Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Πολλές και ποικίλες είναι οι κριτικές εκτιμήσεις για το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Η παρούσα "Εισαγωγή" συνενώνει κείμενα που εκφράζουν ένα ευρύ φάσμα θεωρητικών, αισθητικών και ιδεολογικών απόψεων, προκειμένου να αναδειχτούν με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο τα πνευματικά ενδιαφέροντα του πολύτροπου αυτού συγγραφέα. Τα εν λόγω κριτικά κείμενα καλύπτουν μια περίοδο ενός περίπου αιώνα, από ένα κριτικό σχόλιο του 1916 μέχρι σήμερα. Το υλικό είναι οργανωμένο θεματικά, με κεφάλαια αφιερωμένα στην ποίηση του Καζαντζάκη, στο θεατρικό, ταξιδιωτικό και αυτοβιογραφικό έργο του, αλλά κα...

Ο ανά χείρας "Οδηγός" έχει ένα συγκεκριμένο στόχο και σχεδιάστηκε βάσει αυτού: να λειτουργήσει ως υποδομή για την εισαγωγή των νέων φιλολόγων στην επιστήμη της Νεοελληνικής Φιλολογίας μέσα από το συναφές, προβλεπόμενο σε πανεπιστημιακά προπτυχιακά προγράμματα φιλολογικών σπουδών, εισαγωγικό μάθημα. Συγκεντρώθηκε, ως εκ τούτο, σε μια κριτικά και εύληπτα επεξεργασμένη ενότητα, εκείνο το απαραίτητο υλικό που μπορεί να βοηθήσει πρωτοετείς φοιτητές και φοιτήτριες της Φιλολογίας να εξοικειωθούν με τη Νεοελληνική Φιλολογίας και το επιστημονικό πνεύμα της, να κατακτήσουν γνωστικά τ...

Αυτό το μικρό βιβλίο, απαρτισμένο από τέσσερα κείμενα, αναφέρεται σε τέσσερα νησιά: τη Νήσο του Μαν στην ιρλανδική θάλασσα, τη Σκιάθο, την Πάτμο και τη Νάξο. Στο μυθιστόρημα του Χώλλ Κέιν "Ο Μαξιώτης", μεταφρασμένο απαράμιλλα από τον Παπαδιαμάντη, η Νήσος του Μάν "γίνεται ένα" με τη Σκιάθο, και αυτή την ταύτιση περιγράφει το κείμενο "Ένα νησί". Η Ρέα Φραντζή της "Γραμμής του Ορίζοντος" του Χρήστου Βακαλόπουλου συναντιέται σε κρίσιμη ώρα με τη Ναξιώτισσα Αυγούστα Μούχρα των "Εμπόρων των Εθνών" στο "Εν Πάτμω". Το κείμενο "Στην άκρη του γκρεμού" δοκιμάζει να ψαύσει, ό...

Η άνθηση των παπαδιαμαντικών σπουδών από τη δεκαετία του 1980 ως τις μέρες μας οφείλεται στο σπόρο που έσπειρε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος το 1961 με το δοκίμιό του "Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Πενήντα χρόνια από το θάνατό του". Αργότερα, το 1986, με ένα βραχύτερο αλλά εξαιρετικό κείμενο κατέδειξε αδιαφιλονίκητα την απόλυτη κυριαρχία του Σκιαθίτη διηγηματογράφου επάνω στην ελληνική γλώσσα. Σήμερα, πενήντα χρόνια αργότερα από το παρθενικό του γραφτό για τον Παπαδιαμάντη, είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε ακριβέστερα την καρποφορία του: χωρίς την "παπαδιαμαντική παρέμβαση" του Ζ.Λ. δεν...

"Από τα μαθητικά θρανία τα Γράμματα στάθηκαν ο μεγάλος μου έρωτας: τα μυθιστορήματα, τα διηγήματα, ο στίχος, η κριτική - προπάντων η κριτική! Προς αυτήν ένιωθα την ισχυρότερη έλξη". Δ.Ν. Ο Νικολαρεΐζης υπήρξε ένα από τα φωτεινότερα μυαλά της γενιάς του '30. Κοσμοπολίτης, με ευρύτερο φάσμα γνώσεων γύρω από τη διεθνή και ελληνική ποίηση, την πεζογραφία, το δοκίμιο, την τέχνη. Ήδη από το 1930 τα πρώιμα κείμενά του για τον ηδονισμό και τον λυρισμό στην ποίηση του Καβάφη, οι αναλύσεις και οι κρίσεις του για τον Andre Gide, τον Valery, τον Proust, τον Joyce, τον υπερρεαλισμό...

Το βιβλίο "Λάμψη και γνόφος" γράφτηκε το 1999 στην Αθήνα και παρέμεινε στο συρτάρι, λόγω της τακτικής συνεργασίας του συγγραφέα με τον τιμώμενο Κώστα Ε. Τσιρόπουλο στο περιοδικό "Ευθύνη", μια συνεργασία που δεν επέτρεπε τέτοιου είδους ενέργειες, οι οποίες πολύ εύκολα μπορούσαν να παρεξηγηθούν και να θεωρηθούν φιλοφρονήσεις. Τώρα, όμως, μετά την αποχώρηση του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου από τα εκδοτικά της "Ευθύνης", κρίνοντας ότι, τελικά, το βάρος του κάθε έργου κατευθύνει τη διάθεση του κριτικού και όχι η φιλία, το ανά χείρας βιβλίο βγαίνει στα φως απαλλαγμένο από τέτοιου είδους...

Στοιχεία και τεχνικές που εγγράφονται με ασφάλεια και χωρίς αμφιβολία στις υφολογικές επιλογές του Παπαδιαμάντη, που συνιστούν, με άλλα λόγια, στοιχεία του ύφους του, εντοπίζονται και αναδεικνύονται σε αυτή τη συλλογική εργασία. Πολλά από αυτά τα στοιχεία και τις τεχνικές ανήκουν σε μια ρητορική παράδοση που ξεκινά ήδη από την εποχή των αρχαίων κλασικών. Η ρητορική τεχνική του Σκιαθίτη κοσμοκαλόγερου έλκει την καταγωγή της όχι μόνον από την αρχαία Ελλάδα αλλά και από τον μεσαιωνικό ελληνισμό: την εκκλησιαστική ρητορική παράδοση των Βυζαντινών και τη ρητορική που επιστέφει τ...

Ο τόμος αυτός αποτελείται από μελέτες οι περισσότερες από τις οποίες έχουν δημοσιευτεί σε ξένα περιοδικά ή πρακτικά συνεδρίων. Άλλες έχουνε εμφανιστεί σε περιοδικά - ηλεκτρονικά κυρίως- στην Ελλάδα και άλλες εκδίδονται για πρώτη φορά. Η ιδέα να συγκεντρωθούν από κοινού ορισμένα από τα δημοσιεύματα αυτά προέκυψε από την ανάγκη να δώσουν στους Έλληνες αναγνώστες τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στις συγκεκριμένες έρευνες στη γλώσσα τους. Ωστόσο, η αναδημοσίευσή τους στο ανά χείρας βιβλίο (οι πρώτες δημοσιεύσεις αναφέρονται στο τέλος) έχει υποστεί σχετική επεξεργασία, κυρίως με...

Το κείμενο αυτό του Στρατή Τσίρκα είναι ομιλία του που διαβάστηκε στην Πνευματική Εστία της Αλεξάνδρειας, σε εκδήλωση της ελληνικής κοινότητας με αφορμή τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1947. Στον πρόλογό του, ο Διονύσης Καψάλης σημειώνει: "Όπως ο Σεφέρης το 1943, στη δική του διάλεξη για τον Μακρυγιάννη, έτσι και ο Τσίρκας το 1947, στον ίδιο τόπο, την Αίγυπτο, και σε καιρό πολέμου πάλι, αναζητεί μια φωνή που να αγγίζει βαθύτερα στρώματα της συλλογικής μνήμης, ένα αυθεντικό κράτημα σε καιρούς ιλιγγιώδους αβεβαιότητας. Ο γενναίος Στρατηγός από το Λιδωρίκι ήταν ο επικρατέστερος...

Βιβλιοκριτικές που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Νέα Εστία" και αναφέρονται σε βιβλία των Παναγιώτη Κουσαθανά, Νίκου Δαββέτα, Ρέας Γαλανάκη, Έλενας Χουζούρη, Σοφίας Νικολαΐδου, Τάκη Θεοδωρόπουλου, Ελένης Γιαννακάκη, Αχιλλέα Κυριακίδη, Χρήστου Χρυσόπουλου, Ιωάννας Καρυστιάνη, Θανάση Βαλτινού, Έρσης Σωτηροπούλου και Γιάννη Μακριδάκη. "Έχω τη γνώμη πως η λογοτεχνική κριτική οφείλει να είναι υποκειμενική, όχι μόνο για τη διασφάλιση άλλοθι αλλά πρωτίστως για να λαμβάνει υπόψη πως υπόκειται στο κείμενο. Η ανάγνωση οφείλει να υποτάσσεται στο κείμενο, να ακολουθεί και όχι να προτ...

Αποφεύγοντας τον χαρακτηρισμό "δοκίμια", μια και ο συγγραφέας δεν έχει κανένα δοκιμιογραφικό παρελθόν, ο ίδιος χαρακτηρίζει τα κείμενά του "σπουδές", με την πρόσθετη διευκρίνιση "πάνω σε πρόσωπα και έργα αγαπημένα". Οι περισσότερες σπουδές αφορούν ποιητές και συγγραφείς, αλλά και μουσικούς, ζωγράφους, στιχουργούς και πολιτικούς γελοιογράφους. Τα πρόσωπα τα οποία περιλαμβάνονται στις "Προσωπολατρίες", είναι: Καβάφης, Σεφέρης, Καρούζος, Δημουλά, Δασκαλόπουλος, Κ. Πολίτης, Παπαδιαμάντης, Εγγονόπουλος, Σαμαράκης, Κακούρη, Μαυρουδής, Βαρβέρης, Καλοκύρης, Βλαβιανός, Κοντό...

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νικόλας Κάλας και ο Νίκος Εγγονόπουλος, οι τρεις Έλληνες υπερρεαλιστές της περιόδου 1930-1945, σε διάλογο με το μαρξισμό και την ψυχανάλυση στοχάστηκαν για τα καίρια ζητήματα του καιρού τους: Προσέγγισαν το γλωσσικό θετικισμό είτε αυτός προερχόταν από τους κόλπους υης δημοτικής είτε από αυτούς της καθαρεύουσας. Συνέβαλαν στην αναδιάταξη των συστημάτων σκέψης της εποχής με την εισαγωγή της πρακτικής της αυτόματης γραφής, την αμφισβήτηση του διαχωρισμού της ζωής από τη λογοτεχνία και την ανάδειξη του ασυνείδητου ως συστήματος. Υιοθετώντας ένα πνεύμα...

Όταν διαβάζουμε ένα αφηγηματικό κείμενο, αυτό που κυρίως μας ελκύει είναι οι χαρακτήρες του. Αυτούς αγαπάμε, μισούμε, ονειρευόμαστε, γι' αυτούς συζητούμε, διαφωνούμε ή και τσακωνόμαστε. Γι' αυτούς, που δεν είναι παρά λέξεις στο χαρτί, δείγματα του παραδειγματικού άξονα τοποθετημένα στην κατασκευασμένη αφήγηση σύμφωνα με τους κανόνες του συνταγματικού άξονα. Τότε, γιατί συμβαίνει αυτό; Μήπως ως αναγνώστες γινόμαστε αθώα παιδιά, που επιζητούν την παραμυθία και αποζητούν τους ήρωές τους; Κι εάν αυτοί που λατρεύουμε ως ήρωες, αποδεικνύονται αντιήρωες; Μπορεί να είναι αν...

Στο έργο του Νίκου Μπακόλα, λογοτεχνία και κοινωνία συνδέονται με μια ιστορική και δυναμική σχέση αλλελεξάρτησης. Επηρεασμένος από το βαρύ κλίμα της συμπρωτεύουσας, αλλά και τις εμπειρίες ή τις αφηγήσεις σχετικά με τον γερμανο-ιταλικό πόλεμο στην Ελλάδα, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, ο μεταπολεμικός νεωτερικός πεζογράφος -με μια ευφυή τεχνική συνειρμικής αφήγησης- οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα κείμενο-απόσταγμα ιστορικότητας, πρωτότυπης μυθοπλαστικής φαντασίας, ατέρμονου εσωτερικού συμβολικού μονολόγου και πραγματικότητας.

Η ειδολογική ευρύτητα των κειμένων του Βιζυηνού εκτείνεται από τη φιλοσοφική και την παιδαγωγική μελέτη ως τη λογοτεχνία (ποιήματα, διηγήματα κλπ.). Η διημερίδα "Το εύρος του έργου του Γ. Βιζυηνού: παλαιότερες αναγνώσεις και νέες προσεγγίσεις", τα πρακτικά της οποίας βρίσκονται στον παρόντα τόμο, εστίασε σε όλες αυτές τις πτυχές του έργου και, όπως πιστεύουμε, έδωσε τη δυνατότητα καλύτερης κατανόησης του έργου του, στη βάση των ποικίλων ερμηνευτικών προσεγγίσεων, φιλολογικών (θεωρητικών, ιστορικών, κριτικών και συγκριτολογικών) και διεπιστημονικών.

Διαβάζοντας και μελετώντας με προσοχή κι ενδιαφέρον την εργασία των συναδέλφων και φίλων λογοτεχνών κι επιθυμώντας, προς διδαχήν μου, να σημειώσω και διατηρήσω στη μνήμη εντυπώσεις κι αισθήματα που μου γέννησαν τα πονήματά τους, προσπάθησα να προσεγγίσω και να εισχωρήσω, εργασία δυσκολότατη ομολογουμένως, στο βαθύτερο νόημα της γραφής τους και να φτάσω, με το μίτο της φιλίας, της αγάπης και της εκτίμησης για τον πνευματικό μόχθο, στα βαθύτερα αίτια, που υπήρξαν το έναυσμα για να ριχτούν στο χαρτί όλες αυτές οι ωραίες ιδέες τους. Μ' αυτό τον τρόπο συγκεντρώθηκε το υλικό γ...

Ένα νεανικό κείμενο του Ανδρέα Κάλβου με τον τίτλο "Apologia del suicidio" (Απολογία της αυτοκτονίας) δίνει το έναυσμα για μία μελέτη που φιλοδοξεί, χαρτογραφώντας τον "περί αυτοκτονίας" λόγο στην Ευρώπη και την Ιταλία του τέλους του δέκατου όγδοου και των αρχών του δέκατου ένατου αιώνα, όχι μόνο να αποκωδικοποιήσει το εν λόγω κείμενο, αλλά και να ιχνηλατήσει τους δρόμους μέσα από τους οποίους η νεωτερική αντιμετώπιση του εθελούσιου θανάτου εντάσσεται στο διανοητικό και ιδεολογικό υπόστρωμα του ποιητή των Ωδών.

Πόσο οικείος είναι ο τόπος που γνωρίζουμε; Είναι συμπτωματική η επιλογή του σε ένα λογοτεχνικό έργο; Πώς προσέγγισαν οι πεζογράφοι του 19ου αιώνα τις αστικές και αγροτικές τοπογραφίες; Το βιβλίο αυτό μελετά κείμενα μερικών βασικών πεζογράφων του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, του Βιζυηνού, του Ψυχάρη, του Εφταλιώτη, του Καρκαβίτσα και του Παπαδιαμάντη, μέσα από το θεωρητικό πρίσμα των πολιτισμικών σπουδών. "Οι αφηγήσεις του τόπου" διερευνούν τη συγκρότηση του τόπου όχι απλώς ως χώρου πραγματικού με τα σημεία προσδιορισμού και τα σύμβολά του, αλλά κυρίως ως υποκατάστα...

Περιεχόμενα Πρόλογος των επιμελητών || Χαιρετισμός του Γεωργίου Μπαμπινιώτη || Χαιρετισμός του Παναγιώτη Κοντού || Δήμητρα Θεοφανοπούλου-Κοντού, Δομικές αποκλίσεις στον ποιητικό λόγο: Προκαταρκτικές παρατηρήσεις || Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Η "αφηγηματική παρενδυσία" || Μαρία Κωσταγιάννη, Η παρομοίωση και οι λειτουργίες της στον ποιητικό λόγο || Γιάννης Ξούριας, Η Στοιχειομαχία του Ιωάννη Ρίζου Μανέ ως αλχημική αλληγορία || Henri Tonnet, Η θέση του Ερμήλου (1817) του Μιχαήλ Περδικάρη στην ιστορία του ελληνικού μυθιστορήματος || Ευριπίδης Γαραντούδης, Ο Κάλβος, μεταξύ νεοκλ...