Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Ο Σπινόζα απέκτησε πολλά πρόσωπα στο πέρασμα του χρόνου μετά το θάνατό του: ο παρμενίδειος Σπινόζα, ο καρτεσιανός Σπινόζα, ο υλιστής-αθεϊστής-ντετερμινιστής Σπινόζα, ο μυστικιστής-πανθεϊστής Σπινόζα. Καθεμιά από τις υπεραπλουστεύσεις αυτές βασίζεται σε κάποιο βαθμό στα κείμενα. Αλλά το ζήτημα είναι να κρατήσουμε τα ποικίλα νήματα της σκέψης του συγχρόνως σε πλήρη θέαση." Στιούαρτ Χάμσαϊρ Ο Στιούαρτ Χάμσαϊρ, ένας από τους εξέχοντες βρετανούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα, θα μείνει ίσως περισσότερο γνωστός στην ιστορία της σκέψης για τη δουλειά του γύρω από τον Μπαρούχ Σπι...

Υπήρξε μια εποχή κατά την οποία το πολιτικό έργο του Σπινόζα είχε αποσιωπηθεί από τους ιστορικούς της φιλοσοφίας. Από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι περίπου το 1960, με πολύ σπάνιες εξαιρέσεις, κανείς δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για ό,τι ο συγγραφέας της "Ηθικής" είχε γράψει σχετικά με το κράτος, το δίκαιο, τις σχέσεις ανάμεσα στον ανώτατο Άρχοντα και την Εκκλησία, τις πολιτικές συνέπειες της ανάγνωσης της Βίβλου. Αυτή η εποχή έχει παρέλθει. Η Θεολογικο-πολιτική πραγματεία και η Πολιτική πραγματεία μελετώνται αυτοτελώς ως αναπόσπαστο τμήμα του φιλοσοφικού έργου του και όχι...

"Ερχόμαστε τώρα στη φιλοσοφία του νέου κόσμου, και την ξεκινάμε με τον Καρτέσιο. Με αυτόν εισερχόμαστε πράγματι σε μια αυτόνομη φιλοσοφία η οποία γνωρίζει ότι πηγάζει με τρόπο αυτόνομο από τον Λόγο... Εδώ μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στο σπίτι μας, και μπορούμε, όπως ο ναύτης μετά από μακρινό ταξίδι σε ταραγμένη θάλασσα, να αναφωνήσουμε: "Στεριά!"... Σε αυτή τη νέα περίοδο η αρχή είναι η σκέψη, η σκέψη που ξεκινάει από τον εαυτό της... Η γενική αρχή είναι τώρα η διαφύλαξη της εσωτερικότητας ως τέτοιας, η υποβάθμιση της νεκρής εξωτερικότητας της αυθεντίας..." (Χέγκελ, "Π...

Ό,τι αντιλαμβάνεται αφ' εαυτού έκαστος, ο οποίος μας έχει ακολουθήσει μέχρι τούδε πρεσεκτικά, είναι ότι η αρχή και το τέλος αυτής της φιλοσοφίας είναι η ελευθερία, το απολύτως αναπόδεικτον, το οποίον αποδεικνύεται μόνον διά του ιδίου του του εαυτού. Ό,τι εις όλα τα άλλα συστήματα της ελευθερίας απειλεί να επιφέρη την κατάρρευσιν, παράγεται εις αυτό το σύστημα από αυτήν την ιδίαν. Το Είναι εις αυτό το σύστημα είναι μόνον η ανηρημένη ελευθερία.

Το βιβλίο αυτό επιχειρεί μια συστηματική εισαγωγή στον γερμανικό ιδεαλισμό, ένα φιλοσοφικό κίνημα αντάξιο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, το οποίο στη χώρα μας παραμένει ελάχιστα γνωστό. Ο συγγραφέας επιχειρεί να καταδείξει ότι ο γερμανικός ιδεαλισμός αποτέλεσε την ολοκλήρωση της νεότερης φιλοσοφίας συνολικά, ωθώντας την αρχή της βεβαιότητας του γιγνώσκοντος υποκειμένου στα όριά της και στη γνώση του Θεού ως του Απολύτου. Περαιτέρω, ότι η φιλοσοφία του Απολύτου μπορεί και σήμερα να οδηγήσει τη νόηση στις συστηματικές της επιδιώξεις. Η μελέτη αυτού του φιλοσοφικού στοχασμο...

O Marie-Jean-Antoine-Nicolas Caritat, μαρκήσιος de Condorcet, διακεκριμένος μαθηματικός με σημαντική προσφορά στην ανάπτυξη της θεωρίας των πιθανοτήτων και την εφαρμογή των μαθηματικών στις κοινωνικές επιστήμες, υπηρέτησε τη Γαλλική Eπανάσταση με ενθουσιασμό και θερμή πίστη. O Κοντορσέ θα ταχθεί υπέρ της δημοκρατίας, αλλά δεν θα ψηφίσει την ποινή του θανάτου για τον Λουδοβίκο ΙΣΤ΄. Tο όνομά του θα συνδεθεί κυρίως με δύο μεγάλα νομοσχέδια, το ένα για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης (1792), το οποίο αποτέλεσε τη βάση αυτού που υιοθετήθηκε τελικά το 1805, και το δεύτ...

"Μήπως, αναρωτιόταν ο Σωκράτης.... μήπως υπάρχει μια σφαίρα σοφίας απ' όπου έχει απελαθεί κάθε ειδήμονας της λογικής; Μήπως είναι η τέχνη ένα αναγκαίο συνακόλουθο και συμπλήρωμα της επιστήμης;" Ο Σωκράτης, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι ο εκπρόσωπος της οπτιμιστικής γνώσης. Αυτή είναι όμως η αιτία, σύμφωνα με τον Νίτσε, που γεννά την τραγική παραίτηση. Συνέπεια αυτής όμως είναι η ανάγκη δημιουργίας τέχνης. Εδώ πρέπει να εντοπίσουμε και την αντιθετική λειτουργία της οπτιμιστικής γνώσης, αφού όταν η δίψα γι' αυτήν είναι σε κατώτερο επίπεδο, αποτελεί εχθρό της τέχνης. Για τον...

...Δεν ξέρω πώς, αλλά οι στρατιωτικοί είναι επιρρεπείς στον έρωτα: όπως, νομίζω, είναι επιρρεπείς στο κρασί, γιατί οι κίνδυνοι συνήθως ζητούν να πληρωθούν με ηδονές. Υπάρχει στη φύση του ανθρώπου μια μυστική τάση και ροπή προς την αγάπη για τους άλλους, η οποία, αν δεν αναλωθεί σε έναν ή περισσότερους, σκορπίζεται φυσικά σε πολλούς, και κάνει τους ανθρώπους ευσπλαχνικούς και ελεήμονες, όπως παρατηρούμε μερικές φορές στους μοναχούς. Η αγάπη μεταξύ φίλων την τελειοποιεί, αλλά η αχαλίνωτη αγάπη τη διαφθείρει και την ταπεινώνει.

Πρωτοδημοσιευμένο το 1922 και οργανωμένο πάνω στη βάση έξι μεγάλων θεματικών ενοτήτων, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα σχεδόν εξαντλητικό πανόραμα όλων όσα μπόρεσε να πει και να στοχαστεί η Δύση αναφορικά με τον Θεό, τον κόσμο και τον άνθρωπο, από την Αρχαιότητα ώς τους Νεότερους Χρόνους ή, ακριβέστερα, από το τέλος της Αρχαιότητας ώς τις απαρχές των Νεότερων Χρόνων. Θα μπορούσε κανείς να αρκεστεί στο να θαυμάζει τη γνώση που επιδαψιλεύει ο συγγραφέας, την τόσο εντυπωσιακή σε όγκο και αυτοπεποίθηση· την πυκνότητα και την κομψότητα της γραφής του, καθώς ανασυγκροτεί τα διάφ...

Τι μπορεί να διδαχθεί κανείς από τον φυσικό κόσμο και μάλιστα από τα λουλούδια και τα πουλιά, δηλαδή από τους κατά τον Κίρκεγκωρ "θεϊκά διορισμένους δασκάλους" των αγωνιώντων ανθρώπων; Οι τρεις "θεοσεβείς λόγοι" για Τα κρίνα του αγρού και τα πετεινά του ουρανού -κατά συνέπεια και το ευαγγελικό απόσπασμα στο οποίο αναφέρονται- δεν πρέπει να διαβαστούν ως ειδυλλιακό ποίημα που περιγράφει νοσταλγικά τη φύση και μας προτρέπει να επανασυνδεθούμε μαζί της, αλλά ως πρότυπο για την ανθρώπινη αγωγή. Απροϋπόθετη σιωπή, απροϋπόθετη υπακοή, απροϋπόθετη χαρά: ό, τι είναι φυσικό για τα λ...

"Η παιγνιώδης σοβαρότητα του ύφους του σύντομου αυτού έργου αφήνει τον αναγνώστη σε αμφιβολία σχετικά με το εξής: Είχε πρόθεση ο κ. Kant να καταστήσει περίγελο τη μεταφυσική ή αξιόπιστο τον πνευματισμό;" (M. Mendelson) Η παραπάνω αναφορά του Mendelson συνοψίζει και τον ερμηνευτικό τρόπο που έχει προσλάβει η καντιανή βιβλιογραφία τα "Όνειρα ενός αλαφροΐσκιωτου επεξηγημένα, μέσα από τα όνειρα της μεταφυσικής" (1766). Πρόκειται άραγε για μια αντιμεταφυσική πραγματεία που γελοιοποιεί όχι μόνο τη μεταφυσική (όπως υποστηρίζει ο Mendelson), αλλά και τον ίδιο τον συγγραφέα της (όπ...

"Τα πάθη της ψυχής" είναι το τελευταίο έργο του Καρτέσιου. Εδώ ο σημαντικός γάλλος στοχαστής επιχειρεί τη συστηματική θεμελίωση της ηθικής. Κατά τον Καρτέσιο, η προέλευση των παθών όσο και των αρετών είναι κοινή και έλκεται από ένα πάθος, τον θαυμασμό, ο οποίος συνιστά τρόπο συμπεριφοράς που συνδέεται με τη σκέψη. Η τελική έκφραση μιας εκτεταμένης σειράς παθών, με ποικίλους τόνους, αποχρώσεις, εντάσεις και συνθέσεις, είναι η γενναιοφροσύνη, η οποία εξαρτάται από το πάθος της εκτίμησης. Η αρχή του νήματος που ξετυλίγεται μέχρι τη μετατροπή των παθών στην αρετή της γενναιοφρο...

"Η ζωή ταλαντεύεται, όπως το εκκρεμές, από τα δεξιά προς τα αριστερά, από τα βάσανα στην ανία», γράφει στα 1812 ο Σοπενάουερ. Σε μια Γερμανία όπου η επίσημη φιλοσοφία (ακολουθώντας την πορεία που χάραξε ο Έγελος) έχει εμπλακεί σε έναν οπτιμισμό που αναμένει τα πάντα από την επιστήμη, την ιστορία και το κράτος, ο Σοπενάουερ εισάγει έναν προβληματισμό πάνω στη ματαιότητα του κόσμου, την οδύνη και τη δυστυχία της ανθρώπινης ύπαρξης.