Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Isaiah Berlin (1909-1997) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού και από τους μεγαλύτερους ιστορικούς των ιδεών. Στο "Στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας" ισχυρίζεται με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι αυτά που ονομάζει "μεγάλα αγαθά" της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι εύλογα, και δεν θα γίνουν ποτέ. Ο πλουραλισμός και η πολυμορφία της σκέψης είναι αναπόφευκτα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού και έλλειψης ανεκτικότητας, η φωνή του Μπερλίν θα πρέπει να ακούγεται με περισσότερη προσ...

Στους αφορισμούς του Λίχτενμπεργκ γοητεύει όχι μόνον η σπαρταριστή ευφυολογία ή η αιφνίδια και ανελέητη αντιστροφή των κοντόθωρων αληθειών του κοινού νου. Επίσης συναρπάζει το βάθος και η σιγουριά της ψυχολογικής παρατήρησης, η αυτογνωσία που γίνεται ανθρωπογνωσία και τελικά γνώση των μηχανισμών με τους οποίους οι άνθρωποι συγκροτούν τον κόσμο τους. Ακριβώς διακόσια πενήντα χρόνια μετά τη γέννηση ενός μεγάλου συγγραφέα δίνεται στο ελληνικό κοινό, για πρώτη φορά, η ευκαιρία να τον γνωρίσει.

Η τέχνη του ρήτορα έγκειται στο να μην αφήσει ποτέ να διαφανεί το τεχνητό. Εξ ου και το χαρακτηριστικό ύφος, το οποίο όμως είναι προπάντων ένα προϊόν υψηλής τέχνης, όπως ακριβώς και η "φυσικότητα" του καλού ηθοποιού. Ο αληθινός ρήτορας μιλάει έχοντας ως βάση το ήθος του υπ' αυτόν αντιπροσωπευόμενου προσώπου ή πράγματος. Εφευρίσκει τις καλύτερες απολογίες και επιχειρήματα (που συνήθως μόνον ο εγωισμός ανακαλύπτει), τα πιο πειστικά λόγια και τους τρόπους του λέγειν. Το αξιοσημείωτο σ' αυτόν τον ρήτορα είναι ότι μέσω της τέχνης του, μέσω μιας αλλαγής προσώπων και μιας σωφροσύ...

Ο Nietzsche ανατρέπει την πλατωνική καταδίκη της τέχνης και φθάνει στο αντίθετο άκρο. Κάνει αισθητική τη φιλοσοφία. Δίνει δηλαδή το προβάδισμα στην αισθητική έναντι της φιλοσοφίας. Θεωρεί (όπως ο Kant) την τέχνη ως αλήθεια. Για τον Nietzsche, ο καλλιτέχνης είναι ένας "αναζητητής αλήθειας". (Με δυο λόγια, πήρε τη δουλειά του φιλόσοφου). Άρα, ο φιλόσοφος πρέπει με τη σειρά του να γίνει καλλιτέχνης -για να αναζητήσει την αλήθεια, που είναι πια το έργο του καλλιτέχνη. Καταλαβαίνουμε τώρα πως η φιλοσοφία πρέπει με τη σειρά της να γίνει αισθητική. (Και η αλήθεια μέθη;) Στην "Α...

Κεντρικό άξονα στη νεότερη φιλοσοφία αποτελεί η έννοια του υποκειμένου, η οποία συνδέεται πρωτίστως με τον ορθολογισμό, καθώς θεμελιώνεται στο καρτεσιανό cogito. Eγκαταλείποντας τη σχολαστική παράδοση, ο Kαρτέσιος, οδηγεί τη φιλοσοφία σε μια καινούργια οδό στην οποία το υποκείμενο κατακτά το δικαίωμα του πρωταγωνιστή, κυριαρχεί στη σκηνή και διατηρείται σταθερά σε αυτή την προνομιακή θέση από τον 17ο έως και τον 20ό αιώνα. Για να εξεταστούν ο ρόλος του υποκειμένου και οι μετασχηματισμοί του στη νεότερη φιλοσοφία, στην παρούσα μελέτη επιχειρείται πρώτα η διερεύνηση των κ...

Γύρω από τον Nietzsche και το έργο του σωρεύεται βαθμιαία ανά τον κόσμο ένα μη εποπτεύσιμο πλήθος δημοσιεύσεων, διατριβών, μονογραφιών, βιογραφιών, οι οποίες πάνω απ' όλα δείχνουν πως το νιτσεϊκό corpus ανθίσταται σθεναρά σε μια συνεκτική και ολιστική ερμηνεία. Αν ο πληθωριστικός σχολιασμός του έργου του ερμηνευτεί, όπως έχει ήδη προτείνει ο Foucault, μέσα από την "αναλυτική του λόγου", δηλαδή τη γενεαλογική του προοπτική ως θέλησης για δύναμη, μας δίνεται τότε η δυνατότητα να αντικρίσουμε στη χειρονομία του σχολίου τη συγκαλυμμένη αλλά βίαιη προσπάθεια που καταβάλλεται για...

Τι υπερασπίζεται η φιλοσοφία του Νίτσε; Τη δημοκρατία ή τον ολοκληρωτισμό; Αν κάνει το πρώτο, τότε πώς εξηγείται η σχετικά πρόσφατη τεράστια εκμετάλλευσή της από τους ναζί και τους εκπροσώπους του επίσημου σοβιετικού καθεστώτος; Αν κάνει το δεύτερο, γιατί εξακολουθεί να εμπνέει και να προκαλεί τους δημοκράτες στοχαστές όλων των αποχρώσεων; Και που τον κατατάσσει η δριμεία κριτική του στο κράτος; Σ' αυτά τα ερωτήματα προσπαθούν να απαντήσουν τα κείμενα του παρόντος βιβλίου, παρουσιάζοντας και διερευνώντας τόσο τη σκέψη του ίδιου του Νίτσε όσο και την πρόσληψή της από διάφορα...

Είναι γνωστό πόσο εκθειάζει την τέχνη και ιδιαίτερα τη μουσική η φιλοσοφία της βούλησης του Σοπενχάουερ (A. Schopenhauer, 1788-1860), η "καλλιτεχνική φιλοσοφία κατ' εξοχήν", όπως την έλεγε ο Τόμας Μανν. Μόνον η μουσική μάς γλιτώνει από τα δεσμά της εξατομίκευσης και της αυτοσυντήρησης, επειδή μας φανερώνει απροκάλυπτα την ίδια την ουσία του κόσμου: τη βούληση, χωρίς τη διαμεσολάβηση εννοιών ή παραστάσεων. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να συναρτάται τόσο στενά η αισθητική με την πρώτη φιλοσοφία όσο σ' αυτό το έργο; Τις προϋποθέσεις αυτού του τόσο σύγχρονου τύπου σκέψης ελέγχει ο...

Ο υποδειγματικός αυτός διαφωτιστής φιλόσοφος, έζησε και πέθανε ως παρτιζάνος. Ήταν ο αιώνιος, ένθερμος προπαγανδιστής μια αιρετικής πίστης. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του Βολτέρου δεν ήταν η προώθηση της έρευνας ή η καλλιέργεια της σκεπτικιστικής αμφισβήτησης. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του και σκοπός της ζωής του ήταν η ανεύρεση μιας νέας πίστης η οποία θα αντικαθιστούσε τη μισητή Χριστιανική θρησκεία. Η διακωμώδηση των Χριστιανικών προκαταλήψεων και ενθουσιασμών από τον Βολτέρο πράγματι εξυπηρέτησε μια νέα "θρησκεία", αυτήν του παγκόσμιου Διαφωτισμού. Ο Βολτέρος ωστόσο...

Ό,τι αντιπροσωπεύει το όνομα του Νεύτωνα για τη Φυσική του δέκατου έβδομου αιώνα, αντιπροσωπεύει και το όνομα του Λοκ για τη Φιλοσοφία. Η επανάσταση που προκάλεσαν αυτοί οι δύο κολοσσοί έθεσε τα πνευματικά θεμέλια του σύγχρονου κόσμου. Ωστόσο, η δική μας σύγχρονη και γρήγορη εποχή έθεσε τη συνεισφορά του Λοκ υπό αμφισβήτηση εξαιτίας της φλύαρης ρητορικής του και της ασάφειας της σκέψης του. Αυτό το συναρπαστικό εγχειρίδιο επανατοποθετεί έναν υποτιμημένο στοχαστή στη σωστή του θέση, ακριβώς στο κέντρο της σύγχρονης φιλοσοφικής έρευνας. Με αφορμή την εμπνευσμένη επανέκδο...

"Η ιδέα που διαπερνά όλη την προβληματική του Βάγκνερ είναι το καθαρά ανθρώπινο: η πέραν των συμβατικοτήτων - κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών - ανθρώπινη υπόσταση και συμπεριφορά. Είναι η αξία του ανθρώπου ως ανθρώπου. Ο καινούριος κόσμος που υπόσχεται το Δαχτυλίδι των Νιμπελούγκεν βγαίνει μέσα από την καταστροφή του παλιού, του κόσμου της εξουσίας". Ο συγγραφέας εξετάζει τις φιλοσοφικές, αισθητικές και πολιτικές αντιλήψεις του Ρ. Βάγκνερ, όπως εκφράζονται στην τόσο σημαντική και ριζοσπαστική καλλιτεχνική του δημιουργία. Αντικρούει την εικόνα του συνθέτη, που κατασκεύασ...

"Η χαρούμενη επιστήμη" (1882 και 1887) είναι ένα από τα ωραιότερα βιβλία της ωριμότητας του Νίτσε, ένα βιβλίο που επιβεβαιώνει και ενισχύει τη ριζοσπαστική σκέψη του συγγραφέα του. Όλα τα μεγάλα θέματα του νιτσεϊκού στοχασμού παρελαύνουν στις σελίδες του: η γνώση, η αλήθεια και η λογική, η συνείδηση, η ηθική, η θρησκεία και η τέχνη, η ανάλυση της παρακμής της Δύσης και τέλος η ιδέα της αιώνιας επιστροφής και το κοινωνικό πρόταγμα του υπερανθρώπου και του Ζαρατούστρα.

Η "Χαραυγή" είναι το τέταρτο βιβλίο του Φρίντριχ Νίτσε. Γραμμένο σε αφοριστικό ύφος, προσπαθεί να αποκαλύψει, με όλη τη δηκτικότητα και την παραδοξότητα που χαρακτηρίζουν τη γραφή του μεγάλου φιλοσόφου, τα προσωπεία και τις ψευδαισθήσεις των ευρωπαϊκών αξιών. Χάρη στις εμπνεύσεις, τις διαπιστώσεις, αλλά και τη λογοκρατική μέθοδό του, το έργο αυτό υπήρξε πηγή έμπνευσης για πολλούς σύγχρονους στοχαστές, από τον Σίγκμουντ Φρόυντ ως τον Μισέλ Φουκό.

Ο Γάλλος στοχαστής Μισέλ ντε Μονταίνι (1533-1592) όταν αποτραβήχτηκε στον πύργο του εγκαταλείποντας τη θέση του στο Κοινοβούλιο του Μπορντώ, ομολογεί πως κάθισε να γράψει ώστε οι συγγενείς και οι φίλοι του "να διατηρήσουν πιο ολοκληρωμένη και πιο ζωντανή τη γνώση που απόκτησαν για το άτομό (του)". Τα "Δοκίμια" λοιπόν ξεκίνησαν το 1570 με στόχο "οικιακό και ιδιωτικό". Ο Μισέλ ντε Μονταίνι δεν έπαψε ως το θάνατό του να συμπληρώνει και να επεκτείνει αυτό το έργο που έγινε έτσι ουσία της ουσίας του, μια σύνοψη της ελληνικής και λατινικής σκέψης και φιλοσοφίας, όπου οι προσωπ...

Οι επιστολές αυτές του Νίτσε, που είχαν απευθυνθεί στους πιο στενούς του φίλους, στην οικογένειά του, σε κάποιους διανοούμενους όπως ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ, πρέπει να διαβαστούν σε συσχετισμό με τα τελευταία έργα του, όπως κυρίως το "Ίδε ο Άνθρωπος", καθώς και με το σύνολο των μεταθανάτιων αποσπασμάτων που χρονολογούνται από αυτά τα χρόνια. Ένας άνθρωπος ολοένα και πιο μοναχικός, προορισμένος να περιπλανιέται, καταπιάνεται μ' ένα καθήκον υπερβολικό που του φαίνεται ότι αποτελεί τη μοναδική δυνατή συνέχεια του έργου του. Στοχαστής που έγινε περιπλανώμενος, έχοντας αφήσει...

Ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης εξετάζει ορισμένα σημαντικά μοτίβα που σημάδεψαν την πορεία της εγελιανής σκέψης από τα πρώτα φιλοσοφικά κείμενα της Βέρνης μέχρι και τις αναλύσεις της Φαινομενολογίας του Πνεύματος. Τα μοτίβα αυτά αφορούν τις διαφορετικές σημασίες που έλαβε η διαλεκτική μέθοδος κατά την εξέλιξη αυτή, οπότε αφορούν και το πρόβλημα της γένεσης της εγελιανής διαλεκτικής καθώς και το πρόβλημα της διαλεκτικής συγκρότησης της έννοιας της κοινωνίας και της πολιτικής. Μερικά από τα προβλήματα που αναλύονται εδώ μοιάζουν να έχουν μια επικαιρότητα που ξαφνιάζει, όπως είναι τα προ...

"Ερχόμαστε τώρα στη φιλοσοφία του νέου κόσμου, και την ξεκινάμε με τον Καρτέσιο. Με αυτόν εισερχόμαστε πράγματι σε μια αυτόνομη φιλοσοφία η οποία γνωρίζει ότι πηγάζει με τρόπο αυτόνομο από τον Λόγο... Εδώ μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στο σπίτι μας, και μπορούμε, όπως ο ναύτης μετά από μακρινό ταξίδι σε ταραγμένη θάλασσα, να αναφωνήσουμε: "Στεριά!"... Σε αυτή τη νέα περίοδο η αρχή είναι η σκέψη, η σκέψη που ξεκινάει από τον εαυτό της... Η γενική αρχή είναι τώρα η διαφύλαξη της εσωτερικότητας ως τέτοιας, η υποβάθμιση της νεκρής εξωτερικότητας της αυθεντίας..." (Χέγκελ, "Π...

Ματιές και εντυπώσεις από τη ζωή του μεγάλου Δανού φιλόσοφου, του οποίου οι φιλοσοφικές και θεολογικές αντιλήψεις απασχολούν την παγκόσμια διανόηση.