Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Παιδιά μου, το μυαλό δεν είναι αποθήκη να τη μπατικώνουμε, είναι εργαλείο στης ψυχής τα χέρια", είπε ο γέροντας Παΐσιος. Έμεινα αποσβολωμένος κι άφωνος. Άνοιξα το σακίδιο, έβγαλα ένα βιβλίο μου και δυο ζευγάρια κάλτσες μάλλινες πλεχτές και του τα πρόσφερα. Κράτησε μόνο το βιβλίο. "Κάλτσες έχω όσες χρειάζομαι" μου λέει, "σ' ευχαριστώ πολύ, είν' άλλοι παρακάτω που 'χουν περισσότερη ανάγκη". Με προσοχή κοίταξε το βιβλίο, το χαρακτικό του Γκόγια με τις εκτελέσεις που 'χε για εικόνα στο εξώφυλλο και διάβασε με χαμηλή φωνή τον τίτλο: "Σήμερον κρεμάται". Έμεινε για λίγο σκεφτι...

"Για κατατρεγμούς και ταλαιπωρίες παλιών πολιτικών αγωνιστών, σε φυλακές και εξορίες, έχουν γραφτεί αρκετά. Όμως για τις συνθήκες διαβίωσης των εξορισμένων στρατιωτικών (και ιδιαίτερα των παιδιών που κλήθηκαν να κάνουν τη στρατιωτική τους θητεία και τους δόθηκε "φύλλο πορείας" για τη Μακρόνησο - ή μάλλον τους "δόθηκε" συνοδεία ίσαμ' εκεί) λιγότερα απ' όσα θα περίμενε κανείς έχουν δημοσιευθεί. Υπήρξαν "λεπτομέρειες", περιστατικά ή "σημεία" που είτε δεν μπόρεσαν να γίνουν γνωστά ευρύτερα, είτε έγιναν αλλά αμέσως "κουκουλώθηκαν" για "ευνόητους λόγους". Σελίδες που χαρακτηρί...

"Να σιάξουν όλα από την αρχή¨". Έτσι κλείνει ο Χρήστος Ζαλοκώστας αυτό το βιβλίο-μαρτυρία μιας εποχής (1942-1945) για την οποία πολλά έχουν γραφεί και πολλά έχουν να γραφούν ακόμα. Έτσι κι αλλιώς, η τελική κρίση είναι του αναγνώστη.

Τα εικοσιδύο σύντομα κείμενα που περιέχει το βιβλίο του Γιώργου Ιωάννου "Για ένα φιλότιμο" γράφτηκαν από το 1961 ως το 1964 στο Καστρί της Κυνουρίας, όπου είχε πρωτοδιοριστεί ο συγγραφέας και στη Βεγγάζη της Λιβύης, όπου στάλθηκε για δυό χρόνια, λίγο αργότερα. Με το βιβλίο αυτό ο Ιωάννου εγκαινιάζει όχι απλώς την πεζογραφία του αλλά τη βιωματικής γλώσσας πεζογραφία του, την οποία έκτοτε καλλιεργεί και πρεσβεύει.

Στο ημερολόγιο του χειρουργού Μιχάλη Γύρα θα διαβάσετε βιώματα της παιδικής, εφηβικής και μετέπειτα ζωής του, σαν γιατρός, με πρωτόγνωρη γλαφυρότητα.

Ο αείμνηστος Θανάσης Αποστολίδης, με αφετηρία τις περιπέτειες της δικής του οικογένειας, που εξαναγκάστηκε σε μια νύκτα, φορτώνοντας στο τραίνο παιδιά, παππούδες και υπάρχοντα, ν’ αλλάξει πατρίδα, μετακομίζοντας από την Τυρολόη της ανατολικής Θράκης στην Αλεξανδρούπολη, αφηγείται ουσιαστικά την ιστορία του προσφύγων του Μικρασιατικού Πολέμου, αμέσως μετά την εγκατάστασή τους στην Αλεξανδρούπολη, αλλά και της ίδιας της πόλεως μέχρι και τις αρχές του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Και τώρα μου λένε: "Εσύ παιδί μου, ήσουν επαναστάτης". Γιατί; Επειδή λοξοδρόμησα; Επειδή πατούσα στη σιγουριά κι όμως απογειώθηκα; Μα οι επαναστάτες χτίζουν μόνον αφού γκρεμίσουν κι εγώ το θέλω εκεί το οικοδόμημα. Αναλλοίωτο κι ανέπαφο. Να το βλέπω από ψηλά, να υπολογίζω αποστάσεις. Γιατί ό,τι απογειώνεται θα ξαναπροσγειωθεί. Είναι νόμος της φύσης. Γεγονότα καθημερινά κι ασήμαντα. Κι όμως μια άδικη σφαλιάρα χαράζει πιο έντονα από μια κήρυξη πολέμου. Γεγονότα μικρά και μεγάλα, που όλα βαραίνουν το ίδιο μέσα μας. Γεγονότα που άλλον τον στέλνουν ψηλά και άλλον χαμηλά. Άλλον...

Η μορφή του πατέρα λειτουργεί ως σύμβολο της παλιάς τάξης πραγμάτων και ως ιδεολογικό στήριγμα μιας μορφής παραδοσιακής κοινωνίας, που μοιάζει να ανήκει πλέον στο παρελθόν. Οι εικόνες, τα πρόσωπα και οι τόποι που ανακαλεί στη μνήμη της η αφηγήτρια, αποτελούν στοιχεία μιας ιστορίας της οποίας η υποτιθέμενη "αυτοβιογραφική" γραφή, υπηρετεί απλά τις προθέσεις μιας σύγχρονης αλληγορίας. Στο κείμενο αυτό -που ισορροπεί ανάμεσα στην ποιητική νοσταλγία και στον πραγματισμό- διαγράφεται η de profundis συνομιλία με ένα αρχέτυπο που αποσύρεται, όχι μόνο από το χώρο των Ελληνικών εθνο...

Είναι δεν είναι ένα και μισό χιλιόμετρο από το χωριό. Ένα τσιγάρο απόσταση, όπως λένε και όπως συνηθίζουν να μετρούν τις αποστάσεις σε τούτα τα μέρη, μιας κι ο καπνός είναι ζυμωμένος με τη ζωή τους και τσιγάρο, που δε λείπει απ' το στόμα τους, σαν φυσικό επακόλουθο, ένα από τα μέτρα στις καθημερινές ασχολίες τους. Κινάς από το χωριό, αφήνοντας πίσω σου το σχολείο και πιο πέρα τα τελευταία σπίτια του Καραγιάννη απ' τη μια και του Ξενομούρκα από την άλλη. Προχωρώντας πιο πέρα, εκεί που κατεβαίνει η μεγάλη ρεματιά απ΄ την πλαγιά της Παναγιάς κι ακόμα πιο ψηλά απ΄ το βουνό...

Κι άλλες φορές είχα επιχειρήσει να γράψω ένα προσωπικό βιβλίο. Διάφορες όμως προφάσεις δεν μ' άφηναν να προχωρήσω πέρα από τις πρώτες γραμμές. Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που με σταματούσε. Λειτουργούσε πάντοτε αρνητικά η έλλειψη ημερολογίου. Δεν είχα κρατήσει σημειώσεις για το τι έκανα, πώς ένιωθα, τι γινόταν γύρω μου και μέσα μου. Όλα αυτά χαράζονταν στη μνήμη μου, δυστυχώς όμως δεν τα αποτύπωνα σ' ένα κομμάτι χαρτί. Έτσι, μοιάζουν κάπως μ' εκείνες τις παλιές φωτογραφίες, χωρίς ημερομηνία, χωρίς καμία ένδειξη για την αποτύπωση της φευγαλέας στιγμής. Νομίζω όμως ότι έχω πια ξεπε...