Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

[...] Τον Παπακυριακόπουλο ως μαθηματικό τον ''γνώρισα'' το 1965 όταν όλως τυχαία έπεσε στα χέρια μου η διδακτορική του διατριβή, που είχε δημοσιευθεί το 1943. Τα επόμενα χρόνια είχα τη σπάνια τύχη να ακούσω διηγήσεις, σχετικά με τη ζωή και το έργο του από ανθρώπους που τον γνώρισαν: Από τους αείμνηστους καθηγητές των Μαθηματικών Νικόλαο Κριτικό, Δημήτριο Κάππο, Σπύρο Κανέλλο, και από τους αείμνηστους Ιωάννη Κανδύλη, χημικό, και Ιάσονα Παπακωστόπουλο, πολιτικό μηχανικό. Για πρώτη φορά ασχολήθηκα συγγραφικά με τον "ένοικο του Φάιν Χολ του Πρίνστον" τον Νοέμβριο του 1980, ότ...

Η αληθινή ιστορία από τον ανιψιό του Alan Turing Βασισμένο σε πρωτότυπη έρευνα και σε έγγραφα που βγήκαν πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας, το "X, Y & Z: Πώς έσπασε ο κώδικας του Enigma" είναι η συναρπαστική ιστορία των ανθρώπων που διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να προφυλάξουν το μεγαλύτερο μυστικό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στο μπάνιο ενός βελγικού ξενοδοχείου, ένας Γάλλος αρχικατάσκοπος φωτογραφίζει άκρως απόρρητα έγγραφα -τις οδηγίες λειτουργίας της μηχανής κρυπτογράφησης Enigma. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ένας μαθηματικός στη Βαρσοβία αρχίζει να αποκρυπτογρ...

Βερολίνο, Αύγουστος 1859: ο Μπέρνχαρντ Ρίμαν γίνεται αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας - εξαιρετική τιμή για έναν τόσο νέο και άσημο μαθηματικό, μόλις 32 ετών. Όπως συνηθιζόταν σε τέτοιες περιπτώσεις, ο Ρίμαν υπέβαλε στην Ακαδημία μια εργασία με την οποία διερευνούσε το φλέγον μαθηματικό πρόβλημα της εποχής, «σχετικά με το πλήθος των Πρώτων Αριθμών που είναι μικρότεροι από κάποιον δεδομένο αριθμό». Στην εργασία του, περιέλαβε μια συμπτωματική αλλά πολύ κρίσιμη εικασία - μια Υπόθεση. Δήλωσε ότι είναι πέρα για πέρα αληθινή και, μάλιστα, ότι μέσα από την Υπόθεσή του προκύπτε...

Ο Άλαν Τιούρινγκ, ο εξέχων μαθηματικός που έσπασε τον γερμανικό κώδικα Enigma, έδωσε τη δυνατότητα σε μια ομάδα Βρετανών κρυπταναλυτών να συντομεύσουν κατά πολύ τη λήξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου. Αυτό και μόνο θα ήταν αρκετό να εξασφαλίσει στον Τιούρινγκ μια θέση στην ιστορία, αλλά η διάνοιά του δεν περιορίστηκε εκεί. Θεμελίωσε τη σύγχρονη επιστήμη των υπολογιστών δημιουργώντας την Καθολική Μηχανή Τιούρινγκ και το Παιχνίδι της Μίμησης, μια δοκιμασία τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα. Οι βραβευμένοι Jim Οttaviani και Leland Purvis παρουσιάζουν...

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ένας λαμπρός μαθηματικός νοσηλεύεται σε άσυλο ύστερα από αλλεπάλληλες προσπάθειες να λύσει ένα μεγάλο μαθηματικό αίνιγμα. Tο μεγάλο επίτευγμα του Γκεόργκ Kάντορ, η κατανόηση της φύσεως του απείρου, του κόστισε την ψυχική του υγεία, αλλά του χάρισε μια θέση ανάμεσα στους μεγαλύτερους μαθηματικούς όλων των εποχών. Aυτή εδώ είναι η ιστορία της ζωής του Kάντορ αλλά και της βαθιάς φιλοσοφικής εργασίας του, επίσης, η οποία έχει τις ρίζες της στα αρχαία ελληνικά μαθηματικά και στην εβραϊκή αριθμολογία, γνωστή ως Kαμπάλα.

Εθισμένος στον καφέ και τις αμφεταμίνες, υπερδραστήριος, με σκέψη κρυστάλλινης διαύγειας, ιδιοφυής και χιουμορίστας, αδημονούσε να μοιραστεί απλόχερα τις πρωτοποριακές ιδέες του με όποιον ήταν πρόθυμος να του προσφέρει λίγο χώρο και είχε όρεξη να ιντριγκάρει τον νου του. Ένα διανοητικό ταξίδι στο μαθηματικό σύμπαν αυτού του περιπλανώμενου δερβίση των αριθμών, εκτός από δραστηριότητα πλήρους απόλαυσης, αποτελούσε, για όλους, πρώτης γραμμής ενημέρωση σε ό,τι αφορούσε νέα θεωρήματα και αποδείξεις. Ο άνθρωπος που πίστευε πως "η ιδιοκτησία είναι μεγάλος μπελάς", δεν είχε μόνι...

Όιλερ και Μπερνούλι: δύο δυναστείες κορυφαίων μαθηματικών. Άραγε, έκρυβαν μέσα τους ένα πανίσχυρο μαθηματικό γονίδιο, ή μήπως το οικογενειακό πάθος, αναπόφευκτα, ανάγκαζε το πνεύμα τους να υποκλιθεί στη βασίλισσα των επιστημών; Ο Λέοναρντ Όιλερ υπήρξε ένας από τους τέσσερις σημαντικότερους μαθηματικούς όλων των εποχών, μαζί με τον Αρχιμήδη, τον Νεύτωνα και τον Γκάους. Κάποιοι προτείνουν για την πέμπτη θέση τους ευφυέστατους Μπερνούλι. Από τις οικογένειες των Όιλερ και των Μπερνούλι αναδείχτηκαν εκπληκτικές μαθηματικές προσωπικότητες που καθόρισαν την εξέλιξη...

Το άστρο των Καραθεοδωρήδων από την Αδριανούπολη της Θράκης είναι πλέον αφηγηματική μορφή της ζωής και του έργου των σπουδαιοτέρων μορφών από το υπέροχο αυτό δέντρο των Καραθεοδωρή. Για να μη χαθεί η απόλαυση που αφήνει η αφήγηση της ιστορίας υπάρχουν όπου χρειάζεται συμβολάκια παραπομπών στις πηγές ή αρχεία ή αυθεντικές επιστολές για την επιστημονική έρευνα όσων ενδιαφέρονται. Επίσης συλλέξαμε για το βιβλίο τις πλέον ενδιαφέρουσες ιστορικές φωτογραφίες από οικογενειακό άλμπουμ του Κ. Καραθεοδωρή που χάρισε στο μουσείο η βαφτιστήρα του λογοτέχνης και βιογράφος του κ...

Ο Ραμανουτζάν θεωρείται ο σπουδαιότερος μαθηματικός της Ινδίας, ίσως καλύτερος από τον Χίλμπερτ, ισάξιος του Γκάους και του Όιλερ. Η μυθιστορηματική ζωή του -που ξεκίνησε από ένα μικρό χωριό της Ινδίας, έλαμψε στο Κέμπριτζ και κατέληξε στην πνευματική μοναξιά της αγαπημένης του πατρίδας- αποτελεί την πλέον συγκινητική ιστορία των σύγχρονων μαθηματικών. Το 1913, ένας νεαρός -ανειδίκευτος στα μαθηματικά- ινδός υπάλληλος γράφει μια επιστολή στον διαπρεπή βρετανό μαθηματικό Γκόντφρι Χ. Χάρντι, παρακαλώντας τον να του πει τη γνώμη του για κάποια μαθηματικά θεωρήματα που επιν...

Πηγαίνοντας κάθε πρωί στο Ινστιτούτο και αργότερα, στον δρόμο της επιστροφής, μιλούσαν στα γερμανικά όλο ένταση και ζωηράδα. Ο Αϊνστάιν ήταν ο πιο διάσημος επιστήμονας στο Πρίνστον, και ο Γκέντελ ήταν ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που περπατούσε και μιλούσε επί ίσοις όροις μαζί του. Ωστόσο, και οι δύο ήταν ολομόναχοι. Με συνδετικό κρίκο την κοινή αίσθηση διανοητικής απομόνωσης, έβρισκαν ο ένας παρηγοριά στη συντροφιά του άλλου. Δεν ήθελαν να μιλήσουν σε κανέναν άλλον. Ήταν ολοφάνερο πως βρίσκονταν πάνω από τους κοινούς θνητούς, όπως επίσης ήταν κοινό μυστικό στο Ινστιτούτο...

Τι είδους άνθρωποι ήταν αυτοί που δημιούργησαν τα μαθηματικά, από τους αρχαίους Έλληνες έως τον Poincare; Με έμφαση στην προσωπικότητα των μεγάλων αυτών μαθηματικών, με γλαφυρότατες αναφορές στο πνεύμα της κάθε εποχής και στο κοινωνικό, πολιτικό, φιλοσοφικό ή θρησκευτικό πλαίσιο στο οποίο γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν οι μεγάλες μαθηματικές ιδέες, άλλοτε με την ενθάρρυνση, συχνότερα όμως με την εχθρότητα ή η στενοκεφαλιά αυτού του κοινωνικού περιγύρου, στο βιβλίο παρουσιάζονται, εν είδει μυθιστορηματικής βιογραφίας, με πολύ χιούμορ, σαρκασμό συχνά, αλλά με το σπινθηροβόλο πάν...

Τι είδους άνθρωποι ήταν αυτοί που δημιούργησαν τα μαθηματικά, από τους αρχαίους Έλληνες έως τον Poincare; Με έμφαση στην προσωπικότητα των μεγάλων αυτών μαθηματικών, με γλαφυρότατες αναφορές στο πνεύμα της κάθε εποχής και στο κοινωνικό, πολιτικό, φιλοσοφικό ή θρησκευτικό πλαίσιο στο οποίο γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν οι μεγάλες μαθηματικές ιδέες, άλλοτε με την ενθάρρυνση, συχνότερα όμως με την εχθρότητα ή η στενοκεφαλιά αυτού του κοινωνικού περιγύρου, στο βιβλίο παρουσιάζονται, εν είδει μυθιστορηματικής βιογραφίας, με πολύ χιούμορ, σαρκασμό συχνά, αλλά με το σπιινθηροβόλο πά...

Παρίσι, 1904: Ύστερα από πενήντα τρεις πυκνογραμμένες σελίδες πολύπλοκων μαθηματικών, ο αδιαμφισβήτητος Πανεπιστήμονας της εποχής, Ανρί Πουανκαρέ, ολοκληρώνει -με ισχυρή αυτοπεποίθηση- τη σκέψη του: "Εικάζω πως κάθε σώμα που περιέχει τρύπες και δεν είναι συνεστραμμένο, μπορεί να μορφοποιηθεί και να πάρει το σχήμα μιας σφαίρας. Μπορώ να το αποδείξω - όμως, θα πρέπει να βαδίσω μακρινά μονοπάτια". Λίγα χρόνια μετά, μια εμβολή καταστρέφει ακαριαία αυτόν τον "ζωντανό εγκέφαλο" των ορθολογικών επιστημών. Την ίδια στιγμή, η Εικασία του αρχίζει να καταστρέφει τις καριέρες των μαθ...

2000, Μάιος, Βοστόνη: Το Ινστιτούτο Μαθηματικών Clay ορίζει τα επτά σημαντικότερα άλυτα προβλήματα των Μαθηματικών, και αθλοθετεί το ποσό του ενός εκατομμυρίου δολαρίων για την επίλυση καθενός. 2002, Νοέμβριος, Αγία Πετρούπολη: ο ιδιοφυής ρώσος μαθηματικός Γκριγκόρι [Γκρίσα] Πέρελμαν "ανεβάζει" στο διαδίκτυο την απόδειξή του για την Εικασία του Πουανκαρέ: ένα από τα επτά "επικηρυγμένα" προβλήματα -που ταλάνιζε τους σημαντικότερους μαθηματικούς από τις αρχές του 20ού αιώνα - είχε βρει τον "δάσκαλό" του. 2006, Αύγουστος, Μαδρίτη: Η κοινότητα των μαθηματικών αναμένει τον...

Ντάβιντ Χίλμπερτ (1862-1943): ο μοναδικός μαθηματικός του 20ού αιώνα, στη ζωή του οποίου απεικονίζεται ολόκληρη η ιστορία των μαθηματικών της εποχής του. Οι μαθητές του, σαν μαγεμένοι, συνωστίζονταν στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, πριν και ανάμεσα από τους Παγκόσμιους Πολέμους, προκειμένου να απολαύσουν τον σημαντικότερο μαθηματικό της Ιστορίας, την ίδια την προσωποποίηση των μαθηματικών. Ο Χίλμπερτ είναι ο πατέρας του φορμαλισμού (της πιο ακραιφνώς τυπικής σχολής στην προσπάθεια των μαθηματικών να διερευνήσουν τα θεμέλια της επιστήμης τους), και μαζί με τον Ανρί Πουαν...

1777, δουκάτο του Μπράουνσβαϊκ: γεννιέται ο Καρλ Φρίντριχ Γκάους, το πιο διάσημο παιδί-θαύμα των μαθηματικών, που έζησε ποτέ. Σκηνές όπως αυτή του τρίχρονου Γκάους να διορθώνει τους αριθμητικούς υπολογισμούς του πατέρα του ή εκείνη του δεκάχρονου Γκάους να υπολογίζει εν ριπή οφθαλμού στο σχολείο το άθροισμα των 100 πρώτων ακεραίων αριθμών, είναι πλέον κλασικές και αποτελούν τον ορισμό της ιδιοφυίας. 1800, Πανεπιστήμιο του Μπράουνσβαϊκ: ο Γκάους σε ηλικία 23 ετών ολοκληρώνει το έργο του σχετικά με τη Θεωρία Αριθμών, τη «Βασίλισσα των Μαθηματικών», όπως την αποκαλούσε. 180...

Ένα πραγματικό μυστήριο, ο Νικόλαος Βούρβαχης ή όπως οι Γάλλοι τον πολιτιγράφησαν, Νικολά Μπουρμπακί ήταν ίσως ο μεγαλύτερος μαθηματικός του εικοστού αιώνα. Υπεύθυνος για τη γέννηση των "νέων μαθηματικών" που επικράτησαν στα Αμερικανικά και στα ξένα εκπαιδευτικά συστήματα, ο Μπουρμπακί άνοιξε τον δρόμο για τη σύγχρονη έννοια της μαθηματικής απόδειξης και του αποδίδεται η εισαγωγή της ακρίβειας στην επιστήμη. Μπορεί να ειπωθεί ότι κανένας ενεργός μαθηματικός στον κόσμο σήμερα δεν έχει μείνει ανεπηρέαστος από τον αντίκτυπο του καινοτόμου έργου του "ανθρώπου" που λεγόταν Νικόλ...

Ας φανταστούμε μια μέρα σ’ έναν κόσμο δίχως καθόλου αριθμούς. Ή, έστω, την αρχή μιας κοινής μέρας: δεν θά ’χαμε ρολόι, ξυπνητήρι, ραδιόφωνο και τηλεόραση, ούτε σκορ στους ποδοσφαιρικούς αγώνες, μετεωρολογικά δελτία, πορτοφόλια ή τραπεζικούς λογαριασμούς. Τι να τα κάναμε, άλλωστε, στο ετοιμόρροπο καλύβι μας; Γιατί, βέβαια, χωρίς στοιχειώδεις αριθμητικούς υπολογισμούς, δεν θά ’χαμε σύγχρονες κατοικίες... Όμως πώς εξοικειωθήκαμε με τούτες τις αφηρημένες επινοήσεις των προγόνων μας ώστε ν’ αναπτύξουμε τέτοια εξάρτηση απ’ αυτές; Το 1202, ο 32χρονος Λεονάρντο από την Πίζα, γνω...

Η ιστορία του Πολ Έρντος και της αναζήτησης για τη μαθηματική αλήθεια. Για να ανακαλύψει κανείς στον αιώνα μας κάποιον άλλο άνθρωπο που να έχει αφιερώσει τόσο απόλυτα τη ζωή του στην αφηρημένη σκέψη θα έπρεπε να ανατρέξει στο Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν (1889-1951) που απογύμνωσε τη ζωή του για χάρη της φιλοσοφίας. Ενώ όμως ο Βίτγκενσταϊν σκόρπισε την οικογενειακή του περιουσία ως ένα είδος αυτοτιμωρίας, ο Έρντος σκόρπιζε τα περισσότερα από τα χρήματα που κέρδιζε απλώς επειδή δεν τα χρειαζόταν... Και ενώ ο Βίτγκενσταϊν πορευόταν με σχεδόν αυτοκτονικές παρορμήσεις, ο Έρντος οικοδ...