια του Σλιάπνικωφ μοιάζουν με τα λόγια του Τόμας Μύντσερ, ο οποίος είχε αποκαλέσει τον Λούθηρο "Doctor Lugner" (ο δόκτορ ψεύτης), ύστερα από τα φυλλάδια που ο Λούθηρος είχε γράψει για να υπερασπίσει τους προτεστάντες πρίγκηπες εναντίον των προτεσταντών χωρικών... Το κε...

Στην ιστορία της πολιτικής θεωρίας δεν υπάρχει, ίσως, άλλη έννοια τόσο παρεξηγημένη -εσκεμμένα ή μη- από αυτή του αναρχισμού. Ο "κακός" αναρχικός ταυτίζεται με τον βίαιο, τον τρομοκράτη, το ληστή, τον προβοκάτορα, τον αμοραλιστή, το ναρκομανή, το φρικιό κ.τλ. Από την άλλη, με την ίδια ευκολία, η εικόνα του "καλού" αναρχικού προβάλλεται πάνω στον εστέτ καλλιτέχνη, τον μποέμ διανοούμενο, τον καινοτόμο βουλευτή, τον ριζοσπάστη ιερέα, ακόμα και στον χορηγό επιχειρηματία. Σε αυτό το βιβλίο ο Μάρρεϊ Μπούκτσιν, με ενεργή παρουσία έξι δεκαετιών στο επαναστατικό κίνημα, δε μάχεται...

Τα κείμενα που αποτελούν το βιβλίο δημοσιεύτηκαν ως άρθρα από το 1888 έως το 1890. Πρωτοεκδόθηκαν σε βιβλίο το 1899. Έκτοτε, έχουν επανεκδοθεί πολλές φορές σε πολλές γλώσσες. "Βρίσκεται πολύ μπροστά από τις οικονομικές και τεχνολογικές απόψεις της εποχής του." (Λιούις Μάμφορντ) "Αυτά που προτείνει ο Κροπότκιν για να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη, είναι αυτά που χρειαζόμαστε και σήμερα· τα κακά που στηλιτεύει, είναι και τα σημερινά κακά." (Πωλ Γκούντμαν) "Ένα από τα μεγαλύτερα προφητικά έργα του 19ου αιώνα" (Κόλιν Γουόρντ)