Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο παρών τόμος αποτελεί επέκταση, περαιτέρω επεξεργασία, συμπλήρωση και ολοκλήρωση ενός αφιερώματος του περιοδικού Αρχαιολογία και Τέχνες, που κάλυψε και τα τέσσερα τεύχη του περιοδικού το έτος 1997. Η ιδέα ενός κύκλου κειμένων αφιερωμένων στην ελλαδική και ελληνική πόλη οφείλεται στη διεύθυνση του περιοδικού, και προσωπικά ανταποκρίθηκα με ενθουσιασμό στην πρόταση να αναλάβω την επιμέλεια του αφιερώματος. Αντικείμενο, λοιπόν, του αφιερώματος και εν συνεχεία του παρόντος τόμου υπήρξε η πόλη, αλλά και ευρύτερα κάθε είδους οικισμός, όσο μικρός κι αν είναι. Η χρονική περίοδος...

Οι ιστορίες του μετρό διασταυρώνονται με τη μυθολογία του αυτοκινητόδρομου σε ένα αφήγημα όπου η Ιστορία ερωτοτροπεί με το Μύθο, για να γεννήσει το Παρίσι, τη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και το Λος Άντζελες, υπερπόλεις που αποτέλεσαν εσαεί το αλεξικέραυνο της φαντασίας του δυτικού κόσμου. Η συναρπαστική τους κοσμογονία από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, ανασυντίθεται σε μια προσπάθεια ερμηνείας του μητροπολιτικού σοκ. Συναρμολογείται, βήμα βήμα, με πραγματολογικό υλικό και φανταστικές αφηγήσεις, μια σημειολογία και μια μυθοποιητική των δύο σημαντικότερων αστικών μέσων μεταφ...

Τόπος ανάδυσης της πολιτικής, η Κοσμόπολις είναι και ο τόπος ανάδυσης της στρατηγικής, καθώς γεωπολιτική και γεωστρατηγική συγχέονται στα τείχη, τους πύργους, το οδικό της δίκτυο. Ωστόσο, από το 2001 και μετά, αυτή η γεωγραφική διάσταση των συγκρούσεων έχει ριζικά αλλάξει φύση, σε σημείο ώστε η Μητροπολιτική συγκέντρωση να υπερτερεί στο εξής από την πάγια Γεωπολιτική των εθνών. Μετά τη Χιροσίμα, η μεγάλη επίθεση εναντίον της Νέας Υόρκης εγκαινίασε πράγματι την εποχή της "ανισορροπίας του τρόμου", καταστρέφοντας τη στρατηγική σημασία όχι μόνο του αριθμού των αντιπάλων, αλ...

"Η αστική ιστορία... διαφέρει από την τοπική ιστορία στο μέτρο που αφορά μια πιο γενική-διεισδυτική ιστορική διαδικασία, και από τη δημοτική ιστορία αφού συνδέεται με περισσότερες μορφές τοπικής διακυβέρνησης, διαφέρει... από την κοινωνική ιστορία στην ειδική υποχρέωση που έχει να ερμηνεύει τόσο τον αστικό περίγυρο όσο και τις χρήσεις του, και από την κοινωνιολογία στο βασικό σκοπό της να ερμηνεύει το αστικό παρελθόν, διαφέρει από την οικονομική ιστορία και γεωγραφία, λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που έχει στα ανθρωπιστικά και λειτουργικά στοιχεία που συνθέτουν τον αστικό...

Για πρώτη φορά στα ελληνικά χρονικά, το ανεξερεύνητο θέμα των Αστικών Θρύλων (Urban Legends) παρουσιάζεται μέσα από μια πλήρη συλλογή ιστοριών και διηγήσεων που ξεδιπλώνουν το αλλόκοτο θέμα της νεομυθολογίας που κυριαρχεί στις πόλεις του 21ου αιώνα. Στο βιβλίο αυτό, θα διηγηθούμε μερικές από τις πιο τρομαχτικές, απίστευτες όσο και αστείες ιστορίες που αναπτύχθηκαν στις πόλεις μας. Θα συναντήσουμε κτίρια που χτίστηκαν ανάποδα, στοιχειωμένους δρόμους, τόπους και περιοχές που αψηφούν τη φυσική ροή του χρόνου, σπίτια καταραμένα από νεκρούς, ιστορίες από ανθρώπους που αντίκρισα...

Γνωρίζουμε όλοι τον μύθο της τεχνοκρατικής αντικειμενικής ματιάς. Είναι ένας μύθος που υπηρέτησε, στην εποχή μας, τις κυρίαρχες απόψεις για την τάξη των πραγμάτων· στη δική μας περίπτωση, την άποψη για τον κτισμένο χώρο, για την κατοίκηση των ανθρώπων, για τη σχέση με το περιβάλλον. Υπηρέτησε, επίσης, λογικές οι οποίες εμφανίστηκαν ως αντικειμενικές, αποφορτισμένες και αποστασιοποιημένες από τη γηραιά, αλλά πάντα ολόφρεσκη διαδικασία των κοινωνικών συγκρούσεων. Σχολιάζοντας θέματα τα οποία βρίσκονται κοντά ή μέσα στο πεδίο μελέτης των επιστημών του χώρου, όπως η αρχιτεκτονι...

Η μνήμη, κοινή ή ατομική, καθιστά το χώρο επίδικο αντικείμενο, διακύβευμα σε αναμετρήσεις που σημαδεύουν την κοινωνική ζωή. Είναι η μνήμη άραγε εγκλωβισμένη σε τόπους, σκαλωμένη για πάντα σε ίχνη, ή μήπως διαρκώς αναπλάθεται σκηνοθετώντας ξανά και ξανά το περιβάλλον της εμφάνισής της; Βιωμένη ή εξιστορημένη, ενεργοποιούμενη σε κοινές εκδηλώσεις ή εξαιτίας αναπάντεχων συσχετίσεων, η μνήμη γεννά σήμερα και κάθε στιγμή το χώρο του παρόντος. Έτσι, στη διαχείριση του χώρου και του χρόνου διαρκώς αναδύονται όχι μόνο στρατηγικές δικαιολόγησης του παρόντος αλλά και σχέσεις ανάμεσα...

Αν χρειάζεται σήμερα να επαναλαμβάνουμε και να ενισχύουμε τη σκέψη των μεγάλων ουτοπιστών, του Φουριέ, του Μαρξ και του Ένγκελς, δεν το κάνουμε γιατί ονειρεύτηκαν το αδύνατο, αλλά γιατί αυτή η ίδια η κοινωνία φέρνει ακόμα και παντοτινά μέσα της την ουτοπία της: το δυνατό-αδύνατο, το δυνατό που αυτή το κάνει αδύνατο, έσχατες αντιθέσεις - αιτίες επαναστατικών καταστάσεων, που δεν συμπίπτουν πια με εκείνες που ανάγγειλε ο Μαρξ-πολύ περισσότερο μάλιστα, δεν αρκεί πια, για να ξεπεραστούν, μια οργανωμένη (προγραμματισμένη) ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.

Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να μελετήσει τον χώρο όχι μόνο ως ένα πολιτισμικό, κοινωνικό πεδίο, αλλά ως συντελεστή της δραστηριότητας, των πράξεων και ενεργειών του ανθρώπου, ως υλικό, σημειωτικό σύστημα που συμμετέχει και εμπλέκεται σ' αυτές μέσα σ' ένα δίκτυο διαδραστικών επικοινωνιακών καταστάσεων. O χώρος πιστώνεται με νόημα όχι με την ιδιότητα του κοντινού ή μακρινού γεωγραφικού περιβάλλοντος, αλλά κυρίως μ' εκείνη των επικοινωνιακών σχημάτων που περιγράφουν τον τρόπο δράσης του παιδιού μέσα του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο γεωγραφικός παράγοντας (τόπος κατοικίας, θέση κ...

Η πόλη έχει σπίτια, έχει δρόμους και ανθρώπους. Έχει μνημεία, ερείπια και αγορές. Η πόλη είναι και όρια, ζωτικά εδάφη και αγώνες. Πάνω απ’ όλα, όμως, οι πόλεις είναι αφηγήσεις για όσα κάνουν οι άνθρωποι. Μερικές αφηγήσεις είναι σοβαρές και επιστημονικές. Η κάθε μια τους αποτελεί ένα (σχεδόν...) ανεπίληπτο "λόγο" για την πόλη: η Ιστορία, η Οικονομία, η Κοινωνιολογία... Μα υπάρχουν και άλλες προσεγγίσεις της πόλης: η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος, η ποίηση, το θέατρο. Οι δικές τους αφηγήσεις είναι αυτές που μας συγκίνησαν με τις εικόνες τους για ορισμένες πόλεις. Οι ανθρωπογεω...

Πόσο δυνατό είναι το πνεύμα της Αθήνας και της Ρώμης και πώς μπορεί να θεραπεύσει την πλήξη της σημερινής Ευρώπης; Χωρίς το πνεύμα του Θουκυδίδη ίσως ο Θερβάντες να μην είχε γράψει ποτέ τον Δον Κιχώτη του. Χωρίς τον Ηρόδοτο ο Κάφκα μοιάζει ξεκρέμαστος. Η ανάσα της Αθήνας, έτσι όπως τη ρύθμισε η Ρώμη, υπήρξε η ανάσα μιας παράλληλης πορείας που παρακολούθησε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό ως τον 20ό αιώνα. Αυτή έδινε τον ρυθμό στην ευρωπαϊκή ευαισθησία, αυτή προγραμμάτισε τη μεγάλη πορεία της καλλιτεχνικής και συγγραφικής δημιουργίας που κάλυπτε την Ιστορία με τη θαλπωρή της σκιάς...

Στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, οι πόλεις και τα αστικά τοπία μετασχηματίζονται για να απαντήσουν στην πρόκληση των συνθηκών της οικονομικής και πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης, να αντιμετωπίσουν τον εντεινόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των πόλεων και να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των μεταμοντέρνων κοινωνιών. Σ' αυτή τη διαδικασία εγείρονται βασικά ερωτήματα: -Ποια είναι τα αναδυόμενα νέα τοπία της μεταβιομηχανικής πόλης και ποια τα βασικά χωρικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά τους; -Πώς μπορούν να ταξινομηθούν τα νέα Αστικά Τοπία; -Ποιες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, ποιες ασ...

Τα πρακτικά που φιλοξενούνται σε αυτό το τεύχος αποτελούνται από τις ανακοινώσεις οι οποίες έγιναν στο Διεθνές Συνέδριο Για το Δικαίωμα στην Πόλη που διοργανώθηκε από τον Τομέα Πολιτισμού, Περιβάλλοντος, Επικοινωνιακών εφαρμογών και Τεχνολογίας του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και την υποστήριξη της UNESCO. Η πόλη για την οποία γίνεται λόγος είναι η πόλη που βιώνει ο κάθε ένας από εμάς, η Αθήνα , το Λονδίνο, Το Παρίσι, η Κωνσταντινούπολη / Ισταμπούλ, η όποια άλλη, αλλά και οι πόλεις που με...

Πόλεις, τοπική διακυβέρνηση, περιφερειακή ανάπτυξη προσλαμβάνουν καινούργιο νόημα την εποχή της παγκοσμιοποίησης και δίνουν νέους προσανατολισμούς στην επιστημονική έρευνα και την πολιτική πράξη. Στην επιστήμη της ιστορίας, η ιστοριογραφία των εθνικών κρατών, που κυριαρχούσε κατά τον 19ο και 20ό αιώνα, δίνει σταδιακά τη θέση της όχι μόνο στο παγκόσμιο αλλά και στο τοπικό, το αποκεντρωμένο. Η ιστορία των "μικροδομών", όπως π.χ. των κοινοτήτων, των πόλεων, των επιχειρήσεων, των νοσοκομείων, των ιδρυμάτων και γενικότερα των μικρών θεσμικών ενοτήτων, αναδεικνύεται σε προνομιακό...

Οι "Ψηφιακές πόλεις" αποτελούν το πεδίο σύνθεσης πολλών και διαφορετικών επιστημονικών θεωριών και μεθόδων, από την κοινωνιολογία, την κοινωνική ψυχολογία, την πολεοδομία, μέχρι τις επιστήμες των πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων, την έρευνα του διαδικτύου και του κυβερνοχώρου. Στο βιβλίο το πρόβλημα που αναδεικνύεται και τονίζεται είναι εκείνο της αλληλεπίδρασης και διάδρασης της κοινωνικής συγκρότησης με το φυσικό και "εικονικό" περιβάλλον της σύγχρονης, ψηφιακής πόλης, αλλά και με τα ιδιαίτερα ψυχολογικά και ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά ενός "εξατομικευμένου α...

Το βιβλίο προσεγγίζει το αστικό φαινόμενο και τον αστικό βίο από τη σκοπιά της Κοινωνιολογίας και της Πολιτισμικής θεωρίας. Αξιοποιώντας πληθώρα παραδειγμάτων, η συγγραφέας αναλύει πώς ο αστικός πολιτισμός συγκροτείται από τη διαπλοκή της «πραγματικής» πόλης των κοινωνικών αγώνων και της καθημερινής μας εμπειρίας με τη «φαντασιακή» πόλη των αναπαραστάσεων. Μεταξύ άλλων, η μελέτη επικεντρώνεται στη σύγκριση του αστικού και του αγροτικού φαινομένου, καθώς και στο ρόλο που έπαιξαν οι δημιουργικές τέχνες και οι τοπικές κουλτούρες στην ανάδειξη νέων αντιλήψεων για τις πόλεις....

Οι πρώτες αστικές συγκεντρώσεις εμφανίστηκαν στις όχθες του Τίγρη, του Ευφράτη και του Νείλου, σε μια εποχή όπου η Ευρώπη αγνοούσε ακόμα την ύπαρξη της πόλης. Στον ευρωπαϊκό χώρο θα κάνουν την εμφάνιση τους στα βόρεια της Μεσογείου, πολύ αργότερα σε σύγκριση με την Ουρ, τη Νινίβ, τη Βαβυλώνα ή τη Θήβα. Γρήγορα, όμως, θα αποτελέσουν μία από τις πρωταρχικές διαστάσεις της Ευρώπης, σε βαθμό μάλιστα σήμερα ορισμένοι να θεωρούν ότι οι όροι "ευρωπαϊκότητα" και "αστικότητα" έχουν την ίδια δηλωτική σημασία. Τι θα ήταν η Ευρώπη χωρίς τις πόλεις και πώς θα συγκροτούνταν χωρίς αυτέ...

Το βιβλίο παρουσιάζει σ’ ένα ενιαίο πλαίσιο τις βασικές αντιλήψεις και πρακτικές που αναφέρονται στον χωρικό σχεδιασμό των πόλεων. Οι προσεγγίσεις, τα επιχειρήματα και τα παραδείγματα που περιλαμβάνονται δίνουν έμφαση στην πρόσφατη ευρωπαϊκή και ειδικότερα την ελληνική εμπειρία. Οι συγγραφείς κινούνται σε τέσσερις βασικούς άξονες: -Την αναγκαιότητα του χωρικού σχεδιασμού: Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως σήμερα τα πολλαπλά προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι πόλεις και η αδυναμία των προηγούμενων πολεοδομικών πρακτικών να συμβάλουν στην επίλυσή τους έ...

Το Αστικό Κενό είναι μια ανοιχτή ομάδα δράσης για τον χώρο και τα δικαιώματα στην πόλη η οποία αποτελείται από αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες που πραγματοποιεί συλλογικές δράσεις. Η ομάδα έχει ξεκινήσει από το 1998 και έχει πραγματοποιήσει 13 δράσεις στο αστικό χώρο προκαλώντας την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Με την παρουσία τους στους τόπους, τα μέλη της ομάδας Αστικό Κενό καλούν τους πολίτες να δραστηριοποιηθούν σ' αυτές τις εγκαταλειμμένες περιοχές της πόλης. Τα αστικά κενά, χώροι οι οποίοι βρίσκονται συνήθως σε μία διφορούμενη νομική κατάσταση μέσα από τις δράσεις, αλ...

Η ευρωπαϊκή πόλη καλλιεργεί τη διπλή κληρονομιά της urbs και της civitas. Τα τελευταία πενήντα χρόνια αυξήθηκαν οι αμφιβολίες σχετικά με την αξιοποίηση αυτής της κληρονομιάς. Οι δισταγμοί δεν αναφέρονται στη θέση του άστεως, το οποίο είχε μάλλον την τάση να ενισχύεται από τις νέες του λειτουργίες: διαχείριση, εξασφάλιση της αλληλεγγύης μεταξύ των κατοίκων, προώθηση του αστικού σχεδιασμού. Ο γενικευμένος περιορισμός του ρόλου του κράτους, οι διαδικασίες αποκέντρωσης, οι πολύ συγκρατημένες, ό,τι κι αν λέγεται, κοινοτικές πολιτικές, ενίσχυσαν τον πολιτικό και εντοπισμένο ρόλο...